Απάθεια ονομάζεται η έλλειψη ενδιαφέροντος για διάφορες πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένων των καθημερινών καθηκόντων και των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Συχνά παρατηρείται σε διάφορες εντάσεις σε υγιείς ανθρώπους, όμως συναντάται και ως σύμπτωμα σε κάποιες ψυχικές διαταραχές ‒ ανάμεσά τους η κατάθλιψη.
Η λέξη «απάθεια» αποτελείται από το στερητικό πρόθεμα «α» και τη λέξη «πάθος» (συναίσθημα, πόνος). Ως εκ τούτου, η απάθεια αρχικά ορίστηκε ως ελευθερία από τα δεινά. Τον 18ο αιώνα το νόημα της λέξης άλλαξε σε μια κατάσταση πλήρους αδιαφορίας, ειδικά σε θέματα που είναι σημαντικά.
Διαφορετικοί τύποι
- Συναισθηματική απάθεια: χαρακτηρίζεται από έλλειψη θετικών και αρνητικών συναισθημάτων
- Συμπεριφοριστική απάθεια: χαρακτηρίζεται από απουσία πρωτοβουλιών
- Γενική απάθεια: χαρακτηρίζεται από απουσία κινήτρων και έλλειψη κοινωνικής δέσμευσης
Η έρευνα δείχνει ότι η απάθεια και η ανηδονία συνδέονται στενά, με τα άτομα που αντιμετωπίζουν υψηλότερα επίπεδα απάθειας να αναφέρουν επίσης υψηλότερα επίπεδα ανηδονίας.
Δύο άλλες μορφές απάθειας που εμφανίζονται συχνά είναι:
- Απάθεια σε καταστάσεις ανάγκης: Η απάθεια αυτή σχετίζεται με το φαινόμενο του παρατηρητή, ένα φαινόμενο κατά το οποίο, ενώ οι άνθρωποι βλέπουν ότι κάποιος χρειάζεται βοήθεια, δεν κάνουν τίποτα για να τον βοηθήσουν. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι ενδέχεται να μην αναλάβουν δράση σε αυτές τις καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων της αδιαφορίας και της απάθειας για τα προβλήματα των άλλων.
- Γρήγορη συναισθηματική κόπωση: Μερικές φορές οι άνθρωποι μπορεί να νοιάζονται αρχικά για την κατάσταση του άλλου, όμως εξαντλούνται γρήγορα σωματικά και συναισθηματικά.
Συμπτώματα
Μερικά συμπτώματα της απάθειας περιλαμβάνουν:
- Δυσκολία ολοκλήρωσης καθημερινών εργασιών
- Αίσθηση αδιαφορίας
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
- Έλλειψη κινήτρων για την επίτευξη στόχων
- Χαμηλά επίπεδα ενέργειας
Η απάθεια βεβαίως μπορεί συχνά να αποτελεί και σύμπτωμα κατάθλιψης.
Συννοσηρότητα
Η απάθεια συχνά συνυπάρχει με άλλα συμπτώματα κατάθλιψης, όπως η ανηδονία και ο λήθαργος.
- Ανηδονία: Η λέξη «ανηδονία» αποτελείται από το στερητικό πρόθεμα «α» και τη λέξη «ηδονή», που σημαίνει απόλαυση. Όταν μιλάμε, λοιπόν, για ανηδονία, σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου δεν απολαμβάνουμε πράγματα που συνήθως θέλουμε να κάνουμε. Είναι παρόμοια με την απάθεια, αλλά η τελευταία είναι ευρύτερη έννοια σε σχέση με την ανηδονία.
- Λήθαργος: Ο λήθαργος μπορεί να είναι μια σωματική ή ψυχική κατάσταση ή και τα δύο. Και στις δύο περιπτώσεις, το βασικά χαρακτηριστικά είναι βραδύτητα και νωχελικότητα.
Αιτίες
Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν συναισθήματα απάθειας κατά καιρούς. Όταν όμως αυτή γίνεται επίμονη και επηρεάζει πολλούς διαφορετικούς τομείς της ζωής, αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα.
Διάφορα αίτια που μπορεί να προκαλέσουν απάθεια:
- Αλτσχάιμερ
- Ανησυχία
- Κατάθλιψη
- Άνοια
- Νόσος του Πάρκινσον
- Σχιζοφρένεια
- Εγκεφαλικό
Όταν η απάθεια γίνεται χρόνια, μπορεί να επηρεάσει πολλούς διαφορετικούς τομείς της ζωής. Είναι πιθανό να διαταράξει τις κοινωνικές σχέσεις, να δυσκολέψει την καλή απόδοση στη δουλειά, ακόμη και βασικές εργασίες αυτοεξυπηρέτησης.
Διάγνωση
Ο γιατρός θέτει ερωτήσεις σχετικά με το πώς αισθάνεται ο ασθενής, τις συμπεριφορές του και το πώς λειτουργεί σε διαφορετικούς τομείς της ζωής του. Συνήθεις ερωτήσεις περιλαμβάνουν:
- Τυχόν μείωση και έλλειψη κινήτρων
- Τυχόν αλλαγές στις σκέψεις, τη διάθεση και τη συμπεριφορά
- Τον τρόπο που οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί επίσης να ορίσει εργαστηριακές εξετάσεις για να αποκλείσει άλλες ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να συμβάλουν στα συμπτώματα της απάθειας.
Θεραπεία και αντιμετώπιση
Οι θεραπείες για την απάθεια εξαρτώνται από τις υποκείμενες αιτίες. Για σοβαρές καταστάσεις όμως η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία ή και συνδυασμό των δύο.
Για την απάθεια που προκαλείται από νευροεκφυλιστικές διαταραχές ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την αντιμετώπισή τους.
Φάρμακα
Φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της απάθειας ως σύμπτωμα:
- Αντικαταθλιπτικά
- Αντιψυχωσικά
- Διεγερτικά
Ψυχοθεραπεία
Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συστήσει συνεδρίες ψυχοθεραπείας όταν η απάθεια σχετίζεται με μια κατάσταση όπως η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (CBT) είναι μια προσέγγιση που αντιμετωπίζει τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές που μπορεί να συμβάλουν σε αισθήματα αδιαφορίας και ματαιότητας.
Στοιχεία από: www.verywellmind.com