Οι βενζοδιαζεπίνες είναι μια κατηγορία ψυχοδραστικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μιας σειράς ψυχικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της αϋπνίας. 

Η βραχυπρόθεσμη χρήση αυτών των φαρμάκων είναι γενικά ασφαλής και αποτελεσματική. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση είναι αμφιλεγόμενη λόγω της πιθανότητας ανοχής, εξάρτησης και άλλων αρνητικών επιπτώσεων.

Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του άγχους και των επιληπτικών κρίσεων, στη χαλάρωση των μυών και στην πρόκληση ύπνου. Στις μέρες μας έχουν σχεδόν αντικαταστήσει πλήρων τα βαρβιτουρικά. H υπερβολική δόση και η ανάμιξή τους με αλκοόλ ή άλλες ουσίες μπορεί να αποβεί μοιραία.

Οι νευροδιαβιβαστές του ανθρώπου δεν είναι επαρκείς

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει πολλούς νευροδιαβιβαστές. Eίναι υπεύθυνoi για την μεταφορά μηνυμάτων μεταξύ εγκεφαλικών κυττάρων, με ηρεμιστικά ή διεγερτικά αποτελέσματα. Όταν κάποιος αισθάνεται υπερβολικά άγχος, ο εγκέφαλος γίνεται υπερβολικά ενεργός. Οι νευροδιαβιβαστές GABA τότε ενεργοποιούνται για την επίτευξη ηρεμίας στο ανθρώπινο σώμα. Οι Βενζοδιαζεπίνες λειτουργούν ενισχύοντας την επίδραση του νευροδιαβιβαστή GABA. Τα φάρμακα περιέχουν χημικές ουσίες που ενισχύουν αυτές που παράγονται ήδη από το ανθρώπινο σώμα και διατηρούν τον εγκέφαλο σε πιο ήρεμη κατάσταση.

Επιληπτικές κρίσεις, άγχος και άλλες ασθένειες μπορεί να προκληθούν από υπερβολική δραστηριότητα των νεύρων στον εγκέφαλο. Τα φάρμακα που ανήκουν στις Βενζοδιαζεπίνες μπορεί να λειτουργήσουν ενισχύοντας τις επιδράσεις του γάμμα-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) στον εγκέφαλο. Το γ-αμινοβουτυρικό οξύ είναι ένας νευροδιαβιβαστής, μια χημική ουσία που τα νεύρα στον εγκέφαλο χρησιμοποιούν για να στέλνουν μηνύματα μεταξύ τους. Το οξύ αυτό μειώνει τη δραστηριότητα των νεύρων στον εγκέφαλο αυξάνοντας την επίδραση του GABA οδηγώντας σε μείωση της δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν

Δύο σοβαρές ανησυχίες υπάρχουν για τη θεραπεία με Βενζοδιαζεπίνη. Η πιθανότητα κατάχρησης και η ανάπτυξη σωματικής εξάρτησης. Παρόλο που η σκόπιμη κατάχρηση συνταγογραφούμενων τέτοιων φαρμάκων είναι σχετικά ασυνήθιστη στον γενικό πληθυσμό, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγαλύτερη προσοχή σε άτομα με ιστορικό κατάχρησης ουσιών. Συχνά όσοι κάνουν κατάχρηση Βενζοδιαζεπινών, τις συνδυάζουν με άλλα φάρμακα για να αυξήσουν το αποτέλεσμα.  Για τους περισσότερους ασθενείς, η χρήση για μια ορισμένη περίοδο δεν φαίνεται να προκαλεί προβλήματα εθισμού και ανοχής. Ωστόσο, αρκετοί μήνες χρήσης αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ανοχής και εμφάνιση συμπτωμάτων στέρησης με μείωση της δόσης ή τερματισμό της θεραπείας. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις υπερδοσολογίας που οδήγησαν στον θάνατο. Το αντίδοτο για υπερδοσολογία Βενζοδιαζεπίνης είναι η φλουμαζενίλη (Romazicon), η οποία εγχέεται γρήγορα στη φλέβα.

Σημαντικές οι επιπτώσεις κατάχρησης

Οι παρενέργειες κατάχρησης ποικίλουν και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες. Σύγχυση στην ομιλία, σπασμοί, υπνηλία, τρέμουλο είναι από τις συνηθέστερες. Επιπλέον οι εξαρτημένοι από την Βενζοδιαζεπίνη έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, που προκαλεί σταδιακή απώλεια μνήμης και προβλήματα με τις γλωσσικές και κινητικές δεξιότητες, μακροπρόθεσμα. 

Τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα της κατάχρησης μπορούν να κυμανθούν και σε απειλητικότερα για την ζωή. Ίκτερος και Επιληπτικές κρίσεις εμφανίζονται συχνά. Προκαλείται επίσης χαμηλή αρτηριακή πίεση και ταχυκαρδία που μπορεί να οδηγήσει σε  λιποθυμία. Τέλος έχουν σημειωθεί και περιπτώσεις αυτοκτονίες από χρήστες. 

Βενζοδιαζεπίνες και επιπλοκές

Όταν η θεραπεία με βενζοδιαζεπίνη σταματά απότομα, οι ασθενείς ενδέχεται να εμφανίσουν συμπτώματα στέρησης. Η αύξηση του κινδύνου και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων, οφείλεται στις υψηλές δόσεις και την μακροχρόνια χρήση. Τα κοινά συμπτώματα στέρησης περιλαμβάνουν άγχος, προβλήματα ύπνου, ανησυχία, μυϊκή ένταση και ευερεθιστότητα. Λιγότερο συχνά, οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ναυτία, θολή όραση, εφίδρωση, εφιάλτες, κατάθλιψη, προβλήματα συντονισμού των μυών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να εμφανιστούν ψευδαισθήσεις. Συμπερασματικά οι ασθενείς που χορηγούνται φάρμακα Βενζοδιαζεπινών, πρέπει να διακόψουν σταδιακά, πάντα με την επίβλεψη του γιατρού τους. Η υπεύθυνη χρήση βοηθά τα μέγιστα στην ομαλή διακοπή. 

Τα πιο συνηθισμένα εγκεκριμένα φάρμακα

• αλπραζολάμη (Xanax)
• χλωροδιαζεποξείδιο (Librium)
• κλοναζεπάμη (Klonopin)
• κλοραζεπάτη (Tranxene)
• διαζεπάμη (Valium)
• οισταζολάμη (Prosom)
• φλουραζεπάμη (Dalmane) 

Σαφέστατα οι Βενζοδιαζεπίνες αποτελούν μια σημαντική βοήθεια για όσους αντιμετωπίζουν αγχώδη διαταραχή και χρόνια προβλήματα αυπνίας. Η χορήγησή τους όμως, πρέπει να γίνεται πάντα υπό την επίβλεψη γιατρού, που θα ρυθμίζει την δοσολογία τους και την σταδιακή διακοπή τους.

Στοιχεία από: www.medicalnewstoday.com www.rxlist.com www.medicinenet.com