Τα αντικαταθλιπτικά για κάποιους είναι «τρομακτικά» και προκαλούν δυσπιστία. Πρόσφατες μελέτες πυροδοτούν διαμάχες αναφορικά με την αποτελεσματικότητα τους.

Τα αντικαταθλιπτικά χάπια έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης και πολλές φορές διαμορφώνονται κάποιες λάθος αντιλήψεις:

Σωστό ή λάθος;

1. Αντικαταθλιπτικά – Ξέρουμε πως λειτουργούν

Λάθος

Η σεροτονίνη συμβάλλει στην κατάθλιψη, αλλά απέχει πολύ στο να λειτουργήσει από μόνη της.

Η αντικαταθλιπτική δράση παράγεται από μια σειρά γεγονότων στον εγκέφαλο, τα οποία δεν γνωρίζουμε λεπτομερώς.

«Η επιλογή του φαρμάκου παραμένει μέχρι σήμερα εμπειρική, αναφέρει ο καθηγητής Pierre-Michel Llorca, επικεφαλής του τμήματος ψυχιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Clermont-Ferrand.

Τα αντικαταθλιπτικά αξιολογούνται όλα με τα ίδια τεστ ανεξάρτητα από την εξειδίκευση τους».

2. Είναι μόλις πιο αποτελεσματικά από ένα εικονικό φάρμακο

Σωστό στις περισσότερες περιπτώσεις.

Η μελέτη ενός πολύ μεγάλου αριθμού ατόμων (73.000) που υποβλήθηκαν σε θεραπεία κατά την περίοδο 1979-2016 δείχνει ότι ορισμένοι από αυτούς που έπαιρναν ενεργό καταθλιπτικό βλέπουν την κατάστασή τους να βελτιώνεται. Καθώς και κάποιο που έπαιρναν εικονικό φάρμακο.

«Ομολογουμένως, τα αντικαταθλιπτικά αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικά από το εικονικό φάρμακο σε ένα περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων, που φτάνει στο 15% σύμφωνα με την αξιολόγηση των αμερικανικών υγειονομικών αρχών και έχουν καλύτερη δράση στις πιο σοβαρές μορφές της νόσου», διευκρινίζει ο καθηγητής Llorca.

Ως εκ τούτου, τα συστήματα υγείας κάποιων ευρωπαϊκών χωρών δεν τα προτείνουν για επιλογή πρώτης γραμμής στις καταθλιπτικές διαταραχές που χαρακτηρίζονται ήπιες έως μέτριες

3. Είναι πιο αποτελεσματικά από την ψυχοθεραπεία στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης

Λάθος

Η ψυχοθεραπεία είναι εξίσου αποτελεσματική ή πιο αποτελεσματική από τα αντικαταθλιπτικά για ήπιες έως μέτριες μορφές καταθλιπτικών διαταραχών.

Η ψυχοθεραπεία στις παραπάνω περιπτώσεις συνιστάται επίσης ως θεραπεία πρώτης γραμμής .

Τα αντικαταθλιπτικά χάπια μαζί με τη ψυχοθεραπεία συνδυάζονται συχνά για σοβαρές μορφές.

Η δυσκολία πολλές φορές είναι να βρεθούν ad hoc επαγγελματίες , εκπαιδευμένοι στην ψυχοθεραπεία, αλλά και να υπάρχει οικονομική δυνατότητα του ασθενή για τις συνεδρίες.

4. Γνωρίζουμε εάν η θεραπεία λειτουργεί

Σωστό

Η επίδραση του φαρμάκου στον συναισθηματικό πόνο και στην επιβράδυνση των συμπτωμάτων μιας καταθλιπτικής διαταραχής, είναι μεταβλητή από το ένα άτομο στο άλλο.

Τα αποτελέσματα με ένα κλασικό αντικαταθλιπτικό φαίνονται μετά από 2 έως 3 εβδομάδες θεραπείας.

Η κεταμίνη είναι  άμεσα αποτελεσματική και προορίζεται για ανθεκτικές καταθλίψεις. Η θετική επίδραση γίνεται αντιληπτή σε διάστημα 7 έως 10 ημερών διαμορφώνοντας μικρές αλλαγές στη διάθεση.

Στις 3 εβδομάδες, είναι απαραίτητη μια επαναξιολόγηση για να βελτιωθεί η δοσολογία σύμφωνα με πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η αποβολή του μορίου μπορεί να είναι διαφορετική, πολύ γρήγορη ή όχι αρκετή, από το ένα άτομο στο άλλο.

5. Χρειάζονται χρόνο για να δράσουν

Σωστό

Με την κατάθλιψη, ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί όπως συνήθως. Τα αντικαταθλιπτικά βελτιώνουν σημαντικά τη νευροπλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει και να προσαρμόζεται ως αποτέλεσμα της εμπειρίας.

Αυτή η λειτουργική αποκατάσταση βελτιώνει τις μαθησιακές ικανότητες και τη μνήμη, αλλά χρειάζεται χρόνος… 6 έως 8 μήνες μετά την εξαφάνιση των συμπτωμάτων ή 8 έως 10 μήνες θεραπείας συνολικά .

Διαβάστε εδώ: Ομοιοπαθητικά φάρμακα για την κατάθλιψη

6. Παρενέργεια: Μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους

Σωστό

Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά προκαλούν αύξηση βάρους, ειδικά εάν η θεραπεία διαρκεί περισσότερο από ένα χρόνο.

Υπάρχουν πολλές κατηγορίες αντικαταθλιπτικών που δεν προκαλούν όλα αύξηση βάρους με τον ίδιο τρόπο.

Για παράδειγμα τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά αυξάνουν τον κίνδυνο πρόσληψης βάρους. Συνιστώνται συνήθως ως αντικαταθλιπτικά χάπια δεύτερης γραμμής  λόγω της καρδιαγγειακής τους τοξικότητας και συνταγογραφούνται λιγότερο από τα άλλα.

Η αύξηση του σωματικού βάρους ευνοείται επίσης από τον καθιστικό τρόπο ζωής, τη σωματική αδράνεια, τις αντανακλάσεις της κατάθλιψης , που χαρακτηρίζονται ιδίως από την απώλεια της ζωτικής ορμής.

Αυτό σημαίνει ότι δεν κινείστε πλέον ή κινείστε πολύ λιγότερο.

Η αύξηση βάρους παραμένει περιορισμένη: Δύο έως τρία κιλά κατά μέσο όρο.

Ωστόσο μερικοί ασθενείς είχαν πάρει βάρος, επειδή είχαν κατάθλιψη, πριν αρχίσουν να παίρνουν αυτά τα φάρμακα. Άλλοι, αντίθετα, είχαν χάσει βάρος.

Διαβάστε για τις παρενέργειες και τις δράσεις: Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά 

7. Τα αντικαταθλιπτικά έχουν ηρεμιστική δράση και θα με βγάλουν «νοκ άουτ»

Αλήθεια σε ορισμένες περιπτώσεις.

«Είναι δυνατή η καταστολή, αλλά όχι σε όλους τους ασθενείς. Ένα ποσοστό 15 με 20% δηλώνουν ότι νιώθουν κάποια υπνηλία. Κάποιοι μιλούν για νωθρότητα, για δυσάρεστη αποστασιοποίηση από ό,τι είναι οδυνηρό, αλλά και για θετικά συναισθήματα. Αλλά αυτό το φαινόμενο είναι σπάνιο », υπογραμμίζει ο καθηγητής Pelissolo.

Συχνά αρκεί η μείωση της δόσης για την εξάλειψη αυτών των παρενεργειών . Σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να δοκιμαστεί άλλο φάρμακο».

8. Αλλάζουν την προσωπικότητα και τη λίμπιντο

Σωστό και λάθος

Η κατάθλιψη είναι αυτή που μεταμορφώνει συναισθήματα, γεύσεις και συμπεριφορές, προκαλέι απώλεια της ζωτικής ορμής και της ευχαρίστησης (ανηδονία) και τέλος την απόσυρση στον εαυτό

Όσον αφορά τη χαμηλή λίμπιντο, μπορεί να συμβεί αλλά το αποτέλεσμα διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Τα πιο κοινά αντικαταθλιπτικά (Prozac, Deroxat, Seroplex, κ.λπ.) μπορούν να επηρεάσουν τη λίμπιντο. Στους άνδρες, αυτό εκδηλώνεται κυρίως με καθυστέρηση στην εκσπερμάτιση. Στις γυναίκες υπάρχει μια καθυστέρηση στον οργασμό. Η πτώση της επιθυμίας είναι πιο σπάνια, αναφέρουν οι ειδικοί.

9. Τα αντικαταθλιπτικά προκαλούν αυτοκτονικές σκέψεις

Λάθος

Συνολικά, δεν υπάρχει αύξηση στις απόπειρες αυτοκτονίας .

Μερικές φορές εμφανίζονται νοσηροί πόθοι σε ορισμένους ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία. Αυτές ωστόσο είναι πολύ σπάνιες περιπτώσεις και οφείλονται τόσο στην ίδια τη νόσο όσο και στο φαρμάκο.

Η ιατρική κοινότητα δεν αρνείται μια πιθανή επίδραση κατά την έναρξη της θεραπείας, αν και είναι εξαιρετικά σπάνια.

Επισημαίνει ωστόσο ότι «η πλειοψηφία των καταθλιπτικών που αυτοκτόνησαν δεν έλαβαν αντικαταθλιπτικά»

10. Μπορείς να εθιστείς, είναι εθιστικά

Λάθος 

Σε αντίθεση με τις βενζοδιαζεπίνες, τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εθισμό.

Με άλλα λόγια, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αυξάνουμε τις δόσεις κατά τους μήνες της θεραπείας. Κατά τη διακοπή απουσιάζει το στερητικό σύνδρομο όπου η έλλειψη «φαρμάκου» θεωρείται αφόρητη.

Σε αντίθεση με τα αγχολυτικά ή τα νευροληπτικά, δεν υπάρχει εξάρτηση από τα αντικαταθλιπτικά με την έννοια του εθισμού.

Μερικοί ασθενείς μπορεί να φοβούνται να σταματήσουν τη θεραπεία τους. Σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να δραματοποιούμε, εξηγούν οι ψυχίατροι. Δεν υπάρχει γνωστή τοξικότητα στη μακροπρόθεσμη συνέχιση ενός αντικαταθλιπτικού»

Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο: Η απότομη διακοπή της θεραπείας μπορεί να προκαλέσει ζάλη ή αίσθημα έντασης για μερικές ημέρες.

Η διακοπή ενός αντικαταθλιπτικού πρέπει να γίνεται σταδιακά σε διάστημα δύο ή τριών μηνών.

11. Αυτά τα φάρμακα λειτουργούν μόνο για σοβαρή κατάθλιψη

Λάθος 

Είναι αλήθεια ότι τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται στις πιο σοβαρές καταθλίψεις.

Αλλά τα αντικαταθλιπτικά χάπια μπορούν επίσης να είναι χρήσιμα σε μερικούς ανθρώπους με μέτρια κατάθλιψη.

Κάποια εθνικά συστήματα υγείας συνιστούν τη συνταγογράφηση αντικαταθλιπτικών από την αρχή μόνο σε περίπτωση σοβαρής κατάθλιψης.

Μπορούν να ληφθούν υπόψη -κατά περίπτωση- για καταθλίψεις μέτριας έντασης και δεν ενδείκνυνται για ήπιες καταθλίψεις.

Σε αυτή την περίπτωση, είναι προτιμότερο να προτιμάτε την ψυχολογική υποστήριξη συζητώντας το με τον γενικό ιατρό σας, έναν ψυχίατρο ή έναν ψυχολόγο .

12. Εάν ένα αντικαταθλιπτικό δεν έχει αποτέλεσμα, δεν θα κάνει κανένα άλλο

Λάθος

Μπορεί να νιώσετε ότι το αντικαταθλιπτικό χάπι που σας συνταγογράφησαν δεν είναι το σωστό.

Μην αποθαρρύνεστε, η αποτελεσματικότητα είναι διαφορετική σε κάθε άτομο, διευκρινίζουν οι ειδικοί ψυχικής υγείας.

Περίπου το ένα τρίτο των καταθλιπτικών ατόμων δεν θα ανταποκριθεί σε κάποιο αντικαταθλιπτικό χάπι, ενώ τα δύο τρίτα αυτών θα ανταποκριθούν σε ένα άλλο αντικαταθλιπτικό φάρμακο.

Το φάσμα των επιλογών είναι ευρύ: Αυτά που συνιστώνται ως πρώτης γραμμής είναι:

• εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs),
• αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης (SNRIs)
• και τρία ακόμη: μιανσερίνη, μιρταζαπίνη και βορτιοξετίνη.