Η σταφυλίτιδα αναφέρεται στην κατάσταση κατά την οποία η σταφυλή είναι πρησμένη. Όταν αυτή η μικρή σαρκώδης προεξοχή στο πίσω μέρος της μαλακής υπερώας, διογκώνεται, επιμηκύνεται ή φλεγμαίνει.

Αυτή η κατάσταση της πρησμένης σταφυλής μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή προβλήματα στην ομιλία, την κατάποση ή ακόμα και την αναπνοή.

Σταφυλίτιδα: Ανατομία και λειτουργία της σταφυλής

Η σταφυλή παίζει ρόλο στην ομιλία, αποτρέποντας την είσοδο τροφής στις ρινικές κοιλότητες και συμβάλλοντας στην ανοσολογική άμυνα ως μέρος του στοματοφάρυγγα.

Το πρήξιμο της σταφυλής (σταφυλίτιδα) δεν είναι ασθένεια από μόνη της αλλά σύμπτωμα που υποδεικνύει υποκείμενα προβλήματα.

Σταφυλίτιδα: Αίτια

1. Λοιμώξεις:
   • Ιογενείς: Ιός της γρίπης, ρινοϊοί ή ιός Epstein-Barr.
   • Βακτηριακές: Ομάδα Α στρεπτόκοκκοι (στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα).
   • Μυκητιασικές: Σπάνιες, αλλά μπορεί να συμβούν σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς (π.χ. Candida).
2. Αλλεργικές Αντιδράσεις:
   • Υπερευαισθησία σε τρόφιμα, φάρμακα ή περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα.
3. Τραυματισμοί:
   • Μηχανικοί τραυματισμοί από ιατρικές επεμβάσεις, ενδοτραχειακή διασωλήνωση ή έντονο βήχα.
   • Θερμικά ή χημικά εγκαύματα από ζεστά φαγητά ή ερεθιστικά.
4. Αγγειοοίδημα:
   • Οίδημα λόγω κληρονομικών ή επίκτητων καταστάσεων, συχνά μετά από αλλεργιογόνα ή φάρμακα όπως οι αναστολείς ACE.
5. Αφυδάτωση και Ερεθισμός:
   • Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ ή η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσουν πρήξιμο λόγω ερεθισμού του βλεννογόνου.
6. Συστηματικές Παθήσεις:
   • Νόσος Kawasaki, σαρκοείδωση ή αυτοάνοσες διαταραχές.
7. Ροχαλητό και Άπνοια Ύπνου:
   • Επαναλαμβανόμενος μηχανικός τραυματισμός από το ροχαλητό ή την αποφρακτική άπνοια ύπνου.

Σταφυλίτιδα: Συμπτώματα

• Πόνος ή δυσφορία στο λαιμό.
• Δυσκολία στην κατάποση (δυσφαγία).
• Αλλαγές στη φωνή ή την ομιλία.
• Αίσθημα πνιγμού ή εμετού.
• Δυσκολία στην αναπνοή σε σοβαρές περιπτώσεις.
• Ορατό πρήξιμο ή ερυθρότητα της σταφυλής.

Σταφυλίτιδα: Διάγνωση

1. Κλινική Εξέταση:
   • Άμεση επισκόπηση της σταφυλής για πρήξιμο ή φλεγμονή.
2. Εργαστηριακές Εξετάσεις:
   • Καλλιέργειες από τον φάρυγγα για βακτηριακές λοιμώξεις.
   • Αιματολογικές εξετάσεις για σημάδια μόλυνσης ή αλλεργίας.
3. Απεικονιστικές Εξετάσεις:
   • Ακτινογραφίες ή αξονικές τομογραφίες σε πολύπλοκες περιπτώσεις.

Σταφυλίτιδα: Αντιμετώπιση – Θεραπεία

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία:

1. Λοιμώξεις:

• Βακτηριακές: Αντιβιοτικά (π.χ. πενικιλλίνη ή αμοξικιλλίνη).
• Ιογενείς: Αναλγητικά (ιβουπροφαίνη, παρακεταμόλη) και παστίλιες.
• Μυκητιασικές: Αντιμυκητιασικά φάρμακα (π.χ. φλουκοναζόλη).

2. Αλλεργικές Αντιδράσεις:

• Αντιισταμινικά (π.χ. διφαινυδραμίνη) για ήπιες αντιδράσεις.
• Κορτικοστεροειδή για μέτριες έως σοβαρές περιπτώσεις.
• Αδρεναλίνη για αναφυλαξία.

3. Τραυματισμοί ή Ερεθισμοί:

• Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων.
• Γαργάρες με αλατόνερο και καλή ενυδάτωση.

4. Αγγειοοίδημα:

• Συμπυκνωμένο ένζυμο C1 ή πλάσμα για κληρονομικό αγγειοοίδημα.
• Αντιισταμινικά και κορτικοστεροειδή για επίκτητες μορφές.

Σταφυλίτιδα: Πρόληψη

• Αποφυγή γνωστών αλλεργιογόνων ή ερεθιστικών παραγόντων.
• Καλή στοματική υγιεινή.
• Αντιμετώπιση υποκείμενων καταστάσεων όπως η άπνοια ύπνου.
• Επαρκής ενυδάτωση.

Σταφυλίτιδα – Εκτενής εξερεύνηση

Προχωρημένη Παθοφυσιολογία

Η σταφυλή διαθέτει πλούσια αγγείωση και περιέχει αδένες που παράγουν βλέννα για τη διατήρηση της υγρασίας του στοματοφάρυγγα.

Το πρήξιμο προκαλείται όταν φλεγμονώδεις μεσολαβητές όπως η ισταμίνη, η βραδυκινίνη ή οι κυτοκίνες αυξάνουν τη διαπερατότητα των αγγείων, οδηγώντας σε συσσώρευση υγρών.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, αυτό το πρήξιμο μπορεί να εμποδίσει τον στοματοφαρυγγικό χώρο.

Σταφυλίτιδα: Σπάνιες Αιτίες 

1. Αιμαγγείωμα Σταφυλής:
   • Ένας καλοήθης αγγειακός όγκος στη σταφυλή που μπορεί να μιμείται τη σταφυλίτιδα. Απαιτείται απεικόνιση (MRI ή CT) για τη διάγνωση και μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αφαίρεση εάν είναι συμπτωματικός.
2. Φυματίωση ή Σύφιλη:
   • Σπάνιες λοιμώξεις όπως η φυματίωση ή η σύφιλη μπορεί να επηρεάσουν τη σταφυλή, προκαλώντας χρόνια έλκη ή κοκκιωματώδη φλεγμονή.
3. Αμυγδαλολίθοι (Πέτρες Αμυγδαλών):
   • Μεγάλες πέτρες στις αμυγδαλές μπορεί να ερεθίσουν και να προκαλέσουν έμμεσα πρήξιμο στη σταφυλή.

Σταφυλίτιδα: Προηγμένες Θεραπείες

1. Κρυοθεραπεία για Επίμονο Πρήξιμο

• Η κρυοθεραπεία έχει διερευνηθεί για τη μείωση της φλεγμονής σε χρόνια περιστατικά σταφυλίτιδας. Ο ελεγχόμενος παγετός βοηθά στη μείωση της υπερτροφίας των ιστών.

2. Βιολογικές Θεραπείες

• Βιολογικά φάρμακα όπως η ομαλιζουμάμπη (anti-IgE) έχουν δείξει αποτελέσματα σε περιπτώσεις αγγειοοιδήματος που δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη θεραπεία.

3. Χειρουργικές Επεμβάσεις

• Ουλοπαλατοφαρυγγοπλαστική (UPPP): Σε περιπτώσεις χρόνιου ροχαλητού ή άπνοιας ύπνου, όπου υπάρχει υπερτροφία της σταφυλής, αυτή η επέμβαση αφαιρεί τον πλεονάζοντα ιστό για τη βελτίωση της αναπνοής.
• Σταφυλοτομή: Για καλοήθεις όγκους ή επίμονο πρήξιμο.

Σταφυλίτιδα: Πρόγνωση

Η πρόγνωση της σταφυλίτιδας είναι εξαιρετική όταν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία. Οι υποτροπές είναι σπάνιες με την κατάλληλη διαχείριση, αν και χρόνιοι ερεθιστικοί παράγοντες όπως το ροχαλητό ή οι αλλεργίες μπορεί να απαιτούν μακροχρόνιες παρεμβάσεις.

Πηγές

• Bisno AL, et al. “Management of Group A Streptococcal Pharyngitis.” Clinical Infectious Diseases, 2002.
• Kaplan EL. “Recent Developments in the Diagnosis and Treatment of Streptococcal Infections.” The Pediatric Clinics of North America, 1996.
• Brook I. “Bacterial Causes of Tonsillitis and Pharyngitis.” The Pediatric Infectious Disease Journal, 2001.
• Goldenberg D, et al. “Uvular Necrosis Post-Intubation.” Anesthesia and Analgesia, 2008.
• Stevenson DD. “Allergic Reactions to Medications.” The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2003.