Η κρεατινίνη όταν είναι υψηλή δεν έχει πάντα εμφανή συμπτώματα. Είναι ένας σημαντικός δείκτης της νεφρικής λειτουργίας και η παρακολούθησή της μπορεί να αποκαλύψει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η κρεατινίνη είναι μία χημική ουσία που παράγεται φυσιολογικά στους μυς κατά τη διάσπαση της κρεατίνης, μιας ουσίας απαραίτητης για την παροχή ενέργειας. Αποβάλλεται από τον οργανισμό κυρίως μέσω των νεφρών, και τα επίπεδά της στο αίμα χρησιμεύουν ως βασικός δείκτης για τη λειτουργία των νεφρών.

Όταν τα επίπεδα της κρεατινίνης είναι υψηλά, ενδέχεται να σημαίνει ότι οι νεφροί δεν αποβάλλουν επαρκώς τα απόβλητα, γεγονός που μπορεί να σχετίζεται με οξεία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

Τα συμπτώματα της υψηλής κρεατινίνης δεν είναι πάντα άμεσα εμφανή, αλλά συχνά περιλαμβάνουν κόπωση, ναυτία, δυσκολία συγκέντρωσης, πρήξιμο στα πόδια ή στο πρόσωπο, αλλαγές στην ποσότητα ή το χρώμα των ούρων, μυϊκές κράμπες και δύσπνοια.

Σε πιο προχωρημένα στάδια μπορεί να παρουσιαστεί σύγχυση, ανορεξία και έντονη κατακράτηση υγρών.

Είναι σημαντικό να εντοπίζεται εγκαίρως η αιτία που προκαλεί την αύξηση της, ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα και να προληφθεί περαιτέρω επιβάρυνση της νεφρικής λειτουργίας.

Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε τι σημαίνει όταν η κρεατινίνη είναι υψηλή, ποια είναι τα συμπτώματα, ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγονται,τις φυσιολογικές τιμές αλλά και φυσικούς τρόπους για να τη μειώσουμε.

Κρεατινίνη τροφές που απαγορεύονται

Όταν η κρεατινίνη στο αίμα είναι αυξημένη, είναι απαραίτητο να ακολουθείται ειδική διατροφή που δεν επιβαρύνει τους νεφρούς.

Ορισμένες τροφές πρέπει να αποφεύγονται, καθώς είτε περιέχουν πολλές πρωτεΐνες, είτε είναι πλούσιες σε φώσφορο, κάλιο και νάτριο, επιβαρύνοντας τη νεφρική λειτουργία.

Οι κυριότερες κατηγορίες τροφών που απαγορεύονται είναι:

➤ Κόκκινο κρέας και επεξεργασμένα αλλαντικά, τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα  λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη και κρεατίνη.
➤ Πλήρη γαλακτοκομικά, που περιέχουν πολύ φώσφορο.
➤ Τροφές με υψηλό κάλιο όπως μπανάνες, πορτοκάλια, πατάτες και ντομάτες.
➤ Έτοιμα γεύματα, κονσέρβες και τρόφιμα με πρόσθετο αλάτι, που επιβαρύνουν την κατακράτηση υγρών και την πίεση.
➤ Όσπρια σε μεγάλες ποσότητες, που μπορεί να αυξήσουν το κάλιο και το φώσφορο.

Ο διαιτολόγος ή νεφρολόγος μπορεί να προτείνει ειδική διατροφή χαμηλή σε πρωτεΐνη και ηλεκτρολύτες, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε ασθενούς, με στόχο τη σταθεροποίηση της κρεατινίνης.

Χαμηλή κρεατινίνη

Η χαμηλή κρεατινίνη, αν και σπανιότερη, μπορεί να υποδηλώνει διαφορετικά προβλήματα στον οργανισμό.

Συνήθως σχετίζεται με μειωμένη μυϊκή μάζα, κακή θρέψη, ή ηπατική ανεπάρκεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εμφανίζεται σε ηλικιωμένα άτομα ή σε περιόδους παρατεταμένης ακινησίας ή κατάκλισης.

Επίσης, μπορεί να προκύψει από σοβαρά εγκαύματα ή ασθένειες που προκαλούν μυϊκή ατροφία.

Παρά το γεγονός ότι δεν θεωρείται άμεσα επικίνδυνη όπως η υψηλή, είναι ένδειξη για γενικότερη υποβάθμιση της φυσικής κατάστασης ή υποσιτισμό. Γι’ αυτόν τον λόγο, απαιτείται ιατρική αξιολόγηση ώστε να εντοπιστεί η υποκείμενη αιτία.

Σε αθλητές ή άτομα με έντονη σωματική άσκηση, αντίθετα, οι τιμές της κρεατινίνης μπορεί να είναι φυσιολογικά ελαφρώς υψηλότερες χωρίς να συντρέχει λόγος ανησυχίας.

Πώς μειώνεται η κρεατινίνη

Η μείωση της κρεατινίνης προϋποθέτει αρχικά την κατανόηση της αιτίας που την αυξάνει. Αν πρόκειται για παροδική αύξηση, όπως μετά από έντονη σωματική κόπωση ή αφυδάτωση, τότε η αποκατάσταση μπορεί να επιτευχθεί με επαρκή ενυδάτωση και ξεκούραση.

Ωστόσο, αν οφείλεται σε νεφρική δυσλειτουργία, απαιτείται πιο συστηματική παρέμβαση.

Βασικά μέτρα περιλαμβάνουν:

✔ Μείωση της πρωτεΐνης στη διατροφή, ιδιαίτερα από ζωικές πηγές.
✔ Καθημερινή επαρκής κατανάλωση νερού, για τη στήριξη της νεφρικής αποβολής.
✔ Αποφυγή φαρμάκων που καταπονούν τους νεφρούς, όπως ΜΣΑΦ (π.χ. ιβουπροφαίνη).
✔ Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου, αν υπάρχουν σχετικές παθήσεις.
✔ Ήπια φυσική δραστηριότητα, που βοηθά στην καλή κυκλοφορία του αίματος και τη ρύθμιση της μεταβολικής ισορροπίας.

Η καθοδήγηση από νεφρολόγο και διαιτολόγο είναι αναγκαία για την ασφαλή και αποτελεσματική μείωση των επιπέδων της.

Βότανο που ρίχνει την κρεατινίνη

Υπάρχουν αρκετά βότανα που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη της νεφρικής λειτουργίας και τη μείωση της κρεατινίνης.

Ένα από τα πιο γνωστά είναι το τζίντζερ (πιπερόριζα), που διαθέτει αντιφλεγμονώδεις και διουρητικές ιδιότητες.

Το τσάι από φύλλα τσουκνίδας, επίσης, θεωρείται βοηθητικό στη φυσική αποτοξίνωση των νεφρών, ενώ το κουρκουμάς έχει αντιοξειδωτική δράση και υποστηρίζει το ουροποιητικό σύστημα.

Άλλα φυτά όπως η πικραλίδα (taraxacum) και ο μαϊντανός χρησιμοποιούνται ως φυσικά διουρητικά, που βοηθούν στην αποβολή περιττών ουσιών και τη μείωση του φορτίου στα νεφρά. Ωστόσο, η χρήση βοτάνων θα πρέπει να γίνεται πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση, ειδικά όταν υπάρχουν προϋπάρχουσες παθήσεις ή λήψη φαρμάκων. Η φυσική ιατρική μπορεί να συμβάλλει υποστηρικτικά, αλλά δεν αντικαθιστά την ιατρική αγωγή.

Φάρμακα που αυξάνουν την κρεατινίνη

Αρκετά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της κρεατινίνης είτε λόγω νεφροτοξικότητας είτε επειδή παρεμποδίζουν τη σωστή αποβολή της από τον οργανισμό. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα είναι:

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη
• Αντιβιοτικά όπως οι αμινογλυκοσίδες και η βανκομυκίνη
• Αναστολείς του ACE και σαρτάνες, κυρίως κατά την έναρξη της αγωγής
• Διουρητικά, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αφυδάτωσης
• Αντικαρκινικά φάρμακα, όπως η σισπλατίνη

Ακόμα και η κρεατίνη ως συμπλήρωμα διατροφής, που χρησιμοποιείται από αθλητές, μπορεί να αυξήσει τεχνητά τα επίπεδα της. Σε κάθε περίπτωση, η παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας είναι βασική όταν γίνεται χρήση τέτοιων φαρμάκων, ώστε να προληφθεί πιθανή βλάβη.

Λεμόνι και κρεατινίνη

Το λεμόνι θεωρείται ότι έχει ευεργετική δράση στην αποτοξίνωση του οργανισμού και στη βελτίωση της νεφρικής λειτουργίας. Περιέχει βιταμίνη C και κιτρικό οξύ, που βοηθούν στη διάσπαση λίθων στους νεφρούς και δρουν ελαφρώς διουρητικά, αυξάνοντας την παραγωγή ούρων.

Ένα ποτήρι χλιαρό νερό με λεμόνι το πρωί, συχνά προτείνεται για γενική αποτοξίνωση.

Αν και δεν μειώνει άμεσα την κρεατινίνη, η κατανάλωση λεμονιού συμβάλλει έμμεσα στη νεφρική αποσυμφόρηση. Ωστόσο, δεν πρέπει να καταναλώνεται σε υπερβολή από άτομα με στομαχικές διαταραχές ή σε περιπτώσεις που υπάρχει αυξημένο κάλιο στο αίμα (υπερκαλιαιμία).

Η μέτρια και τακτική κατανάλωση σε φυσικό χυμό μπορεί να ενισχύσει το συνολικό πλάνο διατροφικής υποστήριξης των νεφρών.

Κρεατινίνη τιμές

Οι φυσιολογικές τιμές κρεατινίνης στο αίμα εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο και τη μυϊκή μάζα. Συνήθως κυμαίνονται:

• Για άνδρες: 0.7 – 1.3 mg/dL

• Για γυναίκες: 0.6 – 1.1 mg/dL

• Για παιδιά: 0.2 – 1.0 mg/dL

Οι τιμές αυτές μπορούν να επηρεαστούν από πολλούς παράγοντες, όπως η δίαιτα, η ενυδάτωση, η φυσική άσκηση και η λήψη φαρμάκων.

Όταν υπερβαίνει τα 1.5 mg/dL (ή ακόμα και τα 2.0 σε άτομα με χαμηλή μυϊκή μάζα), απαιτείται διερεύνηση της νεφρικής λειτουργίας μέσω σπειραματικού ρυθμού διήθησης (eGFR), υπερήχων και άλλων αιματολογικών δεικτών.

Η συνεχής παρακολούθηση είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις χρόνιας νεφρικής νόσου ή μεταβολικών διαταραχών, ώστε να λαμβάνονται έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα.

Συχνές ερώτησεις για την κρεατινίνη (FAQS)

Πηγές

• Medical News Today: Creatinine test: Normal, high, and low ranges
• MedScape: Creatinine: Reference Range, Interpretation, Collection …