Υπάρχει η πεποίθηση ότι τα αδύνατα άτομα έχουν πιο γρήγορο μεταβολισμό, ενώ τα υπέρβαρα πιο αργό. Στην πραγματικότητα, αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια. Γενικότερα, υπάρχουν πολλοί μύθοι όσον αφορά τον μεταβολισμό και οι άνθρωποι συχνά υποπίπτουν σε παρανοήσεις.

Αλήθειες γύρω από τον μεταβολισμό

• Ο μεταβολισμός είναι ουσιαστικά ο καταβολισμός και ο αναβολισμός.
• Ο καταβολισμός βοηθά στη διάσπαση της τροφής για την απελευθέρωση ενέργειας.
• Ο αναβολισμός βοηθά στη δημιουργία ενώσεων, χρησιμοποιώντας ενέργεια.
• Το σωματικό βάρος είναι αποτέλεσμα του καταβολισμού μείον του αναβολισμού.

Σωματικό βάρος και μεταβολισμός

Το σωματικό βάρος είναι, όπως προαναφέρθηκε, ο καταβολισμός μείον του αναβολισμού. Με λίγα λόγια, είναι η ποσότητα ενέργειας που απελευθερώνεται στο σώμα μας (καταβολισμός) μείον την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνει το σώμα μας (αναβολισμός). Η περίσσεια ενέργειας αποθηκεύεται είτε ως λίπος είτε ως γλυκογόνο στους μυς και το συκώτι. Το γλυκογόνο είναι η κύρια μορφή αποθήκευσης της γλυκόζης στο σώμα.

Αν και το αυξημένο βάρος είναι το αποτέλεσμα της υπερβολικής αποθήκευσης λίπους, μερικές φορές ορμονικά προβλήματα μπορεί να επηρεάσουν τον μεταβολισμό. Αν κάποιος είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, ίσως είναι σκόπιμο να προβεί σε ιατρικές εξετάσεις για να προσδιορίσει τους λόγους της παχυσαρκίας του.

Πως οι θερμίδες και οι διατροφικές συμπεριφορές επιρρεάζουν το μεταβολισμό;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για τον προσδιορισμό των θερμίδων, μεταξύ των οποίων:

• Μέγεθος και σύνθεση σώματος

Ένας μεγαλόσωμος άνθρωπος απαιτεί περισσότερες θερμίδες. Τα άτομα με πολλούς μυς χρειάζονται περισσότερες θερμίδες από τα άτομα που ζυγίζουν το ίδιο αλλά έχουν λιγότερους μυς. Επομένως, τα άτομα με υψηλότερη αναλογία μυών – λίπους έχουν υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό από εκείνα με χαμηλότερη αναλογία.

• Ηλικία

Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, έχουν μικρότερες απαιτήσεις σε θερμίδες. Η μυϊκή μάζα μειώνεται, με αποτέλεσμα την υψηλότερη αναλογία λίπους – μυών. Επίσης, παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία και μειώνουν τις απαιτήσεις σε θερμίδες ενός ατόμου είναι οι εξής:

• Ορμόνες: Με την πάροδο της ηλικίας, οι άντρες παράγουν λιγότερη τεστοστερόνη και οι γυναίκες λιγότερα οιστρογόνα.
• Εμμηνόπαυση: Όταν οι γυναίκες πλησιάζουν την εμμηνόπαυση, υπάρχει μείωση των ορμονών, που συνήθως προάγουν την κατανάλωση ενέργειας. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να χάσουν βάρος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
• Φυσική δραστηριότητα: Οι ηλικιωμένοι ενήλικοι τείνουν να είναι λιγότερο σωματικά ενεργοί από ό,τι όταν ήταν νεότεροι.

Η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα

• Επαρκής ύπνος

Η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του νευροενδοκρινικού ελέγχου της όρεξης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής, αντίσταση στην ινσουλίνη και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου βλάπτει την ικανότητα του οργανισμού να ελέγχει την κατανάλωση τροφής, μειώνοντας τα επίπεδα της λεπτίνης, της ορμόνης που ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι το σώμα είναι «χορτάτο».

• Συστηματική άσκηση

Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ντιουκ αναλύθηκε ο αντίκτυπος του καθιστικού τρόπου ζωής σε 53 συμμετέχοντες. Προβλήματα εμφανίστηκαν στους ανθρώπους που ακολουθούσαν καθιστική ζωή, ενώ, αντίθετα, σημαντικά οφέλη παρατηρήθηκαν στους ανθρώπους που αθλούνταν συστηματικά.

• Βελτίωση της διατροφής

Ο καλύτερος τρόπος για να βελτιωθεί η σωματική υγεία είναι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Ο υπερβολικός έλεγχος των θερμίδων έχει αποδειχτεί αναποτελεσματικός στη μακροπρόθεσμη επιτυχία απώλειας βάρους. Η μείωση στην κατανάλωση των θερμίδων μπορεί να αναγκάσει το σώμα να αλλάξει τον μεταβολισμό του. Ως εκ τούτου, θα καταναλώνει πολύ λιγότερη ενέργεια και θα την αποθηκεύει όποτε βρίσκει την ευκαιρία. Οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων οδηγούν συχνά στην υπερκατανάλωση τροφής όταν εγκαταλείπεται η διατροφή.

Εκτός εάν η δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων εποπτεύεται από διατροφολόγο ή γιατρό, υπάρχει κίνδυνος υποσιτισμού, ο οποίος δεν είναι μόνο επιζήμιος για την υγεία, αλλά μπορεί και να επηρεάσει τον μεταβολισμό, κάνοντας ακόμη δυσκολότερη την απώλεια βάρους.