Η λεπτίνη είναι μια πρωτεΐνη που εκκρίνεται φυσικά από το σώμα και παρέχει ένα αίσθημα κορεσμού.

Τι είναι  και ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος της;

Είναι μια πεπτική ορμόνη που ρυθμίζει τις αποθήκες λίπους στο σώμα και την όρεξη. Ονομάζεται «ορμόνη του κορεσμού» γιατί προσφέρει την αίσθηση της πληρότητας.

Ανήκει στις ανορεξιογόνες ορμόνες, αυτές που «κόβουν την όρεξη», σε αντίθεση με ορμόνες όπως η γκρελίνη ή η κορτιζόλη, που την αυξάνουν. Εκκρίνεται κυρίως από τον λευκό λιπώδη ιστό και σε μικρότερη ποσότητα από το στομάχι.

Εκτός από τη ρύθμιση του ενεργειακού μεταβολισμού, η λεπτίνη λειτουργεί και ως κυτοκίνη, παίζοντας ρόλο στην ανοσία. Παράλληλα, συμμετέχει στον μεταβολισμό και την αναπαραγωγική λειτουργία.

Η λεπτίνη είναι μια πρωτεΐνη περίπου 16 kDa (kilodaltons) που κωδικοποιείται από το γονίδιο «OB» στο χρωμόσωμα 7.

Ανακαλύφθηκε το 1973 σε ποντίκια. Φυσιολογικά, τα επίπεδά της είναι υψηλότερα στις γυναίκες, κάτι που συνδέεται με τη διαφορετική κατανομή και αναλογία λιπώδους μάζας μεταξύ των δύο φύλων.

Μια ορμόνη που σας κάνει να χάσετε βάρος;

Περιορίζει την αύξηση βάρους; Μετά την κατανάλωση ενός γεύματος, η λεπτίνη που παράγεται από το στομάχι εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και προσδένεται σε συγκεκριμένους υποδοχείς στον υποθάλαμο, προκαλώντας αίσθηση κορεσμού.

Η παραγωγή της από τον λιπώδη ιστό αυξάνεται καθώς αυξάνεται η λιπώδης μάζα, γεγονός που ενισχύει τη σύνθεση της, μειώνει την πρόσληψη τροφής και αυξάνει την ενεργειακή δαπάνη. Αντίθετα, όταν μειώνεται η λιπώδης μάζα, η έκκριση λεπτίνης ελαττώνεται, αυξάνεται η πείνα και μειώνεται η ενεργειακή δαπάνη.

Λεπτίνη και παχυσαρκία: Τι είναι η αντίσταση στη λεπτίνη;

Σε παχύσαρκα άτομα παρατηρούνται υψηλές συγκεντρώσεις, κάτι που υποδηλώνει αντίσταση στη δράση της. Αυτή η αντίσταση στη λεπτίνη επιδεινώνεται με την αύξηση βάρους και μοιάζει με την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Όταν το σώμα αναπτύσσει αντίσταση στη λεπτίνη, ο κορεσμός δεν γίνεται πλέον σεβαστός, οδηγώντας σε αύξηση βάρους. Τα λιποκύτταρα παράγουν ολοένα και περισσότερη λεπτίνη, αλλά ο εγκέφαλος αδυνατεί να «λάβει το μήνυμα». Η πείνα αυξάνεται και η πρόσληψη τροφής συνεχίζεται, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο παχυσαρκίας.

Η συνθετική λεπτίνη, είτε ως φαρμακευτική αγωγή είτε ως συμπλήρωμα διατροφής, έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική στη μόνιμη απώλεια βάρους για παχύσαρκα άτομα. Ωστόσο, υπάρχει ένα συνθετικό ανάλογο, η μετρλεπτίνη (Myalepta®), που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ανεπάρκειας της ορμόνης σε άτομα με λιποδυστροφία.

Λεπτίνη και αϋπνία: Ποια είναι η σχέση;

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, τα επίπεδα λεπτίνης αυξάνονται, αποτρέποντας το αίσθημα της πείνας.

Ωστόσο, η έλλειψη ύπνου μειώνει την παραγωγή της, προκαλώντας αίσθηση πείνας ακόμα και όταν το σώμα δεν χρειάζεται ενέργεια.

Η αϋπνία ή η μειωμένη διάρκεια ύπνου ευνοούν τη δυσρύθμιση της όρεξης, αυξάνοντας τον κίνδυνο αύξησης βάρους.

Η καλή ποιότητα ύπνου μειώνει την παραγωγή γκρελίνης (ορμόνης που προκαλεί πείνα) και προάγει τη φυσιολογική λειτουργία της λεπτίνης.

Ποιες άλλες επιπτώσεις έχει στην υγεία;

Η διαταραχή των επιπέδων σχετίζεται με διάφορα προβλήματα υγείας:

• Νόσος Αλτσχάιμερ: Χαμηλά επίπεδα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
• Οστεοαρθρίτιδα: Αυξημένα επίπεδα προκαλούν φλεγμονή και καταστροφή του χόνδρου.
• Καρδιαγγειακοί κίνδυνοι: Υψηλά επίπεδα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος και διαβήτη.

Παράγοντας σύνδεσης μεταξύ διατροφής και φλεγμονής

Πέρα από τη ρύθμιση της όρεξης και του βάρους, συνδέεται στενά με τις φλεγμονώδεις διεργασίες του σώματος. Είναι γνωστή ως προφλεγμονώδης κυτοκίνη, γεγονός που την καθιστά σημαντικό παράγοντα στη ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης.

Αυξημένα επίπεδα έχουν παρατηρηθεί σε χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η παχυσαρκία, ενισχύοντας την παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων.

Η επίδραση της στην ανοσία είναι διττή: ενώ προάγει την ανοσολογική απάντηση, η υπερβολική της δράση μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητη φλεγμονή.

Αυτός ο σύνδεσμος ανοίγει δρόμους για μελέτες που εξετάζουν τη λεπτίνη ως πιθανό στόχο για την αντιμετώπιση φλεγμονωδών ασθενειών και την ανάπτυξη νέων θεραπειών.

Η σημασία της στη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας και του μεταβολισμού

Η λεπτίνη παίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας, λειτουργώντας ως βασικός «αισθητήρας» των αποθεμάτων ενέργειας στο σώμα.

Η πρωταρχική της λειτουργία είναι να ενημερώνει τον εγκέφαλο σχετικά με την κατάσταση των αποθεμάτων λίπους στον οργανισμό.

Όταν τα αποθέματα ενέργειας είναι υψηλά, εκκρίνεται σε μεγαλύτερες ποσότητες, ενεργοποιώντας μηχανισμούς που μειώνουν την όρεξη και αυξάνουν τη δαπάνη ενέργειας.

Αντίθετα, όταν τα αποθέματα ενέργειας μειώνονται, η παραγωγή λεπτίνης μειώνεται, προάγοντας την όρεξη και μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας, ώστε να διατηρηθεί η επιβίωση.

Η αλληλεπίδραση της με τον υποθάλαμο, ένα σημαντικό κέντρο ρύθμισης του μεταβολισμού στον εγκέφαλο, είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Δεσμεύεται σε συγκεκριμένους υποδοχείς του υποθαλάμου και επηρεάζει τη δραστηριότητα νευρώνων που ρυθμίζουν την όρεξη, όπως οι νευρώνες POMC (Proopiomelanocortin) και AgRP (Agouti-related peptide).

Οι POMC νευρώνες προάγουν τον κορεσμό, ενώ οι AgRP νευρώνες ενισχύουν την πείνα. Με την επίδραση της, ενεργοποιούνται οι πρώτοι και καταστέλλονται οι δεύτεροι, οδηγώντας σε ισορροπημένη πρόσληψη τροφής.

Δεν επηρεάζει μόνο την όρεξη αλλά και τον μεταβολισμό του σώματος. Ενισχύει την καύση θερμίδων μέσω της διέγερσης της θερμογένεσης στο καφέ λιπώδη ιστό.

Η θερμογένεση είναι μια διαδικασία κατά την οποία το σώμα μετατρέπει την αποθηκευμένη ενέργεια σε θερμότητα, συμβάλλοντας στη μείωση των αποθεμάτων λίπους.

Επιπλέον, η λεπτίνη επηρεάζει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, υποστηρίζοντας τη φυσιολογική ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Παρόλο που έχει ζωτική σημασία, η αντίσταση στη λεπτίνη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.

Αυτός είναι ο λόγος που οι επιστήμονες εστιάζουν στη μελέτη της και τους μηχανισμούς της, αναζητώντας νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση της παχυσαρκίας και άλλων μεταβολικών διαταραχών.

Πώς να ενισχύσετε φυσικά την παραγωγή λεπτίνης;

Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι κλειδί για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής της.

Μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, νερό, πρωτεΐνες και καλά λιπαρά (π.χ. ωμέγα 3, 6, 9) συμβάλλει στον κορεσμό και μειώνει την αντίσταση.

Επίσης, η αργή κατανάλωση φαγητού δίνει στο σώμα χρόνο να παράγει λεπτίνη, ενισχύοντας την αίσθηση κορεσμού.

Η τακτική άσκηση βοηθά επίσης στη βελτίωση της ευαισθησίας στη λεπτίνη. Με αυτές τις συνήθειες  λειτουργεί πιο αποτελεσματικά, προάγοντας τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.

Πηγή NIH