Γκρελίνη: Τι θα πρέπει να γνωρίζετε για την «ορμόνη της πείνας»;

Είστε αχόρταγη ή δεν πεινάτε ποτέ; Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας! Πολύ συχνά, δεν πρόκειται για έλλειψη θέλησης, αλλά για δυσλειτουργία που συνδέεται με μια συγκεκριμένη ορμόνη, τη γκρελίνη.

Το σώμα μας έχει την ικανότητα να γνωρίζει πότε χρειάζεται καύσιμα για να λειτουργήσει σωστά και πότε χρειάζεται να ξεκουραστεί.

Πράγματι, ένα πολύ περίπλοκο σύστημα ορμονών και πρωτεϊνών (πεπτίδια) ρυθμίζει το αίσθημα της πείνας και το αίσθημα κορεσμού για να αφήσει την πέψη να πάρει τον δρόμο της.

Όταν πεινάμε, η γκρελίνη είναι υπεύθυνη για την τόνωση της όρεξής μας.

Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η πεπτική ορμόνη δυσλειτουργεί.

Τι είναι αυτή η ορμόνη και σε τι χρησιμεύει;

Η γκρελίνη αναφέρεται συχνά ως η «ορμόνη της πείνας».

Αναγνωρίστηκε το 1999 από τον ερευνητή Masayasu Kojima και την ομάδα του.

Το όνομά της συνδέεται άμεσα με τον ρόλο της ως πεπτιδίου απελευθέρωσης αυξητικής ορμόνης του οποίου η ρίζα είναι ghre, που σημαίνει «αναπτύσσομαι».

Αυτή η πεπτική ορμόνη παράγεται ουσιαστικά από το στομάχι μας όταν είναι άδειο.

Δίνει σήμα στον οργανισμό ότι χρειάζεται τροφή, κάτι που οδηγεί στο αίσθημα της πείνας.

Μάλιστα, παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της όρεξης – και αναπόφευκτα στην αύξηση του σωματικού βάρους (συχνά ξεχωρίζεται σε περίπτωση σνακ ή υπερβολικής όρεξης).

Συμμετέχει επίσης σε άλλες διαδικασίες όπως η ανάπτυξη, η αποθήκευση λίπους και η αναπαραγωγή .

Γκρελίνη – Πώς εκκρίνεται;

Η γκρελίνη εκκρίνεται κυρίως στο στομάχι από κύτταρα που βρίσκονται στο γαστρεντερικό σωλήνα, τα οποία επικοινωνούν με το κεντρικό νευρικό σύστημα .

Όταν το στομάχι είναι άδειο, αυτά τα κύτταρα την απελευθερώνουν στην κυκλοφορία του αίματος .

Στη συνέχεια ταξιδεύει στον εγκέφαλο, όπου ενεργοποιεί συγκεκριμένους υποδοχείς στον υποθάλαμο, οι οποίοι στέλνουν σήματα στο σώμα για να του πουν ότι χρειάζεται τροφή.

Αυτό το φαινόμενο είναι που οδηγεί στο αίσθημα της πείνας και ωθεί ένα άτομο να φάει.

Όταν τελικά αρχίζει να τρώει, το στομάχι γεμίζει και παράγει λιγότερη γκρελίνη , η οποία μειώνει το αίσθημα της πείνας.

→ το πάγκρεας, το λεπτό έντερο και ο εγκέφαλος παράγουν επίσης γκρελίνη σε μικρές ποσότητες.

Ποιες είναι οι επιδράσεις;

Οι «επιδράσεις» της γκρελίνης εξαρτώνται από τη συγκέντρωσή της στον οργανισμό.

Μια ασυνήθιστα υψηλή παραγωγή της συγκεκριμένης ορμόνης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους , ενώ η μείωση της έκκρισής της μπορεί να προάγει την απώλεια βάρους .

Επιπλέον, διεγείρει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης από την υπόφυση, η οποία βοηθά στη διατήρηση της μεταβολικής ισορροπίας , στη διάσπαση του σωματικού λίπους και στην αύξηση της μυϊκής μάζας.

Ορισμένες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι παίζει ρόλο στην αναπαραγωγή και μπορεί να έχει επιπτώσεις στη συμπεριφορά και τη διάθεση (γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι δρα σε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία ανταμοιβής, όπως η αμυγδαλή).

Ωστόσο, η ανακάλυψη αυτής της ορμόνης είναι πολύ πρόσφατη και οι ερευνητές πρέπει ακόμη να πραγματοποιήσουν πολλές μελέτες για να κατανοήσουν πώς λειτουργεί αυτή η ορμόνη.

                 Διαβάστε ακόμα: Συμπληρώματα μυϊκής ανάπτυξης – Πως να διαλέξεις το κατάλληλο για σένα;

Ποια είναι η διαφορά της με τη λεπτίνη;

Η λεπτίνη θεωρείται η ορμόνη του κορεσμού.

Λειτουργεί σε συνδυασμό με τη γκρελίνη για να επιτρέψει τη βέλτιστη διατροφή και να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του σώματός μας.

Συγκεκριμένα, παίζει τον αντίθετο ρόλο: παράγεται από λιπώδη κύτταρα (λιποκύτταρα), προειδοποιεί τον εγκέφαλο όταν το σώμα μας έχει αρκετά αποθέματα λίπους .

Έτσι, εμφανίζεται το αίσθημα κορεσμού και σταματάμε να τρώμε, γεγονός που περιορίζει την αύξηση βάρους μακροπρόθεσμα.

Αντίθετα, εάν το σώμα έχει πολύ λίγα αποθέματα, η παραγωγή λεπτίνης μειώνεται, η οποία διεγείρει την όρεξη και προάγει την αύξηση βάρους.

Ποιες άλλες ορμόνες ρυθμίζουν την όρεξη;

Αρκετές άλλες ορμόνες μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση της όρεξης:

• Κορτιζόλη (ορμόνη του στρες), η οποία μπορεί να προκαλέσει αυξημένη όρεξη και λαχτάρα για φαγητό .
• Ινσουλίνη , η οποία μπορεί να επηρεάσει τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα (γλυκαιμία).
• Το παγκρεατικό πολυπεπτίδιο (PP), μια πεπτική ορμόνη που μπορεί να μειώσει την όρεξη.
• Ορμόνες του φύλου (αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η προγεστερόνη και η τεστοστερόνη διεγείρουν την όρεξη, ενώ τα οιστρογόνα την αναστέλλουν).

Εξετάσεις γκρελίνης: Ποιο είναι το «φυσιολογικό» επίπεδο;

Ένα δείγμα αίματος είναι απαραίτητο για τη μέτρηση της. Μόλις σταλεί σε εργαστήριο αναλύσεων, θα είναι δυνατή η μέτρηση της συγκέντρωσης της στο αίμα.

→ το «φυσιολογικό» επίπεδο γκρελίνης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο , ανάλογα με παράγοντες όπως η ηλικία, το βάρος ή ο τρόπος ζωής.

Γενικά, τα επίπεδα της ορμόνης αυξάνονται πριν από τα γεύματα (για την τόνωση της όρεξης) και στη συνέχεια μειώνονται μετά τα γεύματα (για να υποδείξουν ότι το σώμα έχει αρκετά αποθέματα).

Επιπλέον, ορισμένες ιατρικές παθήσεις , όπως η παχυσαρκία ή ο διαβήτης, μπορεί να διαταράξουν την κανονική ρύθμιση της γκρελίνης και να οδηγήσουν σε μη φυσιολογικές διακυμάνσεις στη συγκέντρωσή της.

Ανάλυση αίματος: Πώς να αποκωδικοποιήσετε τα αποτελέσματα

Τι προκαλεί διακυμάνσεις στην έκκριση γκρελίνης;

Στρες, νηστείες, δίαιτες, χειρουργικές επεμβάσεις πεπτικού…

Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, τα επίπεδα αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας με βάση την ατομική διατροφική πρόσληψη και το μεταβολισμό .

Αλλά και άλλοι παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο, όπως:

• Γλυκόζη (επίπεδο σακχάρου στο αίμα) . Όταν πέφτει, ο εγκέφαλος στέλνει ένα σήμα για την τόνωση της έκκρισης γκρελίνης, η οποία αυξάνει την όρεξη.
• Δίαιτες και νηστεία. Και τα δύο μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων:  όταν περιορίζουμε την πρόσληψη θερμίδων μας, χάνουμε βάρος και τα επίπεδα γκρελίνης μας εκτινάσσονται στα ύψη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές περιοριστικές δίαιτες έχουν το αποτέλεσμα του γιογιό (αυξομειώσεις βάρους)
• Στρες και άγχος
• Σωματική άσκηση.
• Επιπλέον, ορισμένες γαστρικές επεμβάσεις (συμπεριλαμβανομένης της γαστρικής παράκαμψης) μειώνουν τη χωρητικότητα του γαστρικού όγκου, αλλά μειώνουν επίσης σημαντικά τα επίπεδα της στο πλάσμα, με αποτέλεσμα ταχύτερο κορεσμό.

Διαβάστε ακόμα: Διαλειμματική νηστεία – Xάνονται γρηγορότερα τα κιλά;

Ποιες είναι οι παθολογίες που συνδέονται με την απορρύθμιση αυτής της ορμόνης;

Όπως ίσως έχετε μαντέψει, διάφορες καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα γκρελίνης:

• Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν χαμηλότερη συγκέντρωση γκρελίνης από τα άτομα με σωστό βάρος .
• Σοβαρή διαταραχή ύπνου. Η έλλειψη ύπνου οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή της ορμόνης γκρελίνης (η οποία διεγείρει την όρεξη) και σε μειωμένη παραγωγή λεπτίνης (η οποία καταστέλλει την όρεξη).
• Συχνά ενοχοποιείται η ανορεξία , αλλά πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με νευρική ανορεξία έχουν υψηλότερα από τα μέσα επίπεδα γκρελίνης στο αίμα. Αυτό υποδηλώνει ότι η γκρελίνη δεν εμπλέκεται σε αυτή τη διατροφική διαταραχή (ED).
• Καρκίνος. Οι καρκινοπαθείς έχουν επίσης υψηλότερο ποσοστό.
• Σύνδρομο Prader-Willi . Λίγο γνωστό, αυτή η σπάνια γενετική ασθένεια χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης της γκρελίνης στο πλάσμα.

Μπορείτε να ελέγξετε το επίπεδο της γκρελίνης με φάρμακα;

Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει τη συγκέντρωση της γκρελίνης.

Όταν οι μη φυσιολογικές παραλλαγές σχετίζονται με μια συγκεκριμένη παθολογία, συμβουλευτείτε το γιατρό σας .

Ορισμένα φάρμακα, για παράδειγμα, στοχεύουν τους υποδοχείς γκρελίνης στον εγκέφαλο για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με τη διατροφή.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ελέγχετε καλύτερα τα επίπεδα γκρελίνης, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης μιας ισορροπημένης διατροφής και της τακτικής άσκησης.

Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να ελέγξετε καλύτερα τα επίπεδα γκρελίνης σας:

• Ένας ξεκούραστος ύπνος
• Ένα τακτικό και επαρκές μοτίβο ύπνου βοηθά στη σταθεροποίηση των επιπέδων γκρελίνης και λεπτίνης. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, η στέρηση ύπνου σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα γκρελίνης.
• Προσέξτε τη διατροφή σας
• Τρώτε τακτικά, με ισορροπημένο τρόπο : επιλέγοντας γεύματα σε καθορισμένες ώρες και επιλέγοντας υγιεινές και θρεπτικές τροφές, βοηθάτε το σώμα σας να διατηρεί φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και να ρυθμίζει την έκκριση γκρελίνης.
• Αποφύγετε βιομηχανικά τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά (κέικ, πίτσες, γλυκά, αναψυκτικά κ.λπ.): μπορούν να διαταράξουν τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και να προάγουν την έκκριση γκρελίνης. Αντίθετα, επιλέξτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες , πρωτεΐνες και ακόρεστα λιπαρά οξέα.
• Τις ώρες των γευμάτων, τρώτε αργά, προσεκτικά, για να δώσετε χρόνο στις ορμόνες να κάνουν τη δουλειά τους. Έτσι, θα απολαύσετε περισσότερο τα γεύματά σας και θα μειώσετε την ποσότητα της τροφής που καταναλώνετε.
• Κάντε σωματική άσκηση : Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι το κλειδί για την καλή υγεία. Σε αυτή την περίπτωση, η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και στη μείωση των επιπέδων γκρελίνης. Συνίσταται άσκηση μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, 5 ημέρες την εβδομάδα.
• Μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος σας:  Το στρες και το άγχος μπορεί να διαταράξουν τη ρύθμιση της γκρελίνης και να αυξήσουν την όρεξη (μπορεί να λαχταράτε ανακουφιστικά τρόφιμα και σνακ). Επομένως, είναι σημαντικό να βρείτε λύσεις για να μάθετε πώς να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας . Ποντάρετε, για παράδειγμα, στη γιόγκα, στο διαλογισμό, στη χαλάρωση, στην ύπνωση ή στην εξάσκηση μιας άλλης δραστηριότητας που σας ηρεμεί και προάγει την ευεξία σας.

      Διαβάστε ακόμα: Τρέφομαι με πρωτεΐνες! Νιώθω κορεσμό για περισσότερες ώρες

Προσοχή στις δίαιτες!

Σημαντικές διακυμάνσεις βάρους και υπερβολικά περιοριστικές δίαιτες μπορεί να διαταράξουν το ορμονικό σύστημα και την όρεξη.

Εάν χάσετε βάρος μέσω μιας δραστικής δίαιτας, θα έχετε την τάση να έχετε υψηλότερα επίπεδα γκρελίνης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο να αποκτήσετε παλιές -και κακές- συνήθειες. Το αίσθημα της πείνας γίνεται πολύ ισχυρό και δυστυχώς καταλήγετε να λυγίζετε.

Το κλειδί για την υγιή απώλεια βάρους είναι μια ισορροπημένη διατροφή, σε συνδυασμό με σωματική δραστηριότητα που μας ταιριάζει