Τι σημαίνει πολύ έντονο στρες, ποια είναι τα συμπτώματα; Πώς να τα εντοπίσετε και ποιες είναι οι στρατηγικές αντιμετώπισής του;

Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του σώματος σε καταστάσεις πίεσης. Όμως, όταν το στρες γίνεται υπερβολικά έντονο και παρατεταμένο, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία και την καθημερινότητά μας.

Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε διεξοδικά τι είναι το πολύ έντονο στρες.

Το στρες από τη φύση του ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα του οργανισμού ώστε να αντιμετωπίσει “επικίνδυνες” ή απαιτητικές καταστάσεις.

Όταν, όμως, αυτό διαρκεί περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται ή έχει υψηλή ένταση, τότε μιλάμε για πολύ έντονο στρες.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν το σώμα, τον νου και τη συμπεριφορά με επικίνδυνο τρόπο.

Πολύ έντονο στρες συμπτώματα: τα 11 πιο συχνά

1. Ταχυκαρδία και αίσθημα παλμών: Η καρδιά “τρέχει”, ακόμα και όταν δεν υπάρχει σωματική άσκηση.Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα από πολύ έντονο στρες είναι η ταχυκαρδία. Το άτομο νιώθει την καρδιά του να “τρέχει”, ακόμα κι αν δεν υπάρχει σωματική άσκηση ή άλλη φυσική αιτία. Αυτή η αίσθηση μπορεί να συνοδεύεται από τρόμο, ιδρώτα και φόβο για επερχόμενο καρδιακό επεισόδιο, παρόλο που συχνά δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα. Το στρες ενεργοποιεί τον μηχανισμό “μάχης ή φυγής”, προκαλώντας υπερδιέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αν αυτό συμβαίνει συχνά, μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της καρδιάς και να προκαλέσει περαιτέρω ανησυχία.

2. Αϋπνία: Η αϋπνία είναι ένα από τα πιο βασανιστικά συμπτώματα από πολύ έντονο στρες. Το άτομο δυσκολεύεται να ηρεμήσει το μυαλό του ώστε να κοιμηθεί. Σκέψεις και ανησυχίες “τρέχουν” ασταμάτητα, με αποτέλεσμα είτε να μην μπορεί να αποκοιμηθεί, είτε να ξυπνά συχνά μέσα στη νύχτα. Η ποιότητα του ύπνου χειροτερεύει, οδηγώντας σε κόπωση, ευερεθιστότητα και μειωμένη πνευματική διαύγεια την επόμενη ημέρα. Όταν αυτή η κατάσταση συνεχίζεται για εβδομάδες, μπορεί να προκληθεί χρόνιο άγχος ή ακόμα και κατάθλιψη. Ο κύκλος του στρες και της αϋπνίας συχνά είναι αυτοτροφοδοτούμενος.

3. Μυϊκή ένταση: Η μυϊκή ένταση είναι συχνά υποτιμημένο αλλά σημαντικό σύμπτωμα από πολύ έντονο στρες . Το σώμα αντιδρά στο ψυχολογικό άγχος με φυσική σύσπαση των μυών, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως ο αυχένας, οι ώμοι, η πλάτη και η μέση. Πολλοί άνθρωποι που βιώνουν χρόνιο στρες αναφέρουν επίμονους πόνους ή κράμπες σε αυτά τα σημεία, ακόμα και χωρίς σωματική καταπόνηση. Η διαρκής σύσπαση των μυών μπορεί να οδηγήσει σε πονοκεφάλους τάσης, δυσκαμψία και ακόμα και σε κακή στάση του σώματος. Συχνά, οι φυσικοθεραπευτές εντοπίζουν τέτοια προβλήματα σε άτομα με ανεξέλεγκτο στρες. να

4. Πεπτικά προβλήματα: Ναυτία, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα είναι συνήθη συμπτώματα από πολύ έντονο στρες. Τα πεπτικά προβλήματα είναι ίσως τα πιο κοινά. Το νευρικό σύστημα επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του εντέρου, γι’ αυτό και πολλές φορές άτομα με στρες εμφανίζουν ναυτία, καούρες, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρείται και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, το οποίο επιδεινώνεται με το άγχος. Το πεπτικό μας σύστημα θεωρείται “δεύτερος εγκέφαλος”, καθώς διαθέτει εκατομμύρια νευρικά κύτταρα που αντιδρούν έντονα στο ψυχικό στρες. Η διατροφή επίσης διαταράσσεται, οδηγώντας σε απώλεια όρεξης ή υπερφαγία.

5. Συχνές λοιμώξεις: Το πολύ έντονο στρες επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε ιώσεις και λοιμώξεις. Άτομα με χρόνια στρες παρουσιάζουν συχνότερα κρυολογήματα, φαρυγγίτιδες ή επιπλοκές από απλούς ιούς. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα βρίσκεται σε διαρκή κατάσταση “συναγερμού”, απορροφώντας πολλή ενέργεια για να αντιμετωπίσει το στρες, εις βάρος της άμυνας του οργανισμού. Επίσης, η αυξημένη κορτιζόλη επηρεάζει τη φλεγμονώδη αντίδραση και την παραγωγή κυττάρων-φρουρών, δημιουργώντας αδυναμία στην αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών.

6. Απώλεια συγκέντρωσης και μνήμης: Η εγκεφαλική λειτουργία διαταράσσεται. Το πολύ έντονο στρες επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του εγκεφάλου, ιδιαίτερα περιοχές όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός, που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη και τη λογική σκέψη. Άτομα με στρες συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να θυμηθούν σημαντικές πληροφορίες ή να ολοκληρώσουν απλές εργασίες. Μπορεί να ξεχνούν ραντεβού, να μιλούν χωρίς ειρμό ή να κάνουν λάθη στη δουλειά. Αυτή η νοητική “ομίχλη” επιτείνει το άγχος, αφού το άτομο νιώθει ανεπαρκές ή μπερδεμένο. Είναι από τα πιο υποτιμημένα αλλά ουσιαστικά πολύ έντονο στρες συμπτώματα.

7. Εναλλαγές διάθεσης: Ευερεθιστότητα, θυμός, μελαγχολία ή κλάματα χωρίς προφανή λόγο. Οι απότομες και ανεξήγητες εναλλαγές διάθεσης είναι ένδειξη ότι κάποιος βιώνει πολύ έντονο στρες. Ένα άτομο μπορεί να περνά από το γέλιο στο κλάμα μέσα σε λίγα λεπτά ή να αισθάνεται έντονη θλίψη χωρίς εμφανή λόγο. Η συνεχής ψυχολογική πίεση εξαντλεί τους μηχανισμούς αυτορρύθμισης των συναισθημάτων, οδηγώντας σε θυμό, ευερεθιστότητα, απόσυρση ή αίσθηση αδυναμίας. Η κοινωνική ζωή επηρεάζεται, καθώς οι άλλοι δεν καταλαβαίνουν αυτή τη μεταβλητότητα. Το πολύ έντονο στρες μπορεί να μιμηθεί ακόμη και συμπτώματα διπολικής διαταραχής, χωρίς να υπάρχει ψυχιατρική νόσος.

8. Αίσθημα ασφυξίας ή πίεσης στο στήθος: Συχνό στις κρίσεις πανικού που προέρχονται από πολύ έντονο στρες. Το αίσθημα ότι δεν μπορείς να αναπνεύσεις ή ότι πιέζεται το στήθος είναι ένα από τα πιο τρομακτικά πολύ έντονο στρες συμπτώματα. Συχνά, αυτό το σύμπτωμα οδηγεί σε επισκέψεις στα επείγοντα, καθώς το άτομο πιστεύει ότι παθαίνει έμφραγμα. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται για κρίση πανικού. Το σώμα ανταποκρίνεται στο στρες με σπασμό των μυών του θώρακα και υπεραερισμό, προκαλώντας αυτή την αίσθηση πνιγμού. Το σύμπτωμα είναι έντονο αλλά ακίνδυνο. Η κατανόηση της προέλευσής του βοηθά στη διαχείριση του φόβου που το συνοδεύει.

9. Τριχόπτωση: Η απότομη πτώση μαλλιών μπορεί να σχετίζεται με υψηλά επίπεδα στρες. Η απότομη τριχόπτωση χωρίς προφανή ιατρική αιτία είναι ένα ακόμα σύμπτωμα από πολύ έντονο στρες . Το στρες διαταράσσει τον φυσιολογικό κύκλο ανάπτυξης των μαλλιών, προκαλώντας φαινόμενα όπως το telogen effluvium, όπου μεγάλος αριθμός τριχών εισέρχεται πρόωρα στη φάση της πτώσης. Το άτομο μπορεί να διαπιστώσει ότι βουρτσίζει και του μένουν τούφες στα χέρια ή ότι βρίσκει τρίχες στο μαξιλάρι. Αυτή η εικόνα προκαλεί πανικό, εντείνοντας το στρες και δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Σε πολλές περιπτώσεις, η τριχόπτωση είναι παροδική και υποχωρεί με τη μείωση του άγχους.

10. Μειωμένη λίμπιντο: Η επιθυμία για σεξουαλική επαφή μειώνεται σημαντικά. Το πολύ έντονο στρες επηρεάζει άμεσα τη σεξουαλική διάθεση και λειτουργία. Η κορτιζόλη καταστέλλει τις σεξουαλικές ορμόνες, μειώνοντας τη λίμπιντο σε άνδρες και γυναίκες. Το άτομο αισθάνεται εξάντληση, αποστροφή ή αδιαφορία για το σεξ, ακόμα και αν δεν υπάρχει πρόβλημα στη σχέση. Σε άνδρες μπορεί να προκύψει στυτική δυσλειτουργία, ενώ σε γυναίκες ξηρότητα ή πόνος. Αυτό το σύμπτωμα επηρεάζει την αυτοπεποίθηση και την επικοινωνία μέσα στη σχέση, συχνά χωρίς να κατανοείται ότι η ρίζα του είναι το άγχος. Είναι ένα από τα πιο “σιωπηλά” συμπτώματα από πολύ έντονο στρες .

11. Ανασφάλεια και φόβος για το μέλλον: Το άτομο που βιώνει πολύ έντονο στρες συχνά νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο της ζωής του. Δημιουργείται μια μόνιμη αίσθηση ανασφάλειας, σαν κάτι κακό να πρόκειται να συμβεί. Ακόμα κι αν όλα είναι φαινομενικά καλά, το άτομο έχει συνεχώς ανησυχίες για την εργασία, την υγεία ή τις σχέσεις του. Αυτό το “υπαρξιακό άγχος” οδηγεί σε υπερπροστατευτικότητα, αποφυγή ευκαιριών και ανάγκη για υπερβολικό έλεγχο. Είναι ένα από τα πιο βαθιά και επηρεαστικά πολύ έντονο στρες συμπτώματα, αφού διαμορφώνει ολόκληρη την κοσμοαντίληψη του ατόμου.

Τα συμπτώματα από πολύ έντονο στρες συχνά ξεκινούν ύπουλα. Ίσως κάποιος αρχικά νιώθει μόνο μια μικρή δυσκολία στον ύπνο ή αυξημένο εκνευρισμό.

Ωστόσο, όταν το στρες συνεχίζει, τα συμπτώματα εντείνονται και επηρεάζουν την εργασία, τις σχέσεις, ακόμα και την οδήγηση ή την επικοινωνία με τους άλλους.

Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να αποφεύγει κοινωνικές καταστάσεις ή να απομονώνεται, πιστεύοντας ότι “απλώς δεν έχει διάθεση”.

Πολύ έντονο στρες – Ο αντίκτυπος στην υγεία

Η μακροχρόνια έκθεση σε πολύ έντονο στρες μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει παθήσεις όπως:

• Υπέρταση

• Καρδιακές αρρυθμίες

• Αυτοάνοσα νοσήματα

• Κατάθλιψη ή γενικευμένη αγχώδης διαταραχή

• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

Επομένως, είναι κρίσιμο να εντοπίζουμε τα πολύ έντονο στρες συμπτώματα εγκαίρως και να δράσουμε ανάλογα.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια

Αν παρατηρείτε ότι τα πολύ έντονο στρες συμπτώματα επιμένουν για περισσότερες από δύο εβδομάδες, επηρεάζουν την καθημερινότητά σας ή συνοδεύονται από σκέψεις απελπισίας ή αυτοτραυματισμού, είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι μπορούν να βοηθήσουν με θεραπευτικές παρεμβάσεις ή και φαρμακευτική αγωγή, εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Τρόποι αντιμετώπισης

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαχειριστεί κανείς πολύ έντονο στρες και τα συμπτώματα:

• Άσκηση: Η τακτική φυσική δραστηριότητα μειώνει την κορτιζόλη και απελευθερώνει ενδορφίνες.

• Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Τεχνικές όπως ο διαλογισμός και οι ασκήσεις αναπνοής βοηθούν στην αποφόρτιση του νου.

• Υγιεινή διατροφή: Η καλή διατροφή ρυθμίζει τα επίπεδα ενέργειας και τις ορμόνες του στρες.

• Περιορισμός καφεΐνης και αλκοόλ: Μπορεί να εντείνουν το άγχος.

• Οργάνωση χρόνου: Ο προγραμματισμός μειώνει την αίσθηση χάους.

• Υποστήριξη από φίλους/οικογένεια: Μην απομονώνεστε. Το μοίρασμα βοηθάει.

• Ψυχοθεραπεία: Μέσω της CBT ή άλλων μορφών, εντοπίζονται οι ρίζες του στρες και χτίζονται μηχανισμοί αντιμετώπισης.

Πολύ έντονο στρες και συμπτώματα σε παιδιά και εφήβους

Δεν αφορά μόνο τους ενήλικες. Πολλά παιδιά εμφανίζουν συμπτώματα από πολύ έντονο στρες , ιδιαίτερα σε περιόδους αλλαγής (π.χ. μετακόμιση, διαζύγιο γονέων, εξετάσεις).

Στα παιδιά, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πονοκεφάλους ή στομαχόπονους χωρίς ιατρική εξήγηση

• Ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά

• Υπερκινητικότητα ή απομόνωση

• Δυσκολία στον ύπνο ή εφιάλτες

Οι γονείς πρέπει να δίνουν προσοχή σε αυτά τα σημάδια και να προσφέρουν ασφάλεια και στήριξη.

Πολύ έντονο στρες με συμπτώματα ή απλή κούραση;

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε την απλή σωματική κόπωση από πολύ έντονο στρες συμπτώματα. Η κόπωση συνήθως υποχωρεί με ξεκούραση, ενώ το στρες δεν φεύγει μόνο με ύπνο. Επίσης, όταν πρόκειται για στρες, υπάρχει συχνά συνοδεία συναισθηματικής έντασης, ανασφάλειας ή υπερέντασης.

Συμπέρασμα

Το συμπτώματα από το  πολύ έντονο στρες είναι ένα μήνυμα από το σώμα και τον νου μας ότι κάτι πρέπει να αλλάξει.

Αν τα αγνοήσουμε, ενδέχεται να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα σημάδια, να μιλάμε για αυτά και να αναζητούμε βοήθεια. Μην ξεχνάτε: το να ζητήσετε στήριξη δεν είναι αδυναμία, αλλά πράξη φροντίδας για τον εαυτό σας.

Πηγές

• stress-symptoms-effects_of-stress-on-the-body
• types-of-mental-health-problems/stress/signs-and-symptoms-of-stress/
• healthdirect.gov.au/stress