Η ναρκισσιστική διαταραχή είναι ένας τύπος διαταραχής της προσωπικότητας. Πρόκειται για μια ψυχική κατάσταση κατά την οποία οι άνθρωποι τρέφουν υπερβολικά συναισθήματα αγάπης προς τον εαυτό τους. Αυτά συνοδεύονται από βαθιά ανάγκη για υπερβολική προσοχή και θαυμασμό, προβληματικές σχέσεις και έλλειψη ενσυναίσθησης.

Πίσω από το προσωπείο της ακραίας εμπιστοσύνης προς τον εαυτό του, ένα άτομο με ναρκισσιστική διαταραχή κρύβει έναν εύθραυστο χαρακτήρα, ευάλωτο στην παραμικρή κριτική. Η ναρκισσιστική διαταραχή προκαλεί προβλήματα σε πολλούς τομείς της ζωής
‒ σχέσεις, εργασία, σχολείο.

Επιπλέον, τα άτομα αυτά μπορεί γενικά να νιώθουν δυσαρέσκεια και απογοήτευση όταν δεν τους μεταχειρίζονται ιδιαίτερα ή όταν δεν λαμβάνουν τον θαυμασμό που πιστεύουν ότι αξίζουν. Μπορεί μάλιστα να βρίσκουν τις σχέσεις τους ανεκπλήρωτες και τους ανθρώπους γύρω τους ανεπαρκείς.

Εξαιρετικά ευαίσθητοι στην κριτική

Η ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας περιλαμβάνει εγωκεντρική, αλαζονική σκέψη και συμπεριφορά. Επιπλέον, η έλλειψη ενσυναίσθησης και ενδιαφέροντος για τους άλλους και η υπερβολική ανάγκη για θαυμασμό είναι χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής. Άνθρωποι του περιβάλλοντός τους συχνά περιγράφουν τα άτομα αυτά ως αλαζονικά, κυνικά, εγωιστικά, απαιτητικά και ανάλγητα.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή είναι εξαιρετικά ανθεκτικά στις αλλαγές και στα συναισθήματα. Συχνά, σε διαφωνίες προσπαθούν να ρίξουν την ευθύνη στους άλλους. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα και αντιδρούν άσχημα στην κριτική και στις διαφωνίες, τις οποίες εκλαμβάνουν ως προσωπικές επιθέσεις. Οι κοντινοί άνθρωποι ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή είναι πιο εύκολο να ακολουθήσουν τις απαιτήσεις του, ώστε να αποφύγουν την ψυχρότητα και τον θυμό του.

Μεγαλοπρέπεια, βασικό χαρακτηριστικό του ναρκισσισμού

Η μεγαλοπρέπεια είναι βασικό χαρακτηριστικό ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή. Περισσότερο από την αλαζονεία και τη ματαιοδοξία, η μεγαλοπρέπεια είναι μια μη ρεαλιστική αίσθηση ανωτερότητας. Οι ναρκισσιστές πιστεύουν ότι είναι μοναδικοί και ξεχωριστοί και ότι μπορούν να τους κατανοήσουν μόνο άλλοι ξεχωριστοί άνθρωποι. Επιπλέον, νιώθουν ότι είναι πολύ καλοί για να ασχοληθούν με οτιδήποτε συμβατικό ή συνηθισμένο, ενώ θέλουν να συσχετίζονται μόνο με άτομα και καταστάσεις υψηλού επιπέδου.

Οι ναρκισσιστές θεωρούν επίσης ότι είναι καλύτεροι από όλους τους υπόλοιπους. Περιμένουν αναγνώριση, ακόμη και όταν δεν έχουν κάνει τίποτα για να την κερδίσουν. Συχνά υπερβάλλουν και λένε ψέματα για τα επιτεύγματα και τα ταλέντα τους. Όταν μιλάνε για δουλειά ή σχέσεις, το μόνο που θα ακούσετε είναι το πόσο βοηθούν, πόσο σπουδαίοι είναι και πόσο τυχεροί είναι οι άνθρωποι στη ζωή τους.

Κυνισμός και εκμετάλλευση 

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή δεν αναπτύσσουν ποτέ την ικανότητα να ταυτίζονται με τα συναισθήματα των άλλων. Με άλλα λόγια, στερούνται την ικανότητα της ενσυναίσθησης. Αντιλαμβάνονται τους ανθρώπους της ζωής τους ως αντικείμενα για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους. Κατά συνέπεια, συχνά εκμεταλλεύονται τους άλλους για να επιτύχουν τους στόχους τους. Μερικές φορές η εκμετάλλευση αυτή γίνεται με κακόβουλο τρόπο, όμως τις περισσότερες ασυναίσθητα. Οι ναρκισσιστές απλώς δεν σκέφτονται πώς επηρεάζει η συμπεριφορά τους τους άλλους.

Οι ναρκισσιστές αισθάνονται απειλή κάθε φορά που συναντούν κάποιον που φαίνεται να έχει κάτι που τους λείπει. Απειλούνται επίσης από ανθρώπους που δεν υποκύπτουν στις απαιτήσεις τους και τους προκαλούν με οποιονδήποτε τρόπο. Ο αμυντικός μηχανισμός τους είναι η περιφρόνηση. Ο μόνος τρόπος για να εξουδετερώσουν την απειλή είναι μειώνοντας τους ανθρώπους. Μπορούν να το κάνουν με τρόπο περιφρονητικό, ώστε να αποδείξουν την ανωτερότητά τους, συχνά όμως συνεχίζουν την επίθεση με προσβολές και απειλές.

Πού οφείλεται η ναρκισσιστική διαταραχή;

Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί τη διαταραχή της ναρκισσιστικής προσωπικότητας. Όπως και σε άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας, τα αίτια είναι περίπλοκα.

Η ναρκισσιστική διαταραχή μπορεί να σχετίζεται με:

• Περιβάλλον
• Γενετική
• Νευροβιολογία

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή συχνά έχουν ζήσει σε ναρκισσιστικό περιβάλλον. Οι γονείς τους απαιτούσαν να είναι σπουδαίοι, έτσι ώστε να μπορούν να είναι οι γονείς ενός σπουδαίου ατόμου. Συχνά επίσης έχουν παραμεληθεί, καθώς οι γονείς τους ήταν τόσο εστιασμένοι στον εαυτό τους, που δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στις ανάγκες του παιδιού τους. Το παιδί είναι χρήσιμο μόνο για να εξυπηρετήσουν τον σκοπό τους. Η ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες απ’ ό,τι τις γυναίκες. Συχνά ξεκινά από την εφηβεία ή από την αρχή της ενηλικίωσης. Αν και μερικά παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ναρκισσισμού, αυτό μπορεί απλώς να είναι χαρακτηριστικό της ηλικίας τους.

Αν και τα αίτια της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας δεν είναι γνωστά, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η μορφή γονικής μέριμνας που είναι υπερβολικά προστατευτική ή εντελώς απούσα μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεση ευάλωτων παιδιών. Η γενετική και η νευροβιολογία, όπως προ είπαμε, μπορεί επίσης να παίξουν ρόλο στην ανάπτυξη της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας.

Στοιχεία από: www.psychalive.org www.mayoclinic.org www.helpguide.org