ΔΕΠΥ και TikTok: Μια εκρηκτική συνύπαρξη που, σύμφωνα με νέα καναδική μελέτη, οδηγεί τους νέους σε παρανοήσεις και παραπληροφόρηση για τη διαταραχή.
Σχεδόν το 50% των πιο δημοφιλών βίντεο στο TikTok που σχετίζονται με τα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) περιέχουν παραπλανητικές πληροφορίες, επηρεάζοντας πιθανόν την αντίληψη που έχουν οι νεαροί χρήστες για τη διαταραχή. Τη διαπίστωση αυτή κάνει νέα μελέτη από τον Καναδά, προκαλώντας ανησυχία για τον αντίκτυπο των social media στην ψυχική υγεία.
Υπερεκτίμηση της σοβαρότητας και της συχνότητας των συμπτωμάτων
Οι δύο κλινικοί ψυχολόγοι που διεξήγαγαν τη μελέτη ανέλυσαν τα 100 πιο δημοφιλή βίντεο στο TikTok σχετικά με τη ΔΕΠΥ. Η ανάλυση αποκάλυψε πως αυτά τα βίντεο είχαν συγκεντρώσει σχεδόν μισό δισεκατομμύριο προβολές συνολικά. Ωστόσο, μόλις το 48,7% παρουσίαζαν με ακρίβεια τα συμπτώματα της διαταραχής.
Σε αρκετές περιπτώσεις, δημιουργοί περιεχομένου παρουσίαζαν προσωπικές καθημερινές εμπειρίες ως παθολογικά συμπτώματα, γεγονός που –σύμφωνα με τους ερευνητές– μπορεί να παραπλανήσει σημαντικά τους χρήστες σχετικά με το τι αποτελεί πράγματι σύμπτωμα ΔΕΠΥ.
Οι ψυχολόγοι επεσήμαναν επίσης πως όσο περισσότερο περιεχόμενο βλέπει ένας νεαρός ενήλικας για τη ΔΕΠΥ στο TikTok, τόσο πιο πιθανό είναι να υπερεκτιμήσει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων στον γενικό πληθυσμό.
Συμμετοχή φοιτητών και σημαντικά ευρήματα
Στο πλαίσιο της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Plos One, συμμετείχαν 2.843 φοιτητές ψυχολογίας. Από αυτούς, 421 είχαν αυτοδιαγνωστεί με ΔΕΠΥ, ενώ 198 είχαν λάβει επίσημη διάγνωση. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι φοιτητές που παρακολουθούσαν περισσότερα βίντεο για τη διαταραχή είχαν την τάση να τα προτείνουν και σε άλλους, παρά την αναξιοπιστία που συχνά τα χαρακτήριζε.
Τα social media ως δίκοπο μαχαίρι για την ψυχική υγεία
Η ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ τόνισε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και συγκεκριμένα το TikTok, μπορούν να παίξουν θετικό ρόλο στην ενημέρωση και την καταπολέμηση του στίγματος. Παράλληλα, όμως, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την παραπληροφόρηση.
Όπως εξήγησε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Βασιλεία Καρασάββα, οι σύντομες και εντυπωσιακές αναρτήσεις που στοχεύουν στην προσέλκυση προσοχής δεν αφήνουν χώρο για την κατάλληλη ιεράρχηση των συμπτωμάτων.
«Οι προσωπικές εμπειρίες έχουν δύναμη, αλλά αν δεν τοποθετηθούν στο κατάλληλο πλαίσιο, μπορούν να οδηγήσουν σε εσφαλμένες εντυπώσεις για την ψυχική υγεία και συγκεκριμένα για τη ΔΕΠΥ», υπογράμμισε.
Πώς λειτουργεί ο αλγόριθμος του TikTok
Οι ερευνητές επισήμαναν ότι ο αλγόριθμος του TikTok έχει στόχο να κρατήσει τους χρήστες όσο το δυνατόν περισσότερο στην πλατφόρμα. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιεί δεδομένα αλληλεπίδρασης, όπως likes, σχόλια, αποθηκεύσεις, κοινοποιήσεις και διάρκεια προβολής, ώστε να προτείνει περιεχόμενο προσαρμοσμένο στα ενδιαφέροντα του κάθε χρήστη.
Αυτό έχει ως συνέπεια την επαναλαμβανόμενη έκθεση σε περιεχόμενο που επιβεβαιώνει τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις, ενισχύοντας την αντιληπτή αξιοπιστία του. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «θάλαμος αντήχησης» (echo chamber).
Πώς αξιολογήθηκαν τα βίντεο
Οι δύο κλινικοί ψυχολόγοι και οι φοιτητές που συμμετείχαν στη μελέτη κλήθηκαν να αξιολογήσουν τα βίντεο. Οι ειδικοί έδωσαν στα πιο αξιόπιστα βίντεο μέσο όρο 3,6/5, ενώ οι φοιτητές 2,8/5. Αντίστοιχα, στα λιγότερο αξιόπιστα βίντεο, οι ψυχολόγοι έβαλαν βαθμολογία 1,1, ενώ οι φοιτητές 2,3. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι νεότεροι χρήστες είναι πιο ευάλωτοι στην παραπληροφόρηση.
Έκκληση για επαλήθευση των πληροφοριών
Η ομάδα των ερευνητών καλεί τους νέους να διασταυρώνουν τις πληροφορίες που βλέπουν στο διαδίκτυο με αξιόπιστες πηγές, όπως ιατρικά sites, βιβλία και επαγγελματίες υγείας. Παράλληλα, ενθαρρύνει τους χρήστες να απευθύνονται σε γιατρούς όταν αντιμετωπίζουν άγχος, ανησυχία ή γνωστική υπερφόρτωση, πριν καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι πάσχουν από ΔΕΠΥ.
