Το σκορβούτο είναι μια ασθένεια που οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης C (ασκορβικού οξέος) και είχε σχεδόν εξαλειφθεί από τον 19ο αιώνα, όταν η σχέση του με τη βιταμίνη αυτή αναγνωρίστηκε. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί νέα περιστατικά, κάτι που έχει προκαλέσει ερωτήματα σχετικά με τους λόγους της επιστροφής του.

Τι Είναι το Σκορβούτο;

Το σκορβούτο προκύπτει όταν τα επίπεδα βιταμίνης C στον οργανισμό μειώνονται δραματικά για αρκετό καιρό. Η βιταμίνη C είναι κρίσιμη για τη σύνθεση του κολλαγόνου, που αποτελεί βασικό συστατικό για τη δομή των αγγείων, του δέρματος, των οστών και του χόνδρου.

Η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, αιμορραγίες, πόνο στις αρθρώσεις και, σε σοβαρές περιπτώσεις, θάνατο.

Αυτή η παθολογία λόγω ανεπάρκειας βιταμίνης C προφανώς επανεμφανίζεται, σύμφωνα με μια κλινική μελέτη περίπτωσης που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο BMJ Case Reports.

Οι γιατροί διευκρινίζουν  στην περίληψη της μελέτης  ότι « το σκορβούτο είναι μια ασθένεια που επανεμφανίζεται με την αύξηση του κόστους ζωής » και η οποία « μπορεί να εμφανιστεί ήδη ένα μήνα μετά από μια δίαιτα χαμηλή σε βιταμίνη C ».

Η κακή διατροφή και η βαριατρική χειρουργική είναι δύο παράγοντες κινδύνου για το σκορβούτο, γεγονός που θα εξηγούσε την «επανεμφάνιση» αυτής της νόσου του παρελθόντος στο σημερινό πλαίσιο του πληθωρισμού και της αύξησης της παχυσαρκίας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που συντέλεσαν στην επιστροφή του;

Η επιστροφή του σκορβούτου μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες:

• Διατροφικές Συνήθειες: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι διατροφικές συνήθειες έχουν αλλάξει δραματικά. Πολλά άτομα καταναλώνουν επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία συχνά στερούνται βιταμίνης C. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, που είναι πλούσια σε αυτήν, δεν αποτελούν πλέον βασικό στοιχείο της διατροφής για ορισμένους ανθρώπους.
• Οικονομικές Ανισότητες: Η οικονομική κρίση έχει αυξήσει την ανισότητα στην πρόσβαση σε φρέσκα και θρεπτικά τρόφιμα. Σε ευπαθείς ομάδες ή άτομα που ζουν σε φτώχεια, η κακή διατροφή και η έλλειψη ποικιλίας μπορούν να οδηγήσουν σε έλλειψη βιταμινών, όπως η βιταμίνη C.
• Διαταραχές στην Πρόσληψη Τροφής: Ορισμένα άτομα, όπως εκείνοι με διαταραχές πρόσληψης τροφής ή περιοριστικές δίαιτες, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας σε βιταμίνη C. Σε περιπτώσεις, όπως η ανορεξία ή άλλες διαταραχές, η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών είναι ελάχιστη.
• Ασθένειες και Ιατρικές Παθήσεις: Άτομα με ορισμένες χρόνιες ασθένειες που επηρεάζουν την απορρόφηση της βιταμίνης C, όπως η φλεγμονώδης εντερική νόσος, μπορεί να παρουσιάσουν ανεπάρκεια. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι και άτομα με περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτικά τρόφιμα κινδυνεύουν επίσης από το σκορβούτο.

 Σκορβούτο – Τα συμπτώματα και η αναγνώριση

Το σκορβούτο μπορεί να ξεκινήσει ήπια, αλλά εάν δεν διαγνωστεί, τα συμπτώματά του μπορούν να γίνουν σοβαρά:

• Πρώιμα Συμπτώματα: Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν κόπωση, αδυναμία και ενοχλήσεις στις αρθρώσεις. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, εμφανίζονται πρηξίματα στα ούλα, που αιμορραγούν εύκολα, καθώς και μικρές αιμορραγίες στο δέρμα.
• Σοβαρά Συμπτώματα: Σε προχωρημένα στάδια, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δύσπνοια, αναιμία και έντονες αρθραλγίες. Εάν το σκορβούτο δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να είναι θανατηφόρο.

Η σημασία της πρόληψης

Η πρόληψη του σκορβούτου είναι σχετικά απλή, καθώς η βιταμίνη C βρίσκεται σε πολλά καθημερινά τρόφιμα. Φρούτα όπως τα πορτοκάλια, οι φράουλες, το ακτινίδιο, τα μούρα και λαχανικά όπως οι πιπεριές, το μπρόκολο και οι ντομάτες είναι πλούσια σε βιταμίνη C.

Η προαγωγή της πρόσβασης σε θρεπτικά τρόφιμα είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα για ευάλωτους πληθυσμούς. Κάθε διατροφικό πρόγραμμα και η διατροφική εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει συμβουλές για την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σε καθημερινή βάση.

Ο ρόλος των συμπληρωμάτων

Για όσους δυσκολεύονται να λάβουν αρκετή βιταμίνη C από τη διατροφή τους, τα συμπληρώματα μπορούν να βοηθήσουν στην κάλυψη των αναγκών τους. Σε περιπτώσεις όμως όπου η έλλειψη προκύπτει από διαταραχές απορρόφησης ή άλλες ιατρικές καταστάσεις, η συμβουλή ενός ειδικού είναι κρίσιμη.

Η διάγνωση και η θεραπεία

Η διάγνωση του σκορβούτου γίνεται μέσω αναγνώρισης των συμπτωμάτων και εξέτασης της διατροφικής κατάστασης του ασθενούς.

Η θεραπεία περιλαμβάνει την αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης C, είτε μέσω τροφίμων είτε μέσω συμπληρωμάτων. Μετά από μερικές ημέρες, τα συμπτώματα αρχίζουν να υποχωρούν και, με την κατάλληλη φροντίδα, το άτομο μπορεί να ανακάμψει πλήρως.

Ανάγκη για ευαισθητοποίηση

Η επιστροφή του σκορβούτου υποδεικνύει τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής και της πρόσβασης σε φρέσκα τρόφιμα για τη διασφάλιση της υγείας. Παράλληλα, καταδεικνύει ότι, ακόμη και σήμερα, οι διατροφικές ελλείψεις μπορούν να εμφανιστούν σε πληθυσμούς που θεωρούνται προνομιούχοι.

Η ευαισθητοποίηση για τη σημασία της βιταμίνης C και η εκπαίδευση του κοινού είναι καίριες για την πρόληψη της ασθένειας και τη διασφάλιση της υγείας του πληθυσμού.