Η μαγειρική αποτελεί αγαπημένη παράδοση που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.

Τα οφέλη της μαγειρικής είναι πολλά, τόσο σε ψυχολογικό επίπεδο, όσο και σε νευρολογικό.

Αν και όσο περνούν τα χρόνια ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι καταργούν τη σπιτική κουζίνα, οι έρευνες εξηγούν ότι το φρέσκο και σπιτικό φαγητό είναι πολύτιμο για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας.

Η ενασχόλησή τους με την προετοιμασία φαγητού μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη, μειώνοντας το άγχος που βιώνουν

Τα οφέλη της μαγειρικής στην άνοια

Η ιδέα είναι να διεγείρουν τις αισθήσεις τους (όραση, ήχος, όσφρηση, γεύση, ακοή) που εμπλέκονται στο μαγείρεμα, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία. Επειδή εμπλέκονται τόσες πολλές αισθήσεις, το μαγείρεμα μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει χαρούμενες αναμνήσεις. Και είναι ένας πολύ καλός τρόπος να δεθείτε με ένα άτομο που ζει με άνοια.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η συμμετοχή σε δραστηριότητες που διεγείρουν το μυαλό ωφελούν σημαντικά τους ασθενείς, μειώνοντας τα επίπεδα του στρες και της ταραχής που βιώνουν, αλλά και των αντιδραστικών συμπεριφορών. Αντίστοιχα, η κοινωνικοποίηση είναι ακόμη ένας παράγοντας που επιβραδύνει την εξέλιξη της γνωστικής παρακμής, συνεπώς το «μαγειρεύοντας μαζί» αποτελεί αφορμή για αλληλεπίδραση.

Εν τω μεταξύ, η διέγερση των αισθήσεων, όπως για παράδειγμα η μυρωδιά του μαγειρεμένου φαγητού, πιθανόν να ξυπνήσει ευχάριστες αναμνήσεις του παρελθόντος και να τονώσει τη μειωμένη όρεξη. Παρ’ όλα αυτά, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι αναγκαίο να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα ασφαλείας, ώστε το μαγείρεμα να είναι μια ευχάριστη και ασφαλής θεραπευτική δραστηριότητα είτε σε ένα ομαδικό περιβάλλον είτε στο σπίτι με επίβλεψη.

Οι ερευνητές εντόπισαν βελτίωση λόγω της απτικής διέγερσης στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με νόσο αλτσχάιμερ. Η γενική διάθεση βελτιώθηκε επίσης, όπως και η διάθεση για κοινωνικοποίηση.

Το ανακάτεμα, το ζύμωμα και ο χωρισμός των τροφίμων σε μερίδες μπορεί να βελτιώσει την επιδεξιότητα και τις λεπτές κινητικές δεξιότητες, οι οποίες συχνά επηρεάζονται σοβαρά σε άτομα με άνοια. Επιπλέον, οι δραστηριότητες παρέχουν επίσης μια αίσθηση σκοπού στον ηλικιωμένο.

Η όσφρηση είναι μια από τις πρώτες αισθήσεις που επηρεάζονται από πολλούς τύπους άνοιας. Επειδή η ικανότητά μας να μυρίζουμε είναι συνδεδεμένη με την ικανότητά μας στη γεύση, πολλοί άνθρωποι που ζουν με άνοια χάνουν την όρεξή τους. Όταν μαγειρεύετε, δοκιμάστε να αυξήσετε την ποσότητα των αρωμάτων ή των καρυκευμάτων. Για παράδειγμα, εάν μια συνταγή απαιτεί μια κουταλιά της σούπας ξύσμα πορτοκαλιού, αυξήστε το σε δύο κουταλιές της σούπας.

Η θεραπεία αισθητηριακής διέγερσης χρησιμοποιείται για άτομα που ζουν με άνοια. Οι καθημερινοί ήχοι όπως αυτοί που ακούγονται κατά το μαγείρεμα—τρεχούμενο νερό, ανακάτεμα μιας κατσαρόλας ή τηγάνισμα μιας μπριζόλας— μπορούν να κρατήσουν το αγαπημένο σας πρόσωπο σε εγρήγορση καθώς αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του/της.

Για να ενισχύσετε την όρεξη του ηλικιωμένου σας, χρησιμοποιήστε διαφορετικές γεύσεις, χρώματα και μυρωδιές. Μην υπερφορτώνετε το πιάτο τους και δώστε τους φαγητό που τους αρέσει (έχετε υπόψη ότι οι διατροφικές προτιμήσεις τους μπορεί να αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη). Αλλάξτε τις θερμοκρασίες των φαγητών και των ποτών. Μπορείτε να υπενθυμίσετε απαλά στους ηλικιωμένους σας που ζουν με άνοια να τρώνε, αλλά τα αποτελέσματα γενικά δεν είναι ευνοϊκά αν τους πιέσετε.

Το χρώμα του πιάτου στο οποίο σερβίρεται το φαγητό φαίνεται να κάνει τη διαφορά. Μια μελέτη που διεξήχθη σε ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βοστώνης διαπίστωσε ότι οι ασθενείς με άνοια που έτρωγαν από κόκκινα πιάτα κατανάλωναν 25 τοις εκατό περισσότερο φαγητό από εκείνους που έτρωγαν από λευκά πιάτα.

Ανησυχητικά σημάδια και δεδομένα

Υπό τα δεδομένα αυτά η ειδικός δίνει έναν κατάλογο με ερωτήσεις, οι απαντήσεις των οποίων μπορούν να βοηθήσουν τους φροντιστές να κατανοήσουν πότε κάποιος με άνοια μπορεί να χρειαστεί περισσότερη βοήθεια για την προετοιμασία του γεύματος.

Υπό τα δεδομένα αυτά oι ειδικοί δίνουν έναν κατάλογο με ερωτήσεις. Οι απαντήσεις μπορούν να βοηθήσουν τους φροντιστές να κατανοήσουν πότε κάποιος με άνοια μπορεί να χρειαστεί περισσότερη βοήθεια για την προετοιμασία του γεύματος.

Ερωτηματολόγιο:

1. Παραλείπει σημαντικά βήματα ή συστατικά;
2. Δυσκολεύεται να ετοιμάσει γνωστές συνταγές;
3. Ξεχνά να πετάξει τα χαλασμένα τρόφιμα/φρούτα;
4. Μπερδεύεται κατά την προετοιμασία του γεύματος;
5. Κάνει λάθος υπολογισμούς σε ότι αφορά τα συστατικά/καρυκεύματα;
6. Kάνει σφάλματα κατά τον χειρισμό των συσκευών ή αφήνει αναμμένο το μάτι της κουζίνας;
7. Υπολογίζει λανθασμένα τον χρόνο μαγειρέματος με αποτέλεσμα τα γεύματα να καίγονται τακτικά;

Συμβουλές για μια ασφαλής κουζίνα 

Ο πρώτος κανόνας είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό οι φροντιστές να θυμούνται πως η ακαταστασία δεν βοηθά τα άτομα με άνοια, γι’ αυτό και η κουζίνα πρέπει να είναι τακτοποιημένη.

• Βεβαιωθείτε ότι η κουζίνα είναι καλά φωτισμένη.
• Εξαλείψτε τα χαλιά της κουζίνας, καθώς θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο παραπάτησης.
• Ρυθμίστε το θερμοσίφωνα σε χαμηλή θερμοκρασία (περίπου 120 μοίρες) για να αποφύγετε το ζεμάτισμα.
• Βεβαιωθείτε ότι η κουζίνα έχει έναν ανιχνευτή καπνού που λειτουργεί και έναν φορητό πυροσβεστήρα κοντά.
• Βεβαιωθείτε ότι ο ηλικιωμένος σας δεν φοράει φαρδιά ρούχα με ρευστά μανίκια, τα οποία θα μπορούσαν να αναφλεγούν όταν έρθουν σε επαφή με καυστήρα.

Διαβαστε επίσης: Δ. Αυγερινοπούλου: «Εντός του 2023 η Μονάδα Άνοιας και Αλτσχάιμερ στην Κρέστενα»