Η θρομβοπενία είναι μια αιματολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων στο αίμα.

Τα αιμοπετάλια (ή θρομβοκύτταρα) είναι μικρά κύτταρα που συμμετέχουν στην πήξη του αίματος, αποτρέποντας αιμορραγίες όταν υπάρξει τραυματισμός. Όταν ο αριθμός τους μειωθεί κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα — δηλαδή κάτω από 150.000 ανά μικρολίτρο αίματος — ο οργανισμός γίνεται πιο ευάλωτος σε αιμορραγίες, ακόμη και χωρίς εμφανή τραυματισμό.

Η θρομβοπενία μπορεί να είναι παροδική ή χρόνια, ήπια ή σοβαρή, και συχνά αποτελεί σύμπτωμα άλλης υποκείμενης κατάστασης.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη για να αποτραπούν σοβαρές επιπλοκές και για να καθοριστεί η σωστή θεραπεία.

Τι είναι η θρομβοπενία και ποια τα φυσιολογικά όρια

Σε έναν υγιή οργανισμό, ο φυσιολογικός αριθμός αιμοπεταλίων κυμαίνεται μεταξύ 150.000 και 450.000 ανά μικρολίτρο αίματος. Όταν οι τιμές πέφτουν κάτω από 100.000, θεωρείται ότι υπάρχει ήπια θρομβοπενία, ενώ κάτω από 50.000 η κατάσταση θεωρείται σοβαρή. Σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, κάτω από 20.000, μπορεί να εμφανιστούν αυτόματες αιμορραγίες, δηλαδή χωρίς κανένα τραυματισμό.

Η μείωση των αιμοπεταλίων μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή από τον μυελό των οστών, αυξημένη καταστροφή από το ανοσοποιητικό σύστημα ή συσσώρευση αιμοπεταλίων σε όργανα όπως ο σπλήνας.

Αίτια της θρομβοπενίας

Η θρομβοπενία δεν είναι ασθένεια από μόνη της αλλά σύμπτωμα πολλών καταστάσεων. Τα κυριότερα αίτια περιλαμβάνουν:

1. Μειωμένη παραγωγή αιμοπεταλίων
   Μπορεί να συμβεί λόγω βλαβών στον μυελό των οστών, όπου παράγονται τα αιμοπετάλια. Αυτό παρατηρείται σε:

   • λευχαιμία και λεμφώματα,

   • αναιμία από έλλειψη Β12 ή φυλλικού οξέος,

   • ιογενείς λοιμώξεις όπως HIV ή ηπατίτιδα,

   • μετά από χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.

2. Αυξημένη καταστροφή αιμοπεταλίων
   Ο οργανισμός μπορεί να παράγει αντισώματα που καταστρέφουν τα αιμοπετάλια, οδηγώντας σε αυτοάνοση θρομβοπενία ή ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα (ITP). Αυτή η μορφή είναι η πιο συχνή και μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.

3. Κατακράτηση αιμοπεταλίων στη σπλήνα
   Όταν ο σπλήνας διογκώνεται (π.χ. σε κίρρωση ή λοιμώξεις), παγιδεύει περισσότερα αιμοπετάλια απ’ όσα θα έπρεπε, μειώνοντας τον αριθμό τους στην κυκλοφορία του αίματος.

4. Φάρμακα που προκαλούν θρομβοπενία
   Ορισμένα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή ή τη λειτουργία των αιμοπεταλίων, όπως αντιβιοτικά τύπου σουλφοναμιδών, αντιεπιληπτικά, αντιπηκτικά και χημειοθεραπευτικά.

Συμπτώματα της θρομβοπενίας

Η θρομβοπενία μπορεί να είναι ασυμπτωματική όταν οι τιμές είναι ελαφρώς χαμηλές. Ωστόσο, όσο μειώνεται ο αριθμός των αιμοπεταλίων, τόσο αυξάνονται τα συμπτώματα. Τα πιο συνηθισμένα είναι:

• Εύκολος σχηματισμός μωλώπων (εκχυμώσεις)

• Αιμορραγία από τη μύτη ή τα ούλα

• Παράταση αιμορραγίας μετά από μικρές πληγές

• Πετέχειες (μικρές κόκκινες κηλίδες στο δέρμα)

• Αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα

• Στις γυναίκες, υπερβολική εμμηνορρυσία

• Σοβαρές περιπτώσεις: εσωτερικές αιμορραγίες ή αιμορραγία στον εγκέφαλο

Αυτοάνοση και ιδιοπαθής θρομβοπενία

Η αυτοάνοση θρομβοπενία είναι μια κατάσταση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα που καταστρέφουν τα ίδια τα αιμοπετάλια. Στην ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα (ITP), που αποτελεί υποκατηγορία, η αιτία της ανοσολογικής αντίδρασης είναι άγνωστη.

Η ιδιοπαθής θρομβοπενία εμφανίζεται συνήθως σε νέες γυναίκες και μπορεί να προκληθεί μετά από λοίμωξη, εμβολιασμό ή φαρμακευτική αγωγή. Στα παιδιά, είναι συνήθως οξεία και υποχωρεί αυτόματα, ενώ στους ενήλικες τείνει να γίνει χρόνια.

Θρομβοπενία σε παιδιά

Η θρομβοπενία στα παιδιά είναι συχνό φαινόμενο μετά από ιογενείς λοιμώξεις όπως ανεμοβλογιά ή ιογενής φαρυγγίτιδα. Ο οργανισμός του παιδιού μπορεί προσωρινά να “μπερδευτεί” και να καταστρέψει αιμοπετάλια, με αποτέλεσμα μείωση των επιπέδων τους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι παροδική και δεν χρειάζεται θεραπεία. Ωστόσο, αν το παιδί παρουσιάζει μώλωπες, πετέχειες ή αιμορραγίες από τη μύτη, απαιτείται ιατρική εκτίμηση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο παιδίατρος μπορεί να χορηγήσει κορτικοστεροειδή ή ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη (IVIG), που βοηθούν στην αποκατάσταση του αριθμού των αιμοπεταλίων.

Θρομβοπενία και πορφύρα

Ο όρος πορφύρα αναφέρεται στις χαρακτηριστικές μωβ ή κόκκινες κηλίδες στο δέρμα που εμφανίζονται λόγω αιμορραγίας κάτω από την επιδερμίδα. Στην θρομβοπενική πορφύρα, οι κηλίδες αυτές είναι αποτέλεσμα χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων. Μπορεί να είναι διάσπαρτες ή συγκεντρωμένες στα πόδια, στα χέρια και στο στόμα.

Η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα (ITP) είναι μια χρόνια μορφή θρομβοπενίας, όπου η αιτία παραμένει άγνωστη και ο οργανισμός συνεχίζει να καταστρέφει αιμοπετάλια παρά τη φυσιολογική παραγωγή τους.

Θρομβοπενία ICD-10 – Κωδικοί κατάταξης

Η ταξινόμηση ICD-10 είναι το διεθνές σύστημα ιατρικής κωδικοποίησης. Οι συχνότεροι κωδικοί για τη θρομβοπενία είναι:

• D69.3 — Ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα

• D69.4 — Άλλη πρωτοπαθής θρομβοπενία

• D69.5 — Δευτεροπαθής θρομβοπενία

• D69.6 — Θρομβοπενία μη καθορισμένη

Η σωστή κωδικοποίηση βοηθά στην παρακολούθηση και καταγραφή της πάθησης σε ιατρικά αρχεία και ασφαλιστικά ταμεία.

Θεραπεία της θρομβοπενίας

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και τη βαρύτητα της πάθησης. Ο γιατρός εξετάζει αν η θρομβοπενία είναι δευτεροπαθής (προκαλείται από άλλη νόσο ή φάρμακο) ή αυτοάνοση.

• Ήπιες περιπτώσεις: Συνήθως δεν απαιτούν αγωγή και αντιμετωπίζονται με παρακολούθηση.

• Αυτοάνοση ή ιδιοπαθής μορφή: Αντιμετωπίζεται με κορτικοστεροειδή (π.χ. πρεδνιζόνη) που περιορίζουν την ανοσολογική καταστροφή των αιμοπεταλίων.

• Σοβαρές περιπτώσεις: Μπορεί να χρειαστούν ενδοφλέβιες ανοσοσφαιρίνες (IVIG) ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

• Ανθεκτική θρομβοπενία: Σε ορισμένους ασθενείς εφαρμόζεται σπληνεκτομή, καθώς η σπλήνα είναι υπεύθυνη για την καταστροφή αιμοπεταλίων.

• Μεταγγίσεις αιμοπεταλίων: Σε επείγουσες καταστάσεις, για άμεση αύξηση των επιπέδων.

Η θεραπεία στοχεύει στη διατήρηση ασφαλούς αριθμού αιμοπεταλίων και όχι απαραίτητα στην πλήρη “επούλωση” της πάθησης, ειδικά στις χρόνιες μορφές.

Θρομβοπενία και διατροφή

Η διατροφή δεν αντικαθιστά τη θεραπεία, αλλά μπορεί να συμβάλει στη γενική ενίσχυση του οργανισμού και στην υποστήριξη του μυελού των οστών.

Συστήνεται:

• Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυλλικό οξύ, όπως σπανάκι, φακές και ρεβίθια.

• Επαρκής πρόσληψη βιταμίνης Β12 (αυγά, ψάρια, γαλακτοκομικά).

• Εμπλουτισμός της διατροφής με σίδηρο και βιταμίνη C, που συμβάλλουν στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.

• Ενυδάτωση και αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος, τα οποία επηρεάζουν την παραγωγή αιμοπεταλίων.

• Περιορισμός φαρμάκων που επηρεάζουν την πήξη, όπως ασπιρίνη ή αντιφλεγμονώδη χωρίς ιατρική καθοδήγηση.

Πρόγνωση και πρόληψη

Η πορεία της θρομβοπενίας εξαρτάται από την αιτία της. Οι περισσότερες περιπτώσεις, ιδιαίτερα στα παιδιά, είναι προσωρινές και υποχωρούν χωρίς επιπλοκές. Στους ενήλικες, η χρόνια θρομβοπενία απαιτεί τακτική παρακολούθηση, καθώς μπορεί να επανεμφανιστεί.

Η πρόληψη εστιάζει στην αποφυγή φαρμάκων ή ουσιών που επηρεάζουν τα αιμοπετάλια, στην υγιεινή διατροφή και στη διατήρηση ισχυρού ανοσοποιητικού.

Συμπέρασμα

Η θρομβοπενία είναι μια κατάσταση που μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως απειλητική για τη ζωή, ανάλογα με τη βαρύτητα και την αιτία της. Ο έλεγχος μέσω αιματολογικών εξετάσεων, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπευτική προσέγγιση είναι καθοριστικά βήματα για την αντιμετώπισή της.

Η ενημέρωση, η πρόληψη και η συνεργασία με τον γιατρό αποτελούν το “κλειδί” για τη σωστή διαχείριση αυτής της πάθησης και την αποφυγή επιπλοκών.