Ανασκόπηση των μέχρι τώρα δεδομένων σχετικά με τη νέα μεταδοτική παραλλαγή του κορονοϊού πραγματοποίησε ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE), Ηλίας Μόσιαλος, σε ανάρτησή του στα social media. Ο μεταλλαγμένος Covid-19 αρχικά εντοπίστηκε στη Βρετανία και στη συνέχεια σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα στις 3 Ιανουαρίου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, έως τα μέσα Δεκεμβρίου το αρχικό στέλεχος ‒και όχι η παραλλαγή‒ εξακολουθούσε να κυριαρχεί μεταξύ των ηλικιακών ομάδων άνω των 60 ετών. Η νέα παραλλαγή όμως βρέθηκε να απαντάται συχνότερα στις ηλικίες 0-19 ετών.

Δείτε αναλυτικά την ανάρτηση:

H επιδημιολογική έκθεση του Imperial College – London για τη μετάδοση της παραλλαγής B117 του κορονοϊού, που πρόσφατα ταυτοποιήθηκε και στη χώρα μας, παραθέτει ευρήματα πως η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιθανόν να επιδεινωθεί. Σύμφωνα με τα δεδομένα, έως τα μέσα Δεκεμβρίου το αρχικό στέλεχος ‒και όχι η παραλλαγή‒ εξακολουθούσε να κυριαρχεί μεταξύ των άνω των 60 ετών. Η νέα παραλλαγή όμως βρέθηκε να απαντάται συχνότερα στις ηλικιακές ομάδες 0-19 ετών. Σύμφωνα με την έκθεση, οι αναλύσεις συναινούν πως αυτή η παραλλαγή έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα μετάδοσης. Η εκτιμώμενη διαφορά στους αριθμούς αναπαραγωγής R μεταξύ αυτής της παραλλαγής και άλλων (μη ανησυχητικών παραλλαγών) κυμαίνεται μεταξύ 0,4 και 0,7. Είναι επίσης αξιοσημείωτο πως αυτές οι εκτιμήσεις του πλεονεκτήματος μετάδοσης της παραλλαγής ισχύουν για μια περίοδο κατά την οποία υπήρχαν υψηλά επίπεδα φυσικής αποστασιοποίησης στην Αγγλία. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τον ακριβή μηχανισμό για το πώς η παραλλαγή αυξάνει τη δυνατότητα μετάδοσης, αλλά οι εξελίξεις στο Η.Β. παρακολουθούνται στενά και αναλύονται ταχύτατα.

Πιο αναλυτικά, η παραλλαγή B117 περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και μια διαγραφή στο γονιδίωμα του ιού που έχει συσχετιστεί με διαφορές στα αποτελέσματα των μοριακών τεστ (PCR). Αναφέρεται ως «spike dropout», αλλιώς «S-», και οι αναλύσεις εξετάζουν το «spike dropout» ως έμμεσο δείκτη για τη νέα παραλλαγή B117. Ενώ η διαγραφή «S-» δεν σηματοδοτεί απαραίτητα την παραλλαγή B117, άνω του 97% των τεστ που δείχνουν «S-» από τα μέσα Νοεμβρίου έχουν αποδοθεί στη νέα παραλλαγή (δεδομένου ότι επικρατεί σε σχέση με άλλες παραλλαγές του ιού που κυκλοφορούν στην Αγγλία).

Παρατηρείται επίσης μια ταχεία αύξηση της συχνότητας της παραλλαγής B117 στο Λονδίνο, και στη Νοτιοανατολική Αγγλία, που αυξήθηκε στο 80% στα μέσα Δεκεμβρίου. Εξετάζοντας την κατανομή σε όλη την Αγγλία, η εκτιμώμενη συχνότητα ποικίλλει ανά περιοχή ‒ μεταξύ 15% στο Γιορκσάιρ και 85% στη ΝΑ Αγγλία.

Τι σημαίνει αυτό;

Ενώ η παραλλαγή εξακολουθεί να βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σε πολλά μέρη της Αγγλίας, η τροχιά της εμφάνισής της σε ορισμένες περιοχές (Oxford & Birmingham) δείχνει πως υπάρχουν αυξήσεις στη συχνότητά της σε νέες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα θα ακολουθήσει την ίδια τροχιά και σε άλλες περιοχές, εκτός αν οι Αρχές ενεργήσουν άμεσα.

Πώς επηρεάζονται οι ηλικιακές ομάδες;

Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι επί του παρόντος το τυπικό στέλεχος ‒το αρχικό δηλαδή‒ εξακολουθεί να κυριαρχεί μεταξύ των άνω των 60 ετών (τουλάχιστον μεταξύ αυτών που έκαναν τεστ). Όπως γνωρίζουμε, αυτές οι ηλικίες είναι πιο ευαίσθητες στο να αναπτύξουν σοβαρή νόσο Covid-19.

Η νέα παραλλαγή απαντάται συχνότερα στις ηλικιακές ομάδες 0-9 ετών και 10-19 ετών, σύμφωνα με τα δεδομένα έως τα μέσα Δεκεμβρίου. Ανεξάρτητα από τη σχετική προβολή της παραλλαγής μεταξύ παιδιών, η επικράτηση είναι μεγαλύτερη μεταξύ των 10-19 ετών, όπως προκύπτει από την ανάλυση του συνόλου όσων έκαναν διαγνωστικά τεστ.

Πέραν της αυξημένης μεταδοτικότητας της ίδιας της παραλλαγής, θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλοι λόγοι γι’ αυτή την ηλικιακή κατανομή. Για παράδειγμα:

τα ανοιχτά σχολεία κατά τη διάρκεια του lockdown τα οποία πιθανώς ευνόησαν την παραλλαγή
τα παιδιά και οι έφηβοι που κόλλησαν και φέρουν την παραλλαγή ίσως ανέπτυξαν συμπτώματα και επομένως οδηγήθηκαν στο να κάνουν διαγνωστικό τεστ.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα αυξημένη βιολογική ευαισθησία στα παιδιά και στους εφήβους έναντι των ενηλίκων και δεν πρέπει να ερμηνευτεί ως τέτοια. Δεδομένου ότι αυτά δεν είναι τυχαία δείγματα από υγιείς ανθρώπους, αλλά αποτελέσματα που βασίζονται σε πιο στοχευμένα τεστ, πρέπει να ερμηνεύονται προσεκτικά.

Γιατί είναι σημαντικά όλα αυτά;

Γνωρίζουμε ότι η μετάδοση ιών που ξεκινά σε νεότερες ηλικιακές ομάδες αναπόφευκτα εξαπλώνεται σε ηλικιωμένους και οδηγεί στην περίπτωση του κορονοϊού και σε σοβαρή ασθένεια. Έχουμε δει αυτό το μοτίβο στο παρελθόν.
Εάν η μόλυνση στα παιδιά και τους εφήβους δεν περιοριστεί, η νέα παραλλαγή πιθανότατα θα κυριαρχήσει γρήγορα και στους ενηλίκους. Αυτό πιθανώς θα οδηγήσει σε ακόμη ταχύτερη εξάπλωση της λοίμωξης στους ηλικιωμένους, όπου η μόλυνση είναι πιο πιθανό να είναι πιο σοβαρή και να δημιουργήσει περαιτέρω πίεση στο βρετανικό σύστημα υγείας.
Η γεωγραφική και η ηλικιακή κατανομή υποδηλώνουν ότι, παρόλο που το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται ήδη σε κρίσιμη κατάσταση, υπάρχει δυνατότητα αυτή να επιδεινωθεί. Μπορεί να δούμε να εξαπλώνεται δηλαδή η παραλλαγή σημαντικά εκτός της Νοτιοανατολικής Αγγλίας.

Εδώ να προσθέσω ένα σύντομο σχόλιο, καθώς πολλοί ρωτούν πώς η παραλλαγή αυξάνει τη δυνατότητα μετάδοσης. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τον ακριβή μηχανισμό. Υπάρχουν κάποιες μελέτες που υποδηλώνουν ότι τα επίπεδα του ιού στον λαιμό και τη μύτη είναι υψηλότερα μεταξύ εκείνων που έχουν μολυνθεί από τον αρχικό τύπο του ιού. Αυτό υποδηλώνει έναν από τους τρόπους που μπορεί να διευκολύνεται η εξάπλωση.

Η εμφάνιση και ο ρυθμός μετάδοσης της συγκεκριμένης παραλλαγής δείχνει απλά πως δεν έχει τελειώσει η μάχη με τον ιό. Οι μαζικοί εμβολιασμοί σε συνδυασμό με την τήρηση των μέτρων προστασίας θα μας δώσουν την αυξημένη δυνατότητα πρόληψης που χρειαζόμαστε για να σταματήσουμε τη διασπορά και να κερδίσουμε τον ιό.

Η ανοσοπροστασία δεν είναι πλήρης μετά την πρώτη δόση

«Χρειάζεται και η δεύτερη δόση του εμβολίου και τουλάχιστον μία εβδομάδα μετά τη δεύτερη δόση για να αποκτήσουμε πλήρη ανοσοπροστασία από τον ιό», ανέφερε ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του LSE και επισήμανε αναλυτικά:

Διάφορα δημοσιεύματα σήμερα αναφέρονται στον αναπληρωτή διοικητή νοσοκομείου που βρίσκεται διασωληνωμένος στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο της Νίκαιας. Του εύχομαι περαστικά και γρήγορη ανάρρωση. Ο διοικητής εμφάνισε συμπτώματα λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού την προηγούμενη Τετάρτη. Υποβλήθηκε σε τεστ για κορονοϊό που ήταν αρνητικό και δεν είχε συμπτώματα. Παραμονή Πρωτοχρονιάς η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε και την Πρωτοχρονιά διασωληνώθηκε.

Η επιδείνωση της υγείας του δεν συνδέεται με τον εμβολιασμό του την προηγούμενη Κυριακή, όπως διάφοροι διατείνονται. Τι έγινε όμως εδώ; Δύο εκδοχές:
1) Είναι πιθανό η έναρξη της λοίμωξης να είχε προηγηθεί του εμβολιασμού.
2) Να νόσησε τις πρώτες μέρες μετά τον εμβολιασμό του. Αν κάποιος νοσήσει τις πρώτες μέρες μετά τον εμβολιασμό του, αυτό δεν σημαίνει πως ο εμβολιασμός έχει αποτύχει ή πως κόλλησε τον ιό κάνοντας το εμβόλιο.

H ανοσοπροστασία από το εμβόλιο ξεκινά κάποιο διάστημα μετά την πρώτη δόση, αλλά δεν είναι πλήρης. Χρειάζεται και η δεύτερη δόση του εμβολίου και τουλάχιστον μία εβδομάδα μετά τη δεύτερη δόση για να αποκτήσουμε πλήρη ανοσοπροστασία από τον ιό.
Αναφορικά με το εμβόλιο της Pfizer, οι μελέτες δείχνουν πως η προστασία αρχίζει 12 ημέρες μετά την πρώτη δόση. Στην περίπτωση του εμβολίου της Moderna οι μελέτες δείχνουν σημαντική ανοσοπροστασία μετά τις 14 ημέρες και για το εμβόλιο της AstraZeneca μετά τις 21 ημέρες.
Επιπλέον, οι δημοσιευμένες μελέτες αναφορικά με τα τρία αυτά εμβόλια μας δίνουν την αποτελεσματικότητα και τα αντίστοιχα διαστήματα εμπιστοσύνης της κάθε κλινικής μελέτης:

Pfizer: Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 95% (95% διάστημα εμπιστοσύνης: 90,3 – 97,6).
Moderna: Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 94,1% (95% διάστημα εμπιστοσύνης: 89,3 έως 96,8%).
AstraZeneca: 14 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση η συνολική αποτελεσματικότητα ανέρχεται στο 70,4% (95% διάστημα εμπιστοσύνης: 54,8 – 80,6). Για το γκρουπ που είχε λάβει 2 τυπικές δόσεις η αποτελεσματικότητα ήταν 62,1% (με 95% διάστημα εμπιστοσύνης: 41,0 – 75,7) ενώ για το γκρουπ που είχε λάβει χαμηλή πρώτη δόση και τυπική δεύτερη δόση η αποτελεσματικότητα καταγράφηκε στο 90% (με 95% διάστημα εμπιστοσύνης: 67,4 – 97,0). Αναφέρω εδώ μερικές από τις τεχνικές λεπτομέρειες σχετικά με την κλινική δοκιμή της Οξφόρδης/AstraZeneca. Τι δείχνουν τα δημοσιευμένα στοιχεία; Αρχικά η κλινική δοκιμή είχε προγραμματιστεί με δοσολογία της μίας δόσης, αλλά προστέθηκε μία αναμνηστική δόση όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι αυτό πιθανότατα θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα.

Κάποιοι εθελοντές έλαβαν λοιπόν τη δεύτερη δόση μήνες μετά την έναρξη της δοκιμής, και το μεσοδιάστημα ήταν διαφορετικό ανάλογα το ηλικιακό γκρουπ, ενώ υπήρξε και το ζήτημα της διαφορετικής δοσολογίας.

Τα αποτελέσματα αποτελεσματικότητας που αναφέρονται υποδηλώνουν αποτελεσματικότητα ~60% για την ομάδα που έλαβε δύο τυπικές δόσεις και ~90% για την ομάδα που έλαβε αρχικά τη μισή και στη συνέχεια την τυπική δόση του εμβολίου. Αυτό που είναι λιγότερο σαφές είναι αν αυτές οι διαφορές οφείλονται στη χαμηλότερη πρώτη δόση στους νεότερους συμμετέχοντες ή στα μεγαλύτερα κενά μεταξύ των δόσεων. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μεταξύ των ηλικιών 18-55 ετών ήταν 59% για το σχήμα με τις δύο τυπικές δόσεις έναντι του 90% για όσους έλαβαν μισή και μετά τυπική δόση. Οι διαφορές στα μεσοδιαστήματα δεν φαίνεται να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα σε αυτή την ανάλυση.

Αυτό άραγε οφείλεται στη δοσολογία ή στη χρονική διαφορά μεταξύ των δύο δόσεων; Δεν το γνωρίζουμε ακόμα.

Τι σημαίνουν αυτά;

Και μετά τη δεύτερη δόση ένα μικρό ποσοστό των εμβολιασθέντων δεν θα έχει ανοσοπροστασία. Θα πρέπει όμως να προσέχουμε και στο μεσοδιάστημα των δύο δόσεων και για κάποιο διάστημα μετά.