Έπειτα από δεκαετή επιστημονική έρευνα, ερευνητές από το Harvard προτείνουν ότι το λίθιο, ένα στοιχείο γνωστό κυρίως από τη χρήση του στην ψυχιατρική, ενδέχεται να παίζει προστατευτικό ρόλο στον εγκέφαλο έναντι της νόσου Αλτσχάιμερ.
Mια ξεχασμένη ουσία επανεξετάζεται
Το λίθιο, που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες στη θεραπεία της διπολικής διαταραχής και της κατάθλιψης, φαίνεται πως έχει και άλλες, λιγότερο γνωστές ιδιότητες. Επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο Ρας, μέσω σειράς πειραμάτων, επιβεβαίωσαν ότι μικρές ποσότητες λιθίου υπάρχουν φυσικά στο ανθρώπινο σώμα και είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η παρουσία του μετάλλου αυτού είναι καθοριστική για την υγεία του εγκεφάλου – και ενδεχομένως κρίσιμη για την πρόληψη ή καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τι έδειξαν τα πειράματα
Σε προκλινικά μοντέλα με ποντίκια, παρατηρήθηκε ότι η χαμηλή διατροφική πρόσληψη λιθίου σχετίζεται με:
-
αύξηση της φλεγμονής στον εγκέφαλο
-
συσσώρευση β-αμυλοειδούς (ουσία που συνδέεται με τις πλάκες στο Αλτσχάιμερ)
-
επιτάχυνση της εγκεφαλικής γήρανσης και απώλειας μνήμης
Αντίθετα, η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων λιθίου προστάτευσε τα ποντίκια από αυτές τις παθολογικές αλλαγές.
Η λειτουργία του λιθίου στον εγκέφαλο
Μια ιδιαίτερα σημαντική ανακάλυψη της μελέτης αφορά τον μηχανισμό δράσης του λιθίου:
Τα β-αμυλοειδή πλάκες δεσμεύουν το λίθιο, μειώνοντας τη διαθεσιμότητά του στα κύτταρα του εγκεφάλου – κυρίως στα μικρογλοιακά κύτταρα, που λειτουργούν ως “καθαριστές” του εγκεφάλου.
Αυτή η μείωση σε λίθιο φαίνεται να προκαλεί αλυσιδωτές επιπτώσεις, επιτρέποντας τη συσσώρευση περισσότερου β-αμυλοειδούς και ενισχύοντας τη φλεγμονή και τον νευρωνικό εκφυλισμό.
Ο δρ Μπρους Γιάνκνερ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, τόνισε πως πρόκειται πιθανόν για έναν κοινό παθολογικό δρόμο που προηγείται της άνοιας, ωστόσο χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθεί πλήρως.
Οροτικό λίθιο: νέα προσέγγιση, λιγότεροι κίνδυνοι
Οι ερευνητές πειραματίστηκαν με διάφορες μορφές λιθίου και διαπίστωσαν ότι το οροτικό λίθιο (lithium orotate) δεν δεσμεύεται από το β-αμυλοειδές. Σε χαμηλές δόσεις, δεν προκάλεσε τοξικότητα στα ποντίκια, προσφέροντας ενθαρρυντικά δεδομένα για πιθανή ανθρώπινη χρήση.
Ωστόσο, επισημαίνουν πως κανείς δεν θα πρέπει να λαμβάνει συμπληρώματα λιθίου χωρίς ιατρική παρακολούθηση, καθώς οι θεραπευτικές δόσεις που χρησιμοποιούνται στην ψυχιατρική είναι σημαντικά υψηλότερες και ενδέχεται να προκαλέσουν παρενέργειες στο θυρεοειδή ή στα νεφρά.
Διατροφικές πηγές λιθίου
Το λίθιο λαμβάνεται κυρίως από τη διατροφή. Τροφές πλούσιες σε λίθιο περιλαμβάνουν:
-
πράσινα φυλλώδη λαχανικά
-
όσπρια και ξηρούς καρπούς
-
ορισμένα μπαχαρικά όπως ο κουρκουμάς και το κύμινο
-
μεταλλικά νερά ή ιαματικές πηγές (φυσικά εμπλουτισμένες)
Τι έδειξαν τα ανθρώπινα δείγματα
Οι επιστήμονες ανέλυσαν εγκεφαλικό ιστό από τη τράπεζα εγκεφάλων του Πανεπιστημίου Ρας. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά:
-
Άτομα με Αλτσχάιμερ είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα λιθίου
-
Το εύρημα επιβεβαιώθηκε σε δείγματα από άλλες μεγάλες βάσεις δεδομένων (π.χ. Duke, Μασαχουσέτη, Ουάσιγκτον)
-
Παράλληλα παρατηρήθηκε αυξημένος ψευδάργυρος και μειωμένος χαλκός στους εγκεφάλους των ασθενών, σε συμφωνία με προηγούμενες μελέτες
Προηγούμενα ευρήματα: Επιπλέον ενδείξεις
Η νέα μελέτη έρχεται να ενισχύσει προηγούμενα δεδομένα:
-
Μελέτη στη Δανία (2017): Άτομα με υψηλότερα επίπεδα λιθίου στο πόσιμο νερό παρουσίαζαν χαμηλότερα ποσοστά άνοιας.
-
Έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο (2022): Η χορήγηση λιθίου συνδέθηκε με μείωση κατά 50% του κινδύνου Αλτσχάιμερ.
Παρά τα πολλά υποσχόμενα στοιχεία, οι ειδικοί τονίζουν ότι απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, καθώς τα πειραματικά μοντέλα δεν αντικαθιστούν τις ανθρώπινες μελέτες.