Η λεγόμενη «ομίχλη του εγκεφάλου» (brain fog) αναφέρεται σε δυσκολίες συγκέντρωσης, εξασθενημένη μνήμη και πνευματική κόπωση — συμπτώματα που συχνά προκαλούνται από τις ορμονικές μεταβολές και τις φυσιολογικές αλλαγές που συνοδεύουν τη μείωση των οιστρογόνων.

Όταν η ορμονική μετάβαση «θολώνει» τη σκέψη

Τι δείχνουν οι νευροεπιστήμονες για τη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες;

Πολλές γυναίκες περιγράφουν την περίοδο της εμμηνόπαυσης ως μια φάση όπου «το μυαλό δεν συνεργάζεται όπως παλιά».

Μια νέα ανασκόπηση μελετών από το BRAVE Lab του Πανεπιστημίου Ponce στο Πουέρτο Ρίκο φωτίζει τη σύνδεση ανάμεσα στην εμμηνόπαυση και τις δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο, προσφέροντας σημαντικές ενδείξεις για τη σχέση της με τη γνωστική και συναισθηματική υγεία.

Ομίχλη του εγκεφάλου – Πώς αλλάζει η δομή του εγκεφάλου

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η εμμηνόπαυση συνοδεύεται από μετρήσιμες μεταβολές στη φαιά και λευκή ουσία του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τη μελέτη, περιοχές όπως ο μετωπιαίος λοβός, ο κροταφικός λοβός και ο ιππόκαμπος — κρίσιμες για τη μνήμη, τη λήψη αποφάσεων και τη συναισθηματική ρύθμιση — παρουσιάζουν μείωση στον όγκο.

Αυτό έχει συνδεθεί με:

• Απώλεια λεκτικής και οπτικοχωρικής μνήμης

• Μειωμένη προσοχή και ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών

• Μεταβολές στη διάθεση και αυξημένο στρες

Παράλληλα, οι υπερεντάσεις της λευκής ουσίας (οι φωτεινές περιοχές στις μαγνητικές τομογραφίες που δείχνουν μικροαγγειακές βλάβες) εμφανίζονται πιο συχνά σε γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση ή έντονες εξάψεις.

Ορμόνες και «νευροπλαστικότητα»: Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται

Παρά τη μείωση των οιστρογόνων, ο εγκέφαλος φαίνεται να διαθέτει μηχανισμούς αντιστάθμισης.
Η έρευνα δείχνει ότι μετά την ολοκλήρωση της εμμηνόπαυσης, σε ορισμένες γυναίκες ο όγκος της φαιάς ουσίας επανέρχεται μερικώς, στοιχείο που αποδίδεται στη νευροπλαστικότητα — την ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες.

Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί αύξηση της πυκνότητας των υποδοχέων οιστρογόνων, ένδειξη ότι ο εγκέφαλος προσπαθεί να αντισταθμίσει τα χαμηλότερα επίπεδα ορμονών. Ωστόσο, αυτή η «αντισταθμιστική» διαδικασία δεν είναι πάντα επιτυχής, αφού σε κάποιες γυναίκες συνδέεται με πιο αδύναμη μνήμη ή μεταπτώσεις στη διάθεση.

Τι λένε οι ειδικοί για την ομίχλη του εγκεφάλου

Η Δρ. Στέφανι Φομπιόν, ιατρική διευθύντρια της North American Menopause Society (NAMS), σχολίασε ότι τα νέα δεδομένα «μας φέρνουν πιο κοντά στην κατανόηση του πώς η εμμηνόπαυση επηρεάζει τον εγκέφαλο και ανοίγουν τον δρόμο για στοχευμένες θεραπείες που θα βοηθήσουν τις γυναίκες να διατηρήσουν τη γνωστική τους ευεξία».

Άλλες διεθνείς μελέτες — μεταξύ αυτών του Harvard Medical School και του University College London — έχουν επιβεβαιώσει ότι οι ορμονικές διακυμάνσεις επηρεάζουν την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών περιοχών που σχετίζονται με τη μνήμη και την επεξεργασία συναισθημάτων.

Πρακτικά βήματα ενίσχυσης μνήμης και διαύγειας

Οι ειδικοί συστήνουν:

• Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και αποφυγή νυχτερινών αφυπνίσεων

• Μεσογειακή διατροφή πλούσια σε ωμέγα-3 και αντιοξειδωτικά

• Άσκηση τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα

• Νοητική εξάσκηση (ανάγνωση, sudoku, εκμάθηση γλώσσας)

• Αποφυγή υπερβολικού καφεΐνης και αλκοόλ

Η υποστήριξη από ειδικό ενδοκρινολόγο ή νευρολόγο μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό ορμονικών ελλείψεων και στη ρύθμιση της θεραπείας.

Συμπερασματικά

Η «ομίχλη του εγκεφάλου» δεν είναι ψυχολογική εντύπωση αλλά βιολογικό φαινόμενο που αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στον εγκέφαλο κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση.
Η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών αυτών μπορεί να οδηγήσει σε εξατομικευμένες παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν τη μνήμη, τη διάθεση και τη συνολική ποιότητα ζωής των γυναικών.

Πηγή

• ScienceDaily – Menopause and Brain Structure Study
  Harvard Health Publishing, Nature Aging, North American Menopause Society (NAMS)