Ο Σακχαρώδης Διαβήτης πλήττει έναν στους δέκα Έλληνες δηλαδή ένα περίπου εκατομμύριο άτομα πάσχουν από αυτή την ασθένεια στην Ελλάδα, ενώ ένας στους τέσσερις ενήλικες βρίσκεται σε προ-διαβητικό στάδιο. Η κ. Μπριστιάνου Μαγδαληνή παραχώρησε συνέντευξη στη health4u.gr, εξηγώντας την πολυπαραγοντική διαταραχή του μεταβολισμού που απασχολεί περισσότερα από 285 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ-Μαραγκουδάκη

Σακχαρώδης διαβήτης

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και ποια τα σύνηθες συμπτώματά του στο σώμα;

Ορισμός: Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι μια χρόνια νόσος που χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία, διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών και οφείλεται σε μειονεκτική έκκριση ή σε μειονεκτική δράση της ινσουλίνης ή σε συνδυασμό των δύο, με αποτέλεσμα την απόλυτη ή σχετική έλλειψη ινσουλίνης.

Συνήθη συμπτώματα: Στα αρχικά στάδιά της η νόσος μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματική και συνεπώς ο ασθενής μπορεί να μην γνωρίζει ότι πάσχει. Παρόλα αυτά οι επιπλοκές του διαβήτη εξελίσσονται από αυτά τα στάδια και πολλές φορές αποτελούν τις πρώτες εκδηλώσεις της νόσου. Στα συμπτώματα της υπεργλυκαιμίας περιλαμβάνονται : η πολυουρία, η πολυδιψία, η ξηροστομία , η απώλεια βάρους, η κόπωση , μερικές φορές η πολυφαγία και το θάμβος της όρασης. Αναπτυξιακές διαταραχές και ευαισθησία σε συγκεκριμένες λοιμώξεις (ουρολοιμώξεις και μυκητιάσεις των γεννητικών οργάνων), μπορούν επίσης να συνοδεύουν τη χρόνια υπεργλυκαιμία. Αντίθετα στον ΣΔ τύπου 1, τα συμπτώματα είναι πιο έντονα και εμφανίζονται-εξελίσσονται γρηγορότερα, οδηγώντας σε ταχύτερη διάγνωση της νόσου. Οξείες , δυνητικά θανατηφόρες επιπλοκές του μη ελεγχόμενου ΣΔ, αποτελούν η διαβητική κετοξέωση και το μη κετωτικό υπερωσμωτικό κώμα.

Το ενδεχόμενο κληρονομικότητας είναι εφικτό; Ποιοι παράγοντες υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου;

Γενετικοί, κληρονομικοί, και επίκτητοι παράγοντες συμμετέχουν στην εμφάνιση του ΣΔ. Για τον ΣΔ τύπου 2 υπάρχει ισχυρή συσχέτιση με το οικογενειακό ιστορικό και για το λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα και φροντίδα για την αναζήτηση του πληθυσμού με αυξημένη προδιάθεση, με σκοπό την πρόληψη ή την καθυστέρηση εμφάνισης του ΣΔ. Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση ΣΔ σε ενήλικες είναι:

Δείκτης μάζας σώματος ≥30 kg/m2.
Καθιστική ζωή.
Συγγενείς πρώτου βαθμού με ΣΔ.
Γυναίκες με ιστορικό γέννησης τέκνου με βάρος γέννησης >4kg.
Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Ιστορικό διαταραγμένης γλυκόζης νηστείας ή/και διαταραγμένης (παθολογικής) ανοχής στη γλυκόζη ( Προδιαβήτης).
Υπέρταση.
HDL <35mg/dl ή τριγλυκερίδια νηστείας >250mg/dl.
Καταστάσεις που σχετίζονται με αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη (σοβαρού βαθμού παχυσαρκία, μελανίζουσα ακάνθωση).
Ιστορικό καρδιοαγγειακού επεισοδίου. Λήψη φαρμάκων από εκείνα που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος (π.χ. κορτικοστεροειδή, αντιψυχωσικά).

Επειδή παρατηρείται μια αύξηση της συχνότητα του ΣΔτ2 σε εφήβους με παχυσαρκία, συνιστάται προσυμπτωματικός έλεγχος και σε αυτή την ομάδα των ατόμων στην ηλικία των 10 ετών ή κατά την έναρξη της εφηβείας, κυρίως όταν εκτός της παχυσαρκίας συνυπάρχουν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα:

Οικογενειακό ιστορικό ΣΔτ2 σε συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού.
Σημεία που σχετίζονται με αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη.
Ιστορικό ΣΔ κύησης στη μητέρα.

Γιατί ο διαβήτης, από νόσος του Δυτικού κόσμου, έχει αρχίσει και «χτυπά» επικίνδυνα και την Ανατολή, με πολύ υψηλά ποσοστά νοσούντων στην Κίνα και την Ινδία;

Ο διαβήτης θεωρείται η παγκόσμια σύγχρονη επιδημία. Η αύξηση της επίπτωσης του ΣΔ, είναι μια πραγματικότητα τόσο στις δυτικές χώρες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της παχυσαρκίας, όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής (δουλειά γραφείου και όχι χειρωνακτική, καθιστική ζωή, λιγότερη κίνηση και άσκηση, κακή διατροφή με γρήγορο φαγητό κακής ποιότητας) καθώς και της αστικοποίησης ολόκληρων πληθυσμών που προηγουμένως ήταν κυρίως αγροτικοί.

Ο ρόλος της ινσουλίνης στον μεταβολισμό

Αρχικά πείτε μου τι είναι και ποιος ο ρόλος της ινσουλίνης;

Η ινσουλίνη εκκρίνεται από τα β- κύτταρα των νησιδίων του Langerhans στο πάγκρεας. Ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ελέγχοντας την παραγωγή και αποθήκευση της γλυκόζης, διατηρώντας τα σε επίπεδα μεταξύ 70-100 mg/dl. Τα επίπεδά της ρυθμίζονται από τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ενώ τα υψηλά επίπεδα σακχάρου αποτελούν το κύριο ερέθισμα για την έκκρισή της. H έκκριση της ινσουλίνης δεν εξαρτάται μόνο από τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, αλλά και από ομάδα γαστρεντερικών ορμονών, τις λεγόμενες Ινκρετίνες, με κύριο εκπρόσωπο τους την GLP-1 (Glucagon-like peptide-1).

Έχουμε ακούσει ότι υπάρχουν δύο τύποι Διαβήτη. Ποιες είναι οι διαφορές του Διαβήτη τύπου 1 και του τύπου 2;

Στην πραγματικότητα υπάρχουν 4 τύποι ΣΔ:

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1): Χαρακτηρίζεται από απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης που οφείλεται στην αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων των νησιδίων του Langerhans του παγκρέατος (παλιότερες ονομασίες νεανικός ΣΔ και ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ). Αφορά το 5-10% των ατόμων με διαβήτη. Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες (<30 ετών), αν και η έναρξη της νόσου μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερη ηλικία.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2): Είναι ο συχνότερος τύπος και χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη διαταραχής της έκκρισης και της δράσης της ινσουλίνης (παλιότερες ονομασίες ΣΔ των ενηλίκων και μη ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ). Αφορά ποσοστό 90-95% του συνόλου των ατόμων με ΣΔ. Συχνά διαγιγνώσκεται τυχαία ( πολλές φορές καθυστερημένα , με αφορμή κάποια επιπλοκή της νόσου).Οι ασθενείς είναι κατά κανόνα υπέρβαροι και παχύσαρκοι .

Άλλοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη: οφείλονται σε γενετικές διαταραχές των β-κυττάρων (ΣΔ τύπου MODY), νοσήματα της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος, φάρμακα, κλπ.

Σακχαρώδης διαβήτης της κύησης: ορίζεται ως διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων ποικίλης βαρύτητας με έναρξη η πρώτη αναγνώριση στην εγκυμοσύνη.

Με ποιο τρόπο μπορεί να διαχειριστεί κανείς τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα του;

Η σωστή διατροφή και η άσκηση μαζί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του διαβήτη, καθώς και η τακτική παρακολούθηση από τον θεράποντα γιατρό θα συμβάλει στο καλύτερο αποτέλεσμα.

Διαβήτης και διατροφή

Τι είδους πρωινό πρέπει να τρώνε οι άνθρωποι που νοσούν;

Το σωστό πρωινό μπορεί να καθορίσει την ρύθμιση του σακχάρου για την υπόλοιπη ημέρα. Ο συνδυασμός υδατανθράκων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη με πολλές φυτικές ίνες, μαζί με πρωτεΐνες με χαμηλά λιπαρά (όπως μούσλι ή ολικής άλεσης δημητριακά, φρούτα, με γάλα, αυγά, γιαούρτι και τυρί με χαμηλά λιπαρά) είναι ο ιδανικός συνδυασμός.

Πόσο σημαντικό είναι το πρωινό γεύμα και ποιες οι επιπτώσεις αν παραλειφθεί;

Διαβήτης Η καθημερινή λήψη πρωινού, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη. Το πρωινό γεύμα προστατεύει από την αύξηση του βάρους και βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος και γενικά στην ισορροπημένη διατροφή. Αν παραλειφθεί το πρωινό, ιδιαίτερα στους διαβητικούς που ρυθμίζουν το σάκχαρό τους μόνο με δίαιτα, κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι πολύ πιθανό – λόγω του αισθήματος της πείνας – να καταναλώσουν ανεξέλεγκτα συνήθως κάτι γλυκό, ή κάτι με πολλά λιπαρά και υδατάνθρακες (τυρόπιτα, κρουασάν, κ.λπ.). Στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που λαμβάνουν φάρμακα για το σάκχαρο, η παράλειψη πρωινού γεύματος, αυξάνει τον κίνδυνο για υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε φαύλο κύκλο (χαμηλό σάκχαρο – φαγητό για αύξηση του σακχάρου – υπεργλυκαιμία μετά την υπογλυκαιμία), προκαλώντας έτσι, έντονη διακύμανση στο σάκχαρο με αποτέλεσμα τη κακή ρύθμιση.

Υπάρχει ιδανική διατροφή για τους διαβητικούς ώστε να μην εκδηλώσουν εύκολα σακχαρώδη διαβήτη;

Διαβήτης Για την πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη, προέχει κυρίως η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους και της  παχυσαρκίας. Για αυτό, χρειάζεται  διαφοροποίηση και τροποποίηση του τρόπου ζωής, με  εξατομικευμένες παρεμβάσεις στη διατροφή  καθώς και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Επίσης προτείνεται μια πιο  επιθετική παρέμβαση σε παχύσαρκα παιδιά και εφήβους, παράλληλα  με συμβουλευτική αγωγή και θεραπεία συμπεριφοράς όλης της οικογένειας. Μεταξύ άλλων, προτείνεται η μείωση των θερμίδων, η κατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία και χαμηλό  γλυκαιμικό δείκτη και  η αποφυγή ζάχαρης και ζαχαρούχων ποτών. Επιθυμητή είναι δίαιτα πλούσια σε λαχανικά, φυτικές ίνες, άπαχο κρέας, ψάρι, καθώς και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλή συγκέντρωση λιπαρών. Επίσης θα πρέπει να υπάρξει αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Τριάντα λεπτά μέτριας φυσικής δραστηριότητας κάθε μέρα (περπάτημα, ήπιο τρέξιμο ή άλλης μορφής αερόβια άσκηση) και 5-10% απώλεια βάρους, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔτ2 κατά 58%.

COVID-19 και Διαβήτης

Σίγουρα, τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη έχουν μεγαλύτερους κινδύνους επιπλοκών όταν αντιμετωπίζουν ιογενείς λοιμώξεις, όπως είναι η γρίπη, και αυτό είναι πιθανό να ισχύει και με τον κορονοϊό. Πως προτείνετε στα άτομα που πάσχουν από Διαβήτη να προστατευτούν τώρα που ο κορονοϊός τους «βρίσκει» πιο ευάλωτους; Δώστε μερικές συμβουλές στους Διαβητικούς την περίοδο της πανδημίας.

Οι διαβητικοί ασθενείς ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου και κρίνεται ιδιαίτερα αναγκαία η συστηματική εφαρμογή μέτρων, με έμφαση στα ακόλουθα:

Σχολαστική τήρηση της υγιεινής των χεριών ( πλύσιμο, χρήση αντισηπτικών ) και αποφυγή επαφής των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα). Τήρηση των κοινωνικών αποστάσεων και χρήση μάσκας και γαντιών, σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών.
Αποφυγή επαφής με άτομα με συμπτωματολογία λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος ( καταρροή , βήχας , πυρετός)
Αποφυγή όλων των μη απαραίτητων ταξιδιών, ιδιαίτερα σε περιοχές ή χώρες με επιβεβαιωμένη μετάδοση του ιού στην κοινότητα.
Συμμόρφωση στη χρόνια φαρμακευτική αγωγή που ενδεχομένως λαμβάνουν και στις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών.

Άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος και ιατρική αξιολόγηση αυτών.
Αποφυγή επισκέψεων σε νοσηλευόμενους ασθενείς.
Αποφυγή επισκέψεων σε χώρους υπηρεσιών υγείας χωρίς σοβαρό λόγο.