Όταν γίνεται λόγος περί δυσφαγίας, εννοείται η αδυναμία στην κατάποση τροφίμων ή υγρών. Η δυσκολία στην κατάποση είναι μια προσωρινή κατάσταση, η οποία συνήθως περνά από μόνη της.

Η δυσφαγία δεν αποτελεί από μόνη της ασθένεια, αλλά συχνά συνοδεύει άλλες παθήσεις, όπως αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνο εγκεφάλου ή λάρυγγα, νευροεκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. Πάρκινσον, ALS, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.λπ.), άνοια, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, και διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις.

Στάδια κατάποσης

Ο άνθρωπος καταπίνει εκατοντάδες φορές μέσα στη μέρα. Τα στάδια της κατάποσης είναι τέσσερα. Στο πρώτο γίνεται η προετοιμασία της μπουκιάς μέσα στη στοματική κοιλότητα, με τη βοήθεια του σιέλου, ώστε να προχωρήσει στον φάρυγγα. Στο δεύτερο στάδιο η γλώσσα σπρώχνει την μπουκιά προς το πίσω μέρος του λαιμού, τον φάρυγγα δηλαδή. Κατά το τρίτο η μπουκιά εισχωρεί διά του φάρυγγα. Στο τέταρτο και τελευταίο στάδιο η τροφή διέρχεται από τον οισοφάγο στο στομάχι.

Δυσκολία στην κατάποση

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Κωφών και Άλλες Διαταραχές Επικοινωνίας, υπάρχουν 50 ζεύγη μυών και νεύρων που συμβάλλουν στην κατάποση. Τα αίτια που μπορεί να δυσκολεύεστε να καταπιείτε είναι ποικίλα. Μερικά από αυτά είναι:

• Όξινη παλινδρόμηση: Η παλινδρόμηση οξέων προκαλείται όταν οτιδήποτε εμπεριέχεται στο στομάχι κατευθύνεται προς τον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα όπως καούρα, πόνο στο στομάχι και ρέψιμο. Συνήθως είναι υπεύθυνη και για την οισοφαγίτιδα.
• Καούρα: Η καούρα είναι η αίσθηση καψίματος που αισθάνεται ο ασθενής στο στήθος του, η οποία συχνά συνοδεύεται από μια πικρή γεύση στη στοματική κοιλότητα.
• Οισοφαγίτιδα από έρπητα: Οισοφαγίτιδα από έρπητα προκαλείται από τον ιό του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1). Η λοίμωξη προκαλεί πόνο στο στήθος και δυσκολία στην κατάποση.
• Επιγλωττίτιδα: Η επιγλωττίτιδα είναι μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, στην οποία απαιτείται ιατρική παρακολούθηση.
• Καρκίνος του οισοφάγου: Ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου εμφανίζεται όταν ένας κακοήθης όγκος σχηματίζεται στον οισοφάγο.
• Καρκίνος του στομάχου: Ο καρκίνος του στομάχου εμφανίζεται όταν σχηματίζονται καρκινικά κύτταρα εσωτερικά στο στομάχι.
• Οζίδιο του θυρεοειδούς: Ένα οζίδιο θυρεοειδούς είναι ένα κομμάτι που μπορεί να αναπτυχθεί στον θυρεοειδή αδένα σας.

Συμπτώματα 

• Εισρόφηση.
• Σιελόρροια.
• Έντονος βήχας.
• Ενόχληση στον λαιμό.
• Απότομη απώλεια βάρους.
• Διαταραχή στις φωνητικές χορδές.
• Δυσφορία στον λαιμό και το στήθος.

Δυσκολία στην κατάποση και θυρεοειδής 

Ο θυρεοειδής αδένας παράγει ορμόνες που επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών και διαφόρων οργάνων στο ανθρώπινο σώμα. Συχνά, όμως, παρουσιάζονται διαταραχές στη λειτουργία του ή και στο μέγεθός του. Η διόγκωσή του είναι μία από αυτές και η δυσκολία στην κατάποση μία από τις συνέπειές της. Κάθε φορά που καταπίνετε, η βρογχοκήλη ανεβοκατεβαίνει. Δεν είναι, ωστόσο, ευαίσθητη και δεν προκαλεί συνήθως δυσκολία στην κατάποση, αν και πιθανόν να αισθάνεστε ότι κάτι στον λαιμό σας σας σφίγγει. Αν η βρογχοκήλη είναι μεγάλη, πιθανόν να παρουσιαστεί δυσκολία στην κατάποση ξηρής, συμπαγούς τροφής, ενώ, αν η τραχεία συμπιέζεται κατά οποιονδήποτε τρόπο, μπορεί να παρουσιαστεί δυσκολία στην αναπνοή.

Θεραπεία

Ορισμένες παθήσεις που δυσκολεύουν την κατάποση δεν μπορούν να θεραπευτούν άμεσα μόνες τους και τότε η θεραπεία κρίνεται απαραίτητη. Εάν τα προβλήματα κατάποσης είναι επίμονα, μπορεί να οδηγήσουν σε υποσιτισμό και αφυδάτωση. Είναι επίσης πιθανές υποτροπιάζουσες αναπνευστικές λοιμώξεις. Όλες αυτές οι επιπλοκές είναι σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή και πρέπει να αντιμετωπίζονται οριστικά. Ο ωτορινολαρυγγολόγος θα πραγματοποιήσει μια αξιολόγηση – διάγνωση και θα σας συστήσει:

• Φαρμακευτική αγωγή.
• Χειρουργική επέμβαση.
• Επίσκεψη σε λογοθεραπευτή.
• Tροποποίηση των διατροφικών σας συνηθειών.
• Ασκήσεις του στόματος για την ενίσχυση των μυών.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί με αλλαγές των συνηθειών της καθημερινής ζωής:

• Μείωση βάρους.
• Μείωση του άγχους.
• Διατροφή με πολλά και μικρά γεύματα.
• Αποφυγή του φαγητού πριν από τον ύπνο.
• Αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ.