Η επικέντρωση στην άμεση θνησιμότητα που προκαλείται από τον Covid-19 και τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού SARS-Cov-2 έχει ένα καλά κρυμμένο κόστος: τον έμμεσο αντίκτυπο σε άλλες σημαντικές καταστάσεις υγείας σε μη Covid ασθενείς, όπως αυτή του καρκίνου. 

Από την έναρξη του πρώτου lockdown υπήρξε μεγάλη αναταραχή στη φροντίδα υγείας των καρκινοπαθών. Οι καθυστερήσεις σε κάθε επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης αποτελεί πρόβλημα στα συστήματα υγείας παγκοσμίως. Ζωτικές χειρουργικές επεμβάσεις και θεραπείες έχουν ακυρωθεί. Δοκιμές για εύρεση φαρμάκων που θα σώσουν ζωές έχουν τεθεί σε αναμονή. Συνηθισμένα τσεκάπ υγείας ρουτίνας καθυστερούν. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν ανησυχητικά συμπτώματα εξαιτίας του φόβου να προβούν σε εξετάσεις και σε χειρουργεία.

Καθυστερήσεις στη διάγνωση ‒ Το κόστος; Χιλιάδες θάνατοι

Ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί στον έμμεσο αντίκτυπο που έχει επιφέρει η πανδημία του νέου κορονοϊού σε φλέγοντα θέματα υγείας. Ένα από αυτά είναι η αύξηση των περιστατικών καρκίνου, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Βritish Medical Journal. Στη μελέτη  συμμετείχαν ο Timothy Hanna από το Cancer Research Institute at Queen’s University, ο Richard Sullivan από το Institute of Cancer Policy,King’s College και πολλοί άλλοι.

Σειρά αλληλοσυνδεόμενων εμποδίων στην έγκαιρη πρόσβαση, διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου έχει εμφανές κόστος. Μειώσεις υπήρξαν στην επισκεψιμότητα των ασθενών που αναζητούν βοήθεια για τα συμπτώματά τους, ενώ τεράστια ήταν και η μείωση των παραπομπών από την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Εξίσου σημαντικές ήταν οι καθυστερήσεις στη διάγνωση λόγω διακοπής των υπηρεσιών.

Μια πρόσφατη μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο έκανε πρόβλεψη για τέσσερις κοινούς τύπους καρκίνου: του μαστού, του εντέρου, του πνεύμονα και του οισοφάγου. Οι καθυστερήσεις στη διάγνωση λόγω της πανδημίας Covid-19 θα οδηγήσουν σε περίπου 3.500 θανάτους από καρκίνο που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.

Tα ποσοστά και οι προβλέψεις θνησιμότητας

Πριν από την πανδημία Covid-19 οι στατιστικές για τον καρκίνο στις ΗΠΑ συνέχιζαν να βελτιώνονται τις τελευταίες δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης κατά 25% της θνησιμότητας από καρκίνο τα τελευταία 25 χρόνια. Ωστόσο, με λιγότερους ελέγχους του καρκίνου υπάρχει πιθανότητα διάγνωσης κακοηθειών σε μεταγενέστερο στάδιο.

Ο τυπικός έλεγχος του καρκίνου του μαστού μειώθηκε κατά 89,2%. Οι προσυμπτωματικοί έλεγχοι του καρκίνου του παχέος εντέρου μειώθηκαν κατά 84,5% έως τον Μάιο του 2020. Οι προσπάθειες ελέγχου της πανδημίας μεταφράστηκαν σε σημαντική μείωση του αριθμού νέων διαγνώσεων καρκίνου. Ως αποτέλεσμα, στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης νέων διαγνώσεων διαπιστώθηκε ένα ποσοστό 65,2% τον Απρίλιο του 2020.

Κατά την αξιολόγηση συγκεκριμένων τύπων διάγνωσης καρκίνου:

• Ασθενείς με νέα διάγνωση μελανώματος μειώθηκαν κατά 67,1% τον Απρίλιο του 2020 σε σύγκριση με το 2019.
• Η διάγνωση με νέο καρκίνο του πνεύμονα μειώθηκε 46,8% στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Πολλές μελέτες  έχουν δείξει την ανησυχητική μείωση στη διάγνωση νέων καρκίνων, η οποία πιθανώς θα αυξήσει τον αριθμό των καρκινοπαθών με μεταγενέστερο στάδιο, γεγονός που θα οδηγήσει σε μειωμένη επιβίωση γι’ αυτούς τους ασθενείς.

Από τα  δεδομένα της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS) σχετικά με τη διάγνωση καρκίνου και τα σύνολα δεδομένων νοσοκομείων, η μελέτη μοντελοποίησης των ερευνητών αξιολόγησε τις εκτιμώμενες αλλαγές στα μελλοντικά ποσοστά θανάτου. Σε διαφορετικά σενάρια σε σύγκριση με τα προπανδημικά στοιχεία, οι ερευνητές υπολόγισαν αύξηση:

• 7,9% έως 9,5% στους θανάτους από καρκίνο του μαστού έως και 5 χρόνια από τη διάγνωση.
• 15,5% έως 16,6% εκτιμήθηκε αύξηση στους θανάτους από καρκίνο του παχέος εντέρου
• 4,8% έως 5,3% στους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα

Οι δραματικές καθυστερήσεις σε θεραπείες και χειρουργεία

Ακόμη όμως και αυτά τα στοιχεία δεν λαμβάνουν υπόψη το κόστος που έχουν για την υγεία των ασθενών οι καθυστερήσεις στην έναρξη της θεραπείας ή οι συνεχείς αλλαγές στα προγράμματα θεραπείας.

Για παράδειγμα, έχουν αυξηθεί δραματικά οι καθυστερήσεις για ογκολογικές χειρουργικές επεμβάσεις λόγω των μέτρων.

Μελέτη γιατρών στην επαρχία Οντάριο του Καναδά αποκαλύπτει ότι θα χρειαστούν 14 εβδομάδες για να καλυφθούν οι καθυστερήσεις στα επείγοντα χειρουργεία που έμειναν πίσω λόγω πανδημίας, ενώ για να καλυφθούν και τα προγραμματισμένα περιστατικά απαιτούνται 84 εβδομάδες.

Αναφορικά με τα ογκολογικά χειρουργεία, την ακτινοθεραπεία και τις συστηματικές
θεραπείες για επτά καρκίνους που εξετάστηκαν στη βρετανική μελέτη (ουροδόχου κύστης, μαστού, παχέος εντέρου, ορθού, πνεύμονα, τραχήλου μήτρας και κεφαλής), καθυστερήσεις μόλις τεσσάρων εβδομάδων συσχετίζονται με μεγάλη αύξηση της θνησιμότητας.

Καρκίνος του μαστού

Mια καθυστέρηση 12 εβδομάδων σε χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο του μαστού λόγω lockdown, με αντίστοιχη καθυστέρηση αποκατάστασης, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε περισσότερους από 1.400 επιπλέον θανάτους από τη συγκεκριμένη αιτία. Κι αυτό χωρίς να υπολογίζεται το κόστος των μεταγενέστερων επιπτώσεων οποιασδήποτε συστηματικής θεραπείας ή καθυστέρησης ακτινοθεραπείας, που οδηγεί σε περαιτέρω θνησιμότητα ή υποτροπές ασθενειών και έχει επιπλέον κοινωνικές και υγειονομικές επιπτώσεις.

Οι καθυστερήσεις αυτές είναι πιο εμφανείς στη χειρουργική επέμβαση του καρκίνου,
καθώς έχει γίνει ανακατανομή του προσωπικού των νοσοκομείων, ενώ η ικανότητα εντατικής θεραπείας έχει περιοριστεί και έχουν μειωθεί οι κλινικές πράξεις που θα μπορούσαν να εκτελεστούν.

Αναμφίβολα, ο αντίκτυπος της πανδημίας στη φροντίδα και στα αποτελέσματα του καρκίνου θα γίνει αισθητός πολύ μετά την επίτευξη της ισορροπίας όσον αφορά τον νέο κορονοϊό. Τώρα θα πρέπει να μετρήσουμε το προηγούμενο κρυμμένο κόστος του Covid-19 σε άτομα με καρκίνο.

Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμηθεί ο κίνδυνος διεύρυνσης των ανισοτήτων αναφορικά
με τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, καθώς η αυξημένη ανεργία και η
εισοδηματική ανισότητα οδηγούν ολόκληρες στρατιές ασθενών με καρκίνο πρακτικά
εκτός συστήματος, αντιμέτωπους με τη νόσο και με την αδυσώπητη απώλεια χρόνου.