Την ώρα που εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν κυριευτεί από τον πανικό του κορονοϊού, μία άλλη επιδημία απασχολεί ή μάλλον ανησυχεί ιδιαίτερα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγεία: η επιδημία του δάγκειου πυρετού.

Ο δάγκειος πυρετός είναι μια μόλυνση που προκαλείται από το δάγκειο ιό και μεταδίδεται από τα κουνούπια. Πρόκειται για μια τροπική νόσο από την οποία μολύνονται περίπου 390 εκατομμύρια άνθρωποι και η θνησιμότητα αγγίζει τις 20.000

Επιδημιολογία

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκτιμάται ότι συμβαίνουν 50 – 100
εκατομμύρια λοιμώξεις Δάγκειου πυρετού παγκοσμίως κάθε έτος.

Οι ιοί του Δάγκειου πυρετού ενδημούν σε περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες, στην Ασία, στην Αφρική, στην Κεντρική και Νότια Αμερική και στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου υπάρχουν πολλά κουνούπια. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταγραφεί αυξημένη επίπτωση του Δάγκειου πυρετού σε πολλές χώρες, με επιδημίες ακόμη και στην Ευρώπη.

Δεν υπάρχει εμβόλιο ικανό να εμποδίσει την προσβολή από τον δάγκειο ιό. Υπάρχουν μερικά μέτρα ικανά να εμποδίσουν την προσβολή ανθρώπων από τον δάγκειο ιό.

Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για την όχι και τόσο «ξεχασμένη» πανδημία, η οποία φέρει στο προσκήνιο τα κουνούπια. Η τελευταία μεγάλη επιδημία δάγκειου πυρετού στην Ελλάδα καταγράφηκε τη διετία 1927-1928. Οι κύριοι διαβιβαστές του δάγκειου ιού είναι τα κουνούπια του γένους Aedes και ειδικότερα τα είδη Aedes Aegypti και Aedes Albopictus . Με την εξέλιξη της υγιεινής και της διαχείρισης των αστικών υδατικών αποθεμάτων, αλλά και των μέτρων που ελήφθησαν κατά της ελονοσίας (Malaria) το κουνούπι που ευθύνεται για τη διάδοση του δάγκειου ιού εξαφανίστηκε από την Ευρώπη μετά το 1950.

Σύμφωνα με ειδικούς, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα πέντε έως έξι δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αναμένεται να ζουν σε περιοχές όπου είναι πιθανή η μετάδοση του δάγκειου ιού. Στα χρόνια που διανύουμε στην Ελλάδα, κατά τους επιστήμονες, αναμένεται να επικρατήσουν οι θερμοκρασίες εκείνες που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση της εξωγενούς περιόδου επώασης του δάγκειου ιού, μέσα στο σώμα των κουνουπιών Aedes Aegypti.

Κριτήρια θερμοκρασίας 

Τρία θερμοκρασιακά κριτήρια χρησιμοποιήθηκαν από τους ειδικούς ως απαραίτητα στάδια για την ολοκλήρωση της εξωγενούς περιόδους επώασης του δάγκειου ιού:

• Οκτώ συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τουλάχιστον 22 βαθμούς Κελσίου: Για την Ελλάδα το κριτήριο αυτό φαίνεται να πληρείται καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα στο σύνολο της χώρας.
• Δώδεκα συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες τουλάχιστον 30 βαθμούς Κελσίου. Με αυτές τις συνθήκες, την περίοδο 2011-2040 θα επηρεαστεί στην Ελλάδα, η περιοχή της Θεσσαλίας, το νοτιοδυτικό τμήμα της Ιβηρικής Χερσονήσου και η Σικελία. Η άνοδος της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του αιώνα (με βάση το χειρότερο σενάριο εκπομπών αερίων του Θερμοκηπίου) αναμένεται να επεκτείνει σημαντικά τις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, ενώ στην Ελλάδα, η μετάδοση του ιού εκτός από τη Θεσσαλία, θα γίνει εφικτή και στη Δυτική Ελλάδα, την Κεντρική Μακεδονία αλλά και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
• Επτά συνεχόμενες μέρες με μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες 32-35 βαθμούς Κελσίου. Με βάση αυτό σενάριο, οι περιοχές στην Ευρώπη που μπορεί να υποστηρίξουν μια ενδεχόμενη μετάδοση του δάγκειου ιού οριοθετούνται μόνο σε πολύ θερμά τμήματα στην Ελλάδα (στη Θεσσαλία και στην Κεντρική Μακεδονία), στα νοτιοδυτικά της Ισπανίας, σε περιοχές της Σικελίας, στην κοιλάδα του Δούναβη και στη Νότια Ρουμανία.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν ήπιο ή και υψηλό πυρετό, πόνο πίσω από τα μάτια, στους μυς και στις αρθρώσεις αλλά και εμφάνιση εξανθημάτων. Οι ασθενείς – και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά – που θα υποστούν και μια ενδεχόμενη δεύτερη μόλυνση από κάποιον από τους τέσσερις διαφορετικούς ορότυπους του δάγκειου ιού έχουν υψηλότερη πιθανότητα για να νοσήσουν με δάγκειο αιμορραγικό πυρετό. Τα κλινικά συμπτώματα του δάγκειου αιμορραγικού πυρετού είναι ο υψηλός πυρετός που συχνά συνδυάζεται με διόγκωση στο συκώτι και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις με προβλήματα στο κυκλοφορικό. Χωρίς την κατάλληλη φροντίδα, ο δάγκειος αιμορραγικός πυρετός μπορεί να οδηγήσει σε μια θνησιμότητα στον άνθρωπο που αγγίζει το 20%.

1928: Όταν η Ελλάδα ήρθε αντιμέτωπη με την επιδημία

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1928 οι εφημερίδες καθημερινά είχαν στο πρωτοσέλιδό τους ένα πολιτικό θέμα. Πηγαίναμε προς τις εκλογές. Στο μεταξύ ο Δάγκειος πυρετός άρχισε να θερίζει και οι εφημερίδες παρ’ όλα τα κρούσματα άρχισαν να καταλαβαίνουν πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση λίγες μέρες πριν τις εκλογές.

Οι συνθήκες υγιεινής ήταν άθλιες. Λιμνάζοντα νερά παντού με αποτέλεσμα τα κουνούπια να αυξάνονται και με ένα δάγκωμά τους προκαλούσαν τον Δάγκειο πυρετό.

Στις 14 Αυγούστου στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» εμφανίζεται το πρώτο δημοσίευμα και ο κόσμος ενημερώνεται. Με πρώτη εστία την περιοχή στην Πλατεία Βάθη. Μάλιστα όπως γράφει ο συντάκτης «ο αριθμός των κρουσμάτων της επιδημίας δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί διότι οι περισσότεροι που την περνούν σε ήπια μορφή δεν πάνε στο γιατρό. Ούτε και η νόσος είναι τέτοια ώστε να υποχρεώνει τους ιδιώτες γιατρούς στην επίσημη δήλωση των κρουσμάτων».

Τις επόμενες ημέρες αρχίζουν και τα πρώτα στοιχεία. Μέσα σε ένα 24ωρο από τον Δάγγειο πυρετό καταγράφηκαν 2 θάνατοι, άλλοι τόσοι από εντερίτιδα και έναν από δυσεντερία. Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι τα έλη της εταιρείας «Πάουερ» αποτελούσαν εστία για τα κουνούπια που μετέδιδαν τον Δάγκειο πυρετό.

Τρομακτική η εξάπλωση του Δάγκειου

Μέρα με τη μέρα η κατάσταση γινόταν χειρότερη. Περισσότεροι από 43 χιλιάδες είχαν ασθενήσει. Σε ένα 24ωρο έχαναν τη ζωή τους περισσότεροι από 15 άνθρωποι. Καταστήματα, γραφεία και επιχειρήσεις έκλειναν η μία πίσω από την άλλη. Οι υπάλληλοι του Υπουργείου Πρόνοιας πήγαν στους προσφυγικούς συνοικισμούς και διένειμαν εντομοκτόνα, φάρμακα, ασπιρίνη και κινίνη.

Kρατικά μέτρα:

• Δεν αφήνουμε εντός – εκτός σπιτιού την παραμικρή ποσότητα στάσιμου νερού.
• Τα ντεπόζιτα του νερού να σφραγίζονται ώστε να μην μπορεί να εισέλθει κουνούπι.
• Ρίχνουμε μικρές ποσότητες πετρελαίου στις τρύπες των βόθρων, του πλυσταριού και των τουαλετών.
• Δεν κρατάμε σκουπίδια στις οικείες.
• Κάνουμε συχνή χρήση εντομοκτόνου.

Στις 23 Αυγούστου 1928 η κατάσταση χειροτέρευε. Μέσα σε ένα 24ωρο σημειώνονταν γύρω στους 40 θανάτους με αποτέλεσμα την επιβολή και άλλων μέτρων. Οι Αρχές διέταξαν το κατάβρεγμα των δημόσιων δρόμων και την απολύμανση με ακάθαρτο πετρέλαιο όλων των υπονόμων και των μικροελών.

Αυξημένα κρατικά μέτρα:

• Οι ιδιοκτήτες, οι ενοικιαστές των σπιτιών και οι διευθυντές πάσης φύσεως επιχειρήσεων υποχρεούνται κάθε 1^η και 15^η του μήνα να ρίχνουν ασβέστη στα ρείθρα κάθε μη ασφαλτοστρωμένης οδού. Όπως επίσης και στις αυλές των καταστημάτων ή σπιτιών τους.
• Οι αστυνομικοί θα ελέγχουν αν τηρείται το παραπάνω. Και οι παραβάτες θα διώκονται κατά τις διατάξεις του νόμου 697 του Ποινικού Δικαίου.

Τα επιστημονικά συμβούλια έδιναν κι έπαιρναν. Με πρώτο συμπέρασμα ότι πρέπει να ενημερωθεί ο κόσμος για την σοβαρότητα της κατάστασης. Και να συμμορφωθεί προς τις οδηγίες. Πράγμα δύσκολο με τα τότε διαθέσιμα μέσα προς ενημέρωση.

Ο Αύγουστος του 1928 έκλεισε ρίχνοντας «μαύρη αυλαία» αφού ο Δάγκειος πυρετός είχε προσβάλλει περισσότερα από 100 χιλιάδες ανθρώπους σε Αθήνα και Πειραιά, ενώ οι νεκροί πλησίαζαν τους 500. Σύμφωνα με τους επιστήμονες: «Η θνησιμότης παρατηρείται μεταξύ των υπερηλίκων ασθενών και ειδικώς σε όσους έχουν ηλικία άνω των 60 ετών. Και τότε οσάκις ο ασθενής πάσχει τυχόν κι εξ άλλης νόσου». Να σημειωθεί πως γίνεται λόγος για άλλες εποχές αφού το 1928, ένας 60χρονος θεωρούταν υπερήλικας και ένας 50χρονος ηλικιωμένος.

Ο επίλογος της επιδημίας

Με χάπια, εντομοκτόνα και πετρέλαιο αντιμετωπίστηκε η θανατηφόρα επιδημία.Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αθήνα τα έτη 1927- 28 καταγράφηκε η τελευταία μεγάλη επιδημία Δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη. Από τότε δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα οπότε και θεωρείται ότι ο Δάγκειος πυρετός έχει εκριζωθεί από τη χώρα.

Πληροφορίες από: eody.gov.gr, lefigaro.fr, sportime.gr