Ως αιμορραγία πεπτικού ορίζεται η ταχεία απώλεια αίματος από τον πεπτικό σωλήνα. Αποτελεί συχνότατο πρόβλημα στην καθημερινή κλινική πράξη.
Τα τελευταία χρόνια, οι πρόοδοι στην ενδοσκόπηση έδωσαν τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης του αιτίου της αιμορραγίας, είτε αυτή εμφανίζεται με τη μορφή αιματέμεσης, μέλαινας κένωσης, αιματοχεσίας, είτε στο πλαίσιο ελέγχου αναιμίας, που αποδίδεται σε χρόνια απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό σύστημα.
Αντιμετώπιση περιστατικού: Εκτίμηση – ανάταξη – διάγνωση – θεραπεία
Αρχικά λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό, γίνεται κλινική εξέταση, μετρώνται τα ζωτικά σημεία και τέλος ακολουθεί εργαστηριακός έλεγχος (γενική αίματος, ουρία, διασταύρωση και χρόνοι πήξης). Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εάν ο ασθενής πάσχει από χρόνιο νόσημα, εάν λαμβάνει φάρμακα και συγκεκριμένα NSAIDS, εάν έχουν προηγηθεί θεραπευτικές παρεμβάσεις ή εάν σημειώνεται απώλεια βάρους.
Η εκτίμηση των χαρακτήρων της αιμορραγίας (χρώμα, σύσταση και ποσότητα αίματος) έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες όσον αφορά στην εστία, στον ρυθμό απώλειας αίματος αλλά και εάν είναι πρόσφατη ή όχι.
Η ανάταξη γίνεται με την εξασφάλιση περιφερικής γραμμής (δύο κατά προτίμηση) ή μιας κεντρικής για άμεση αντιμετώπιση της υποογκαιμίας, με τη χορήγηση κολλοειδών διαλυμάτων.
Σε αιμοδυναμικά ασταθείς ασθενείς, με διαταραχή του κορεσμού ή με χαμηλό αιματοκρίτη, γίνεται μετάγγιση συμπυκνωμένων ερυθρών ή αιμοπεταλίων. Σε ηλικιωμένους ο αιματοκρίτης πρέπει να κυμαίνεται πάνω από το 30%, για νεότερους στο 20% – 25% και μέχρι 27% σε ασθενείς με πυλαία υπέρταση.
Συμπτώματα αιμορραγίας πεπτικού
Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με την προέλευση της αιμορραγίας. Σε ορισμένους ασθενείς δεν εμφανίζονται καν συμπτώματα.
- Έμετο με αίμα ή καφέ πρόσμιξη
- Διάρροια ή κόπρανα που μοιάζουν με μαύρη πίσσα
Τα συμπτώματα της αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Κόπρανα με αίμα (αυτό μπορεί να σημαίνει και αιμορραγία από το ανώτερο πεπτικό αλλά λιγότερο συχνά)
Τα συμπτώματα που είναι κοινά στην αιμορραγία από το ανώτερο και το κατώτερο πεπτικό περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα αδυναμίας, κόπωσης ή ζάλης (ειδικά αν έχετε χάσει πολύ αίμα)
- Αύξηση του καρδιακού σφυγμού (αν έχετε χάσει πολύ αίμα)
- Κράμπες ή πόνο στην κοιλιά
- Διάρροια
- Χλωμό δέρμα
Αίτια αιμορραγίας πεπτικού
Η αιμορραγία μπορεί να είναι από το ανώτερο ή/και κατώτερο πεπτικό, χρόνια λανθάνουσα (occult) απώλεια αίματος και ορατή αιμορραγία άγνωστης αιτιολογίας.
Η συχνότητα εισαγωγής ασθενών στο νοσοκομείο με οξεία αιμορραγία από το ανώτερο πεπτικό στην Ευρώπη είναι 50 – 150 εισαγωγές ανά 100.000 κατοίκους τον χρόνο, ενώ στην Αμερική 300.000 ανά έτος.
Οι αιμορραγίες από το ανώτερο πεπτικό αποτελούν το 80% – 90% των περιπτώσεων του γαστρεντερικού. Συνήθως το 70% – 80% των αιμορραγιών αυτοπεριορίζεται τα δύο πρώτα 24ωρα, ενώ η θνητότητα παραμένει σταθερά στο 10%.
Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ηλικία >60 ετών, το shock κατά την εισαγωγή καθώς και η παρουσία σοβαρών και χρόνιων νοσημάτων.
Διάγνωση αιμορραγίας πεπτικού
Η διάγνωση της εστίας αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό γίνεται κυρίως με τη γαστροσκόπηση. Είναι η εξέταση εκλογής για την ανάδειξη της εστίας αιμορραγίας και τη διάγνωση της υποκείμενης νόσου. Στις αντενδείξεις της επείγουσας γαστροσκόπησης περιλαμβάνονται οι ασθενείς με περιφερική κυκλοφορική ανεπάρκεια και με υποψία διάτρησης κοίλου σπλάχνου.
Αντιμετώπιση αιμορραγίας πεπτικού
Η αντιμετώπιση της αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό μπορεί να είναι φαρμακευτική, ενδοσκοπική, με εμβολισμό και, τέλος, χειρουργική.
Η φαρμακευτική θεραπεία επιτυγχάνεται με υψηλές δόσεις αναστολέων της αντλίας πρωτονίων, οι οποίες μειώνουν το όξινο pΗ και συμβάλλουν στην ακεραιότητα του θρόμβου. Συνιστάται συνεχής ενδοφλέβια έγχυση για 72 ώρες μετά την ενδοσκοπική αιμόσταση, σε δόση 8 mg/h, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο επαναιμορραγίας και χειρουργικών επεμβάσεων.