Γιατί σπεύδουμε να κριτικάρουμε τους γύρω μας; Έχει γίνει ένας τρόπος να επικοινωνούμε με τους άλλους; Πώς μπορεί να μας βλάψει και τι σημαίνει για εμάς.
Πολλές φορές στο περιβάλλον μας ακούμε ανθρώπους να κρίνουν άλλους κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης. Κρίνουν όλες τις διαφορετικές επιλογές, συγγενών, φίλων, συναδέλφων κ.ο.κ. Κατηγορούν δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι ζουν την καθημερινότητά τους, είτε αυτό έχει να κάνει με την επιλογή εργασίας και σπουδών είτε με την επιλογή συντρόφου. Πασχίζουν με κάθε ευκαιρία να αποδείξουν ότι «οι άλλοι δεν διαλέγουν το σωστό…», με στόχο να φανούν οι ίδιοι ανώτεροι και καλύτεροι. Συνήθως βρίσκουν αφορμές και αναφέρονται σε τρίτους που δεν είναι παρόντες και τους κρίνουν για οτιδήποτε, θέλοντας να αποδείξουν ότι εκείνοι είναι οι σωστοί. Οτιδήποτε διαφορετικό από το δικό τους μετατρέπεται σε εχθρό και κρίνεται.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η έντονη κριτική ασκείται κυρίως από ανασφάλεια, καθώς είναι αδύνατον να δεχτούμε τα λάθη τρίτων όταν δεν έχουμε αποδεχτεί τον εαυτό μας. Συνεπώς, όσο λιγότερο σίγουροι αισθανόμαστε μέσα μας, τόσο περισσότερο κατηγορούμε τους γύρω μας. Έτσι, δικαιολογούμε τις δικές μας αδυναμίες με τον πιο απλό τρόπο. Αναβαθμίζουμε τον εαυτό μας και υποβαθμίζουμε τους άλλους, ενώ παράλληλα καθησυχάζουμε τον εαυτό μας λέγοντας: Δεν είμαι και τόσο κακός τελικά, αυτός είναι χειρότερος από εμένα!».
Φυσικά, για τον κριτή η διαδικασία αυτή αποτελεί κομμάτι της επικοινωνίας με τους άλλους, χωρίς να το συνειδητοποιεί, καθώς μεταδίδει κουτσομπολιά και έτσι μονοπωλεί το ενδιαφέρον σε μια συζήτηση, χωρίς όμως και πάλι να είναι αυτός το επίκεντρο, αλλά το άτομο που δέχεται την κριτική.
Ύπουλη διεργασία
Με τους κακούς χαρακτηρισμούς, τις ταμπέλες και τα αρνητικά σχόλια που κάνουμε στους άλλους ασυνείδητα μετατρέπουμε τους εαυτούς μας σε «καλά παιδιά». Εξυψωνόμαστε μέσα μας και μέσω αυτής της διαδικασίας ζητάμε απεγνωσμένα να μας εξυψώσουν και οι άλλοι. Θέλουμε να είμαστε οι σωστοί και οι άλλοι οι λάθος. Όμως ξεχνάμε πως πρόκειται για μια λύση προσωρινή, που τελικά στρέφεται εναντίον μας. Αν με τόση ευκολία κρίνουμε τους άλλους, τι μας εξασφαλίζει ότι δεν μας κριτικάρουν και αυτοί; Αν όντως γινόταν αυτό, εμείς πώς θα το δεχόμασταν; Από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι είμαστε έρμαιο στην κριτική των άλλων, η ανασφάλειά μας πολλαπλασιάζεται. Αντιδρούμε έτσι με περισσότερο ανταγωνισμό, ανταποδίδουμε την κριτική και οδηγούμε τη συμπεριφορά μας στα όρια της κακίας. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που θέλει να στιγματίζονται οι πολλοί ως αδύναμοι, προκειμένου να υπάρξουν οι λίγοι ως εκλεκτοί. Οι άνθρωποι που μόνο κατηγορούν τις επιλογές των άλλων δεν αντέχουν να δουν την αλήθεια τους. Είναι άνθρωποι που νιώθουν επιτακτική την ανάγκη να βρουν κάτι να κρίνουν. Μόνο αυτό τους ανακουφίζει. Δεν αντέχουν την αυτοκριτική που θα τους οδηγήσει σε αλλαγές και αποφάσεις ζωής. Επιλέγουν την κριτική στους άλλους για να νιώσουν ασφάλεια στον δικό τους μικρόκοσμο. Διαφορετικά το οικοδόμημά τους θα γκρεμιστεί.
Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω
Η παραπάνω φράση ήταν η περίφημη απάντηση του Ιησού όταν πήγαν σε αυτόν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι σύροντας μια γυναίκα που μόλις είχαν συλλάβει για μοιχεία, λέγοντάς του πως έπρεπε να τη λιθοβολήσουν. Κατά πόσο είμαστε σε θέση να ορίσουμε το αλάνθαστο; Πόση αυτογνωσία μάς διακατέχει; Είναι πολύ εύκολο να πέσουμε στην παγίδα της θεωρίας πως η λανθασμένη συμπεριφορά μας προκαλείται από τα γεγονότα, ενώ η συμπεριφορά των άλλων προκαλείται από την προσωπικότητά τους, επομένως αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τοποθετούμε ελαφρά τη καρδία ταμπέλες στους άλλους για όλα τα ζητήματα της καθημερινότητας. Για παράδειγμα: το «φυτό», η πόρνη, ο καθυστερημένος, ο άσχημος, ο nerd, ο γκέι, ο τρελός… και η λίστα συνεχίζεται.
Γιατί βάζουμε ταμπέλες
Η κατηγοριοποίηση των ανθρώπων βοηθά στο να βάλουμε σε τάξη τον εγκέφαλό μας. Είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούμε προκειμένου να επιλύσουμε την πολυπλοκότητα των όσων αντιλαμβανόμαστε, όμως συμβάλλει σε μερικά από τα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία. Οι ταμπέλες μπορούν να δημιουργήσουν στερεότυπα, φήμες, προκατάληψη, στίγμα και να βλάψουν ανεπανόρθωτα το άτομο που δέχεται την κατηγοριοποίηση. Αποτελεί την αρχή των διακρίσεων και της ρητορικής μίσους.
Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως κανείς δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται τόσο απλοϊκά και μονοδιάστατα. Είμαστε όλοι διαφορετικοί και δεν μπορούμε να κάνουμε τις ίδιες επιλογές ‒ δεν υπάρχουν σωστές επιλογές. Είμαστε πολλά πράγματα ταυτόχρονα και κανείς δεν μπορεί να χωρέσει σε επικίνδυνα κουτάκια.
Αυτό που πρέπει να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε είναι ότι δεν είμαστε οι ταμπέλες μας. Είμαστε κάτι περισσότερο από αυτό που οι άνθρωποι μας ονομάζουν. Μπορούμε να είμαστε περισσότερα από ένα πράγμα. Δεν ανήκουμε σε κάποιο κουτί. Οι άνθρωποι είναι περίπλοκοι και η κατηγοριοποίηση ατόμων ή ομάδων ανθρώπων απλοποιεί κάτι τόσο διαφορετικό και όμορφο.
Τρόποι για να ξεπεράσετε τις αρνητικές κριτικές
- Παραμείνετε ο εαυτός σας
- Προσδιορίστε την αιτία του κακού χαρακτηρισμού
- Αποφασίστε αν αξίζει να ασχοληθείτε με όσους σας κρίνουν ή όχι
- Απλώς αγνοήστε τα κακόβουλα σχόλια
- Να θυμάστε πως ο κόσμος κρίνει και χωρίς να του δώσετε δικαίωμα
- Αναπτύξτε την αυτοπεποίθησή σας.
Με πληροφορίες από:
hercampus.com
medium.com
aconsciousrethink.com
kepsy.gr
diodos.info
psychologytoday.com