Προσελκύουμε ή απωθούμε ανθρώπους ενστικτωδώς  και χωρίς να το θέλουμε; Τι συμβαίνει όταν δύο άνθρωποι έχουν χημεία; Ισχύει ότι τα πτητικά χημικά μόρια που μεταφέρονται στον αέρα μπορούν να έχουν επίδραση στις ρομαντικές μας σχέσεις; Ο ρόλος της φερομόνης –αν και αμφιλεγόμενος– συνεχίζει να μας κάνει να αναρωτιόμαστε.

Η φερομόνη είναι χημική ουσία που απελευθερώνεται προκειμένου να προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση ή να μεταδώσει κάποιο μήνυμα. Για τα ζώα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι φερομόνες δρουν με αυτόν τον τρόπο. Έχει αποδειχτεί ότι τις χρησιμοποιούν για να μεταδώσουν πληροφορίες. Υπάρχουν φερομόνες σεξουαλικές, κινδύνου, εντοπισμού τροφής και πολλές άλλες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη φυσιολογία συγκεκριμένων ειδών.

Η λέξη «φερομόνη» προέρχεται από τις λέξεις «φέρω» (μεταφέρω) και «ορμή» (ερέθισμα, διέγερση). Σύμφωνα με μελέτες, οι χημικές ουσίες που υπάρχουν στο σώμα μας επηρεάζουν με τον δικό τους τρόπο την έλξη και κάποιες φορές την επιλογή στα ερεθίσματα που υπάρχουν γύρω μας.

Εκτός από το σεξ, οι φερομόνες συμμετέχουν επίσης στην αναγνώριση της ίδιας της οικογένειας, στην ικανότητα να «μυρίζει» κάποιος «φιλικά» ή «εχθρικά». Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, θα μπορούσαν πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές να βασίζονται στις φερομόνες, όπως οι αγώνες για κυριαρχία, ο νεποτισμός, ακόμη και η ξενοφοβία. Εν ολίγοις, όταν δύο άνθρωποι έχουν χημεία, ίσως κυκλοφορούν σιωπηλά μεταξύ τους αόρατοι και πτητικοί αγγελιοφόροι.

Πώς λειτουργούν οι φερομόνες;

Σε αντίθεση με άλλες ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη, η σεροτονίνη κ.ά., που παραμένουν στο σώμα μας, οι φερομόνες απελευθερώνονται από τις εκκρίσεις (ιδρώτας, σπέρμα) και όταν αναπνέουμε ή εκπνέουμε.

Οι φερομόνες μεταδίδονται στον εγκέφαλο των ζώων μέσω ενός δευτερεύοντος οσφρητικού οργάνου που βρίσκεται στη μύτη, του OVN (vomeronasal organ), που βρίσκεται στη βάση των ρουθουνιών. Αυτή η δίοδος όμως στους ανθρώπους είναι ανενεργή. Mεταξύ των ειδικών πάντοτε επικρατούσε διχογνωμία για το αν πράγματι διαθέτουμε φερομόνες –όπως τα ζώα– και σε ποιον βαθμό «επικοινωνούμε» με αυτές. Γι’ αυτό και πολλοί επιστήμονες ήταν σκεπτικοί ως προς την επίδρασή τους στον άνθρωπο.

Η Λίντα Μπακ, βιολόγος και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Ιατρικής (2004), σε έρευνά της δημοσιευμένη στο περιοδικό «Nature» επιβεβαίωσε  ότι οι νευρώνες μπορούν στην πραγματικότητα να ανιχνεύσουν τόσο οσμές όσο και φερομόνες, όπως στα υπόλοιπα θηλαστικά και έντομα.

Νέες έρευνες σε τρωκτικά έδειξαν πως οι φερομόνες μεταδίδονται επίσης μέσω των νευρώνων που βρίσκονται στη μύτη.

Πώς ενεργεί η φερομόνη στον έρωτα και το σεξ; 

 Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ επιβεβαίωσαν ότι η μυρωδιά του ανδρικού ιδρώτα ενεργοποιεί ερωτικά τις γυναίκες. Η έρευνα που έγινε επικεντρώθηκε στο κυρίαρχο στεροειδές στο ανδρικό δέρμα, την ανδροσταδιενόνη. Οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη όταν μύρισαν ανδρικό ιδρώτα παρουσίασαν αύξηση της συγκεκριμένης ορμόνης που συνδέεται με την ερωτική επιθυμία. Μόλις οι γυναίκες μύριζαν την ανδροσταδιενόνη, υπήρχε αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης –που εκκρίνεται για να βοηθήσει την ομαλή ερωτική λειτουργία–, τα οποία διατηρούνταν υψηλά για πολλή ώρα.

Στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Στοκχόλμης, η νευροεπιστήμονας Ιβάνκα Σάβιτς επίσης εξέθεσε ανθρώπους στην ανδρική ορμόνη ανδροσταδιενόνη, η οποία σχετίζεται με την τεστοστερόνη. Οι απεικονιστικές τεχνολογίες επιβεβαίωσαν τι συμβαίνει στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, ένα μέρος που συνδέεται με τη σεξουαλική συμπεριφορά, όταν εκτίθεται σε φερομόνες. Η ανδροσταδιενόνη ενεργοποιεί αυτό το κομμάτι στις ετεροφυλόφιλες γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους άνδρες. Αντίθετα, στους ετεροφυλόφιλους άνδρες και τις ομοφυλόφιλες γυναίκες ο υποθάλαμος ενεργοποιείται όταν αντιλαμβάνεται την εστατετραενόλη, την αντίστοιχη γυναικεία ορμόνη.

Σε μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ ψέκασαν τα καθίσματα σε μια αίθουσα αναμονής με μια ανδρική ορμόνη που έχει βάση τον ιδρώτα. Οι γυναίκες προσελκύονταν περισσότερο από αυτά τα καθίσματα, ενώ οι άνδρες τα απέφευγαν.

Σε άλλα πειράματα έχει αναφερθεί ότι οι άνδρες μπορούν να αντιληφθούν την επικείμενη ωορρηξία στις γυναίκες χάρη στις φερομόνες, και αυτό αυξάνει τα επίπεδα τεστοστερόνης τους.

Όταν δύο άνθρωποι έχουν χημεία – Τα αντίθετα έλκονται

Οι φερομόνες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό του συντρόφου που μεγιστοποιεί το γενετικό δυναμικό μέσω του MHC (Major Histocompatibility Complex – κύριο σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας). Στην αγάπη δεν ξέρουμε πραγματικά εάν θα πρέπει να πιστέψουμε ότι  «τα αντίθετα έλκονται». Στις φερομόνες όμως το μήνυμα είναι ξεκάθαρο.

Το 2006 η Κριστίν Γκάρβερ-Άπγκαρ και οι συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού (Albuquerque) ανακάλυψαν ότι οι γυναίκες προτιμούν τους άνδρες των οποίων το κύριο σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας, αυτό που επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει αντιγόνα, είναι το πιο διαφορετικό από το δικό τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί επιλέγοντας έναν σύντροφο που έχει «ιδιότητες» αντίθετες από τις δικές μας προωθούμε τη γενετική συμπληρωματικότητα και μεγιστοποιούμε τη βελτίωση του είδους.

Είναι αξιοσημείωτο ότι όταν οι γυναίκες είναι έγκυες ψάχνουν έναν σύντροφο με παρόμοιο σύστημα με το δικό τους και όχι αντίθετο. «Ο καλός πατέρας δεν είναι απαραίτητα και ο καλός εραστής».

Η πολυπαραγοντικότητα της ανθρώπινης σεξουαλικής συμπεριφοράς

Οι φερομόνες θα έπαιζαν ρόλο λοιπόν στην επιθυμία, στην επιλογή συντρόφου και πιθανώς στην αναπαραγωγή και γονιμότητα, ωστόσο ερευνητικά το ενδιαφέρον υπάρχει περισσότερο για τη δράση τους στα ζώα παρά στους ανθρώπους.

Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτιστική. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε την ύπαρξη φερομονών και την επιρροή τους στη σεξουαλική συμπεριφορά. Ο θαυμαστός εγκέφαλός μας όμως, εκτός από τη χημεία, επηρεάζεται και από πολλά άλλα. Την ομορφιά, το στυλ, τον τρόπο επικοινωνίας, τις εκφράσεις του προσώπου, τις κινήσεις του σώματος, τη γλώσσα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Όλα αυτά παίζουν επίσης ρόλο στην αντίληψη που έχουμε για τους άλλους και στη σεξουαλική μας επιθυμία.

Όταν δύο άνθρωποι έχουν χημεία, αυτό μάλλον δεν είναι αρκετό για τον καθορισμό της επιλογής και της ερμηνείας της πολυπλοκότητας των ανθρώπινων σχέσεων. Στην πραγματικότητα, η θαυματουργή ουσία του έρωτα δεν είναι αρκετή για να νιώσουμε την απόλυτη έλξη. Η πεταλούδα που αναγνωρίζει τον σωστό σύντροφο χιλιόμετρα μακριά είναι μια ρομαντική και ονειρική εικόνα. Η ανθρώπινη σεξουαλική συμπεριφορά στο μαγικό μας βασίλειο όμως δεν είναι πλήρως κατανοητή… Είναι πολυπαραγοντική και κυρίως πολύ πιο περίπλοκη.

Διαβάστε ακόμη για:

Δυσπαρευνία: Όταν η σεξουαλική επαφή γίνεται επώδυνη

16 βότανα για τη στυτική δυσλειτουργία

Τα trends της πλαστικής χειρουργικής του 2021