Οι χειριστικοί, εγωιστές, μακιαβελικοί, δολοπλόκοι και επιθετικοί άνθρωποι που χειραγωγούν τους άλλους δεν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επαγγελματικής εξέλιξης και διάκρισης σε βάρος των ευγενικών ανθρώπων στους χώρους εργασίας.
Αυτό είναι το συμπέρασμα δύο νέων πολυετών μελετών Αμερικανών ερευνητών, οι οποίες δείχνουν να καταρρίπτουν την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι οι «καλοί» αναπόφευκτα θα την «πατήσουν» και θα προσπεραστούν στην εξέλιξη της ιεραρχίας.
Δύο διαχρονικές μελέτες
Οι έρευνες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), κατέγραψαν την πορεία 450 εγωκεντρικών, ανταγωνιστικών και χειριστικών ανθρώπων από το πανεπιστήμιο έως την εξέλιξη της καριέρας τους, κατά τη διάρκεια 14 ετών.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν δύο μελέτες ατόμων που είχαν ολοκληρώσει αξιολογήσεις προσωπικότητας ως προπτυχιακοί ή MBA φοιτητές σε τρία πανεπιστήμια. Το ψυχολογικό «προφίλ» των συμμετεχόντων ήταν γνωστό από σχετική αξιολόγηση. Έλεγξαν τους ίδιους ανθρώπους περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, ρωτώντας τους για την κατάταξή τους στον χώρο εργασίας τους.
Συνολικά, διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν υψηλές βαθμολογίες σε «δυσάρεστα» χαρακτηριστικά δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες ή κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την αναρρίχησή τους σε ανώτερες θέσεις ιεραρχίας, να αποκτήσουν δύναμη από εκείνους που ήταν γενναιόδωροι, αξιόπιστοι και γενικά καλοί.
Αυτό σημαίνει ότι οι χειριστικές, δυσάρεστες και εγωιστικές προσωπικότητες δεν φτάνουν πάντα γρηγορότερα σε θέσεις εξουσίας. Ο λόγος οφείλεται στο γεγονός ότι κάθε ενίσχυση της δύναμης που λαμβάνουν από τον εκφοβισμό αντισταθμίζεται από τις κακές διαπροσωπικές σχέσεις τους.
Η προαγωγή τους σε θέσεις ευθύνης και εξουσίας θέτει σε κίνδυνο την επιχείρηση
«Εκπλαγήκαμε από τα ευρήματα. Άσχετα με το συγκεκριμένο άτομο ή με το εκάστοτε εργασιακό περιβάλλον, το να μην είναι κανείς φιλικός δεν του δίνει πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό για εξουσία, ακόμη και σε οργανισμούς που διαθέτουν κουλτούρα του τύπου ο ένας τρώει τον άλλον» δήλωσε ο καθηγητής Κάμερον Άντερσον.
Η ύπαρξη ενός ισχυρού συνόλου συμμαχιών είναι γενικά σημαντική για την εξουσία σε όλους τους τομείς της ζωής. Οι δυσάρεστοι άνθρωποι τείνουν να είναι εχθρικοί και καταχρηστικοί, εξαπατούν και χειραγωγούν τους άλλους για δικό τους όφελος και αγνοούν τις ανησυχίες ή την ευημερία των άλλων. Οι δεσποτικοί χειρισμοί τους, όμως, τους κάνουν να δυσκολεύονται να διατηρήσουν τις απαραίτητες συμμαχίες λόγω της τοξικής τους συμπεριφοράς.
Το παλιό ερώτημα για το αν ο μακιαβελισμός βοηθά τους ανθρώπους να προχωρήσουν απασχόλησε αρκετά χρόνια τους ερευνητές που μελετούσαν την κοινωνική κατάσταση. Η αμοραλιστική στάση και πρακτική σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται η άρση κάθε ηθικού φραγμού, η μηχανορραφία και δολοπλοκία για την επίτευξη προσωπικών στόχων, ακόμη και άνομων, στο πλαίσιο των κανόνων μιας κοινωνικής ομάδας, φέρει τραυματισμούς.
Τοξικά πρότυπα
Είναι ένα κρίσιμο ερώτημα για τους διευθυντές, διότι αρκετή έρευνα έδειξε ότι οι τραυματισμοί σε θέσεις εξουσίας είναι καταχρηστικοί, δίνουν προτεραιότητα στα προσωπικά τους συμφέροντα, δημιουργούν διεφθαρμένες κουλτούρες και, τελικά, αναγκάζουν τις οργανώσεις τους να αποτύχουν. Ταυτόχρονα λειτουργούν επίσης ως τοξικά πρότυπα για την κοινωνία γενικότερα.
«Το κακό νέο εν προκειμένω είναι ότι οι οργανισμοί όντως προάγουν τους ανθρώπους αυτούς σε θέσεις ευθύνης εξίσου συχνά με τους καλούς και ευγενικούς ανθρώπους. Με άλλα λόγια, επιτρέπουν σε “κόπανους” να αποκτούν εξουσία όσο και οποιοσδήποτε άλλος, παρόλο που οι πρώτοι μπορούν να κάνουν σοβαρή ζημιά σε έναν οργανισμό» τόνισε ο Άντερσον.
Το ζήτημα αυτό έχει ζωτική σημασία για το σωστό μάνατζμεντ στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, καθώς προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει πως οι μακιαβελικοί και εγωκεντρικοί άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας τείνουν να είναι προσβλητικοί, δίνουν προτεραιότητα στο ατομικό συμφέρον τους, δημιουργούν σταδιακά μια κουλτούρα διαφθοράς και τελικά προξενούν την κατάπτωση του οργανισμού ή της εταιρείας τους.
«Οι έως τώρα έρευνες είναι σαφείς: Οι φιλικοί άνθρωποι στην εξουσία φέρνουν καλύτερα αποτελέσματα» υπογράμμισε ο Άντερσον. Οι νέες μελέτες δείχνουν επίσης ότι γενικότερα οι εξωστρεφείς άνθρωποι είναι πιθανότερο να προαχθούν σε σχέση με τους εσωστρεφείς, χάρη στην κοινωνικότητα, την ενεργητικότητα και την αυτοπεποίθησή τους.
Τρόποι απόκτησης εξουσίας
Οι τέσσερις βασικοί τρόποι που οι άνθρωποι αποκτούν περισσότερη εξουσία σε ένα εργασιακό ή άλλο περιβάλλον (ακόμη και στην πολιτική) είναι οι εξής: μέσω επιθετικής και εκφοβιστικής συμπεριφοράς, μέσω διπλωματικότητας και δημιουργίας συμμαχιών με ανθρώπους που έχουν επιρροή, μέσω επίδειξης αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας με τους άλλους και, τέλος, μέσω εργατικότητας, αποτελεσματικότητας και υψηλών επιδόσεων στα καθήκοντά τους.