Ενσυναισθητικοί και ναρκισσιστές. Πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικούς τύπους ανθρώπων  κι όμως, οι ενσυναισθητικοί συχνά βρίσκονται παγιδευμένοι σε μια τέτοια σχέση.

Οι ενσυναισθητικοί είναι άνθρωποι εξαιρετικά ευαίσθητοι με τον κόσμο και τα συναισθήματά του και μπορούν να εσωτερικεύσουν τις συναισθηματικές εμπειρίες άλλων, σαν να ήταν δικές τους. Οι ναρκισσιστές, από την άλλη πλευρά, είναι άνθρωποι εξαιρετικά απορροφημένοι στον εαυτό τους και έχουν την τάση να χειραγωγούν τους άλλους, ώστε να εξυπηρετούν τις δικές τους, εγωιστικές ανάγκες. Χρειάζονται να τους φροντίζουν και να τους θαυμάζουν. Οι λόγοι που ο ένας καταλήγει με τον άλλο είναι περίπλοκοι, αλλά συχνά σχετίζεται με το γεγονός ότι οι ναρκισσιστές είναι πληγωμένοι άνθρωποι που χρειάζονται την προσοχή των άλλων και οι ενσυναισθητικοί είναι κατευθείαν πρόθυμοι να βοηθήσουν.

Το σύστημα του νευρωνικού καθρέφτη

Οι ερευνητές ανακάλυψαν μια ειδική ομάδα εγκεφαλικών κυττάρων που είναι υπεύθυνα για το συναίσθημα της συμπόνιας. Αυτά τα κύτταρα μας καθιστούν ικανούς να καθρεφτίζουμε τα συναισθήματα, να αισθανόμαστε τον πόνο του άλλου, τον φόβο ή τη χαρά. Επειδή εμείς οι ενσυναισθητικοί θεωρείται πως έχουμε υπερευαίσθητους νευρωνικούς καθρέφτες, βιώνουμε πάρα πολύ έντονα τα συναισθήματα των γύρω μας.

Πώς συμβαίνει αυτό; Οι νευρωνικοί καθρέφτες ενεργοποιούνται από εξωτερικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, αν πληγωθεί ο σύντροφός μας, αισθανόμαστε πληγωμένοι και εμείς οι ίδιοι. Το παιδί μας κλαίει· αισθανόμαστε θλίψη κι εμείς. Ο φίλος μας είναι χαρούμενος· είμαστε κι εμείς χαρούμενοι. Αντίθετα, οι ψυχοπαθείς και οι ναρκισσιστές θεωρείται πως έχουν αυτό που η επιστήμη αποκαλεί “διαταραχή ελλειματικής ενσυναίσθησης”.

Αυτό σημαίνει πως τους λείπει η ικανότητα να ενσυναισθάνονται όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι, χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να οφείλεται στην υπολειτουργία του νευρωνικού καθρεφτίσματος. Πρέπει να είμαστε προσεχτικοί με αυτούς τους ανθρώπους, γιατί είναι ανίκανοι να δώσουν αγάπη άνευ όρων.

Ηλεκτρομαγνητικά πεδία

Το δεύτερο εύρημα βασίζεται στο γεγονός πως τόσο ο εγκέφαλος όσο και η καρδιά δημιουργούν ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Σύμφωνα με το HeartMath Institute, αυτά τα πεδία μεταδίδουν πληροφορίες σχετικά με τα συναισθήματα και τις σκέψεις των ανθρώπων.

Εμείς οι ενσυναισθητικοί είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε αυτές τις πληροφορίες και τείνουμε να πνιγόμαστε από τον όγκο και την έντασή τους. Επίσης, συνηθίζουμε να νιώθουμε πιο έντονα στο σώμα μας τις αλλαγές του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου της γης και του ήλιου. Οι ενσυναισθητικοί ξέρουμε καλά πως ό,τι συμβαίνει στη γη και στον ήλιο επηρεάζει τη διάθεση και την ενέργειά μας.

Συναισθηματική μόλυνση

Το τρίτο εύρημα που βοηθάει στην κατανόησή μας για τους ενσυναισθητικούς είναι το φαινόμενο της συναισθηματικής μόλυνσης. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλοί άνθρωποι “αρπάζουν” τα συναισθήματα των γύρω τους.

Ένα πρόσφατο άρθρο στους New York Times υποστήριζε πως αυτή η ικανότητα να συγχρονίζουμε τη διάθεσή μας με τους άλλους είναι ύψιστης σημασίας συστατικό για το χτίσιμο υγειών σχέσεων.

Αυξημένη ευαισθησία στη ντοπαμίνη

Το τέταρτο εύρημα αναφέρεται στη ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που αυξάνει την λειτουργία των νευρώνων και συνδέεται με την ανταπόκριση στην ευχαρίστηση. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι εσωστρεφείς ενσυναισθητικοί τείνουν να έχουν υψηλότερη ευαισθησία στη ντοπαμίνη από ότι οι εξωστρεφείς. Κατ’ ουσίαν, χρειάζονται λιγότερη ντοπαμίνη για να νιώσουν χαρούμενοι.

Αυτό το γεγονός θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί αισθάνονται πιο ικανοποιημένοι με το να περνάνε χρόνο με τον εαυτό τους, με το να διαβάζουν και να διαλογίζονται, ενώ χρειάζονται λιγότερα εξωτερικά ερεθίσματα όπως πάρτυ και άλλες πολυπληθείς κοινωνικές συγκεντρώσεις. Αντίθετα, οι εξωστρεφείς διψούν για ντοπαμίνη και για αυτό ενθουσιάζονται με τα events. Στην πραγματικότητα, δεν τους φτάνει ποτέ.

Οι μάσκες του παθολογικού ναρκισσισμού, είναι μηχανισμοί χειραγώγησης που οι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν για να κρύψουν τις προθέσεις τους, καθώς και την πραγματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται.

Ακολουθούν οι τρεις πιο τυπικές περιπτώσεις:

Ψευδής αυτοβελτίωση

Η ψεύτικη αυτοβελτίωση είναι μια από τις μάσκες που χρησιμοποιούν οι παθολογικοί ναρκισσιστές. Αποτελείται από την ανάληψη πρωτοβουλίας για εξέλιξη και ανάπτυξη, με μοναδικό στόχο την πρόκληση θαυμασμού, ζήλιας ή υποταγής, στους άλλους. Αυτή όμως δεν είναι μία ειλικρινής προσπάθεια για να γίνει κανείς καλύτερος άνθρωπος.

Ως εκ τούτου, αυτοί οι τύποι ανθρώπων προσπαθούν να είναι οι καλύτεροι, ως μέσο για να πετύχουν κάποιο σκοπό. Ο απώτερος στόχος τους, είναι να επιβάλουν την επιθυμία τους στους άλλους.

Θέλουν οι άλλοι να συμφωνούν με τα σχέδιά τους ή να αισθάνονται κατώτεροι. Κάτι που προδίδει τη μάσκα αυτή, είναι ότι εκείνοι που την φορούν, επανειλημμένα και δημοσίως καυχώνται για τις προόδους τους. Επίσης διαμαρτύρονται όταν οι άνθρωποι δεν τους παρατηρούν ή δεν τους επαινούν αρκετά.

Αυτοθυσία

Αυτή είναι μια από τις πιο δύσκολα αναγνωρίσιμες μάσκες του παθολογικού ναρκισσισμού. Έχει να κάνει με την ανάληψη πολλών ευθυνών που δεν είναι δικές τους, για να “βοηθήσουν” κάποιον άλλο. Οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε αυτή τη συμπεριφορά, μπορεί να φτάσουν ακόμη και στο σημείο να στερήσουν αγαθά ή και προνόμια από τον εαυτό τους και να υποστούν δύσκολες καταστάσεις για τους άλλους.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι η αληθινή πρόθεσή τους, δεν είναι το καλό των άλλων. Στόχος τους είναι να κάνουν τους άλλους να εξαρτώνται από αυτούς και να αποκτήσουν εξουσία. Η αυτοθυσία, τους επιτρέπει να φορούν αυτό το έμβλημα ευγένειας και γενναιοδωρίας. Ωστόσο, καλύπτουν πραγματικά ένα πολύ πιο εγωιστικό στόχο. Αυτό που πραγματικά θέλουν, είναι να κάνουν τους εαυτούς τους να φαίνονται ωραίοι.

Όπως και με την πρώτη μάσκα, αυτή μπορεί να αποκαλυφθεί σχετικά εύκολα. Ο ναρκισσιστής που φοράει αυτή τη μάσκα, δεν θα αργήσει να σας υπενθυμίσει όλα όσα έκανε για εσάς. Προσπαθούν να κάνουν εκείνους που «βοήθησαν» να αισθάνονται ένοχοι και να απαιτούν στη συνέχεια οι ίδιοι ειδική μεταχείριση. Δρουν σαν ανώτεροι προς τους άλλους ανθρώπους και παίζουν συχνά το θύμα.

Μεγαλειώδεις σκέψεις

Οι παθολογικοί ναρκισσιστές έχουν φαντασιώσεις για τη σπουδαιότητά τους. Αρχικά, πιστεύουν πραγματικά ότι είναι καλύτεροι από γύρω τους.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία αυτού του είδους των ατόμων, είναι ότι αισθάνονται ότι έχουν το δικαίωμα να θυμώνουν. Με άλλα λόγια, έχουν ένα μόνιμο συγχωροχάρτι για εκνευρίζονται. Ο θυμός τους είναι ιερός. Αν «εκραγούν», είναι επειδή το προκάλεσαν οι άλλοι. Αν φωνάζουν, είναι επειδή δεν μπορούν να ανεχθούν πως οι γύρω τους είναι τόσο άδικοι σε κάποιο τόσο καλό όσο εκείνοι. Μόνο προσβάλλονται λόγω της αδικίας αυτής ή για κάποιον άλλον αξιοθαύμαστο λόγο.

Μερικές φορές καταφέρνουν να πείσουν τους άλλους ότι αυτό είναι αλήθεια. Ένα κλασικό παράδειγμα, είναι οι προϊστάμενοι που κακομεταχειρίζονται τους υπαλλήλους τους, λόγω υποτιθέμενης επιθυμίας για βελτίωση. Μερικές φορές, ολόκληρες ομάδες ανθρώπων πέφτουν θύματα αυτών των φαντασιώσεων μεγαλοπρέπειας.

Οι μάσκες του παθολογικού ναρκισσισμού είναι μηχανισμοί για την απόκρυψη του Εγώ. Οι ναρκισσιστές δεν θέλουν να φαίνονται σαν τέτοιοι. Γι’ αυτό χρησιμοποιούν μάσκες για να καλύψουν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους.

Βαθιά, οι άνθρωποι που ενεργούν κατ’ αυτό τον τρόπο, υποφέρουν πολύ και αυτό που χρειάζονται πάνω απ’ όλα, είναι βοήθεια και ψυχολογική στήριξη.

Πληροφορίες από: psychologytoday.com, pacioustherapy.com, ncbi.nlm.nih.gov