fbpx

Το καλοκαίρι είναι ήδη εδώ και αυτό σηματοδοτεί για πολλούς την έναρξη της υποβρύχιας αλιείας, το ευρέως γνωστό σε όλους μας ψαροντούφεκο.

Γράφει ο Χαράλαμπος Παπαμαρκάκης, εκπαιδευτής Πρώτων Βοηθειών και Τραυματολογίας

Χαράλαμπος Παπαμαρκάκης
Χαράλαμπος Παπαμαρκάκης, εκπαιδευτής Πρώτων Βοηθειών και Τραυματολογίας, διευθυντής εκπαίδευσης Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Μαγνησίας.

Το ψαροντούφεκο αποτελεί έναν εξειδικευμένο τρόπο αλιείας και για να ασχοληθείς με αυτό, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του, θα πρέπει να υπάρχει τόσο η απαραίτητη εκπαίδευση όσο και η απαραίτητη μέριμνα για τη φυσική κατάσταση και τη γνώση του Υ/Β περιβάλλοντος από τον Υ/Β αλιέα, θεωρώντας πάντα ως βασικό δεδομένο την τήρηση των κανόνων ασφαλείας που θα αναφέρουμε στο τέλος του άρθρου.

Είναι πολύ γοητευτικό, συνάμα όμως και επικίνδυνο, το να κυνηγάς το μεγάλο ψάρι, και μάλιστα σε αρκετά μεγάλα βάθη, που δύναται να αγγίξουν τα 25 έως και 35 μέτρα. Επίσης, θα πρέπει να καταστεί αντιληπτό ότι κυνηγάς το ψάρι στο δικό του φυσικό περιβάλλον, σε ένα εχθρικό για τον άνθρωπο περιβάλλον βάσει της ανθρώπινης φυσιολογίας. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι  ένας συνηθισμένης ικανότητας ψαροντουφεκάς δύναται να κατέβει μέχρι 10 μέτρα βάθος. Ένας καλός ψαροντουφεκάς μέχρι 20 μέτρα, ενώ ένας εξαιρετικά ικανός μπορεί να φτάνει με ασφάλεια τα 25 – 35 μέτρα.

Είναι όμως εφικτό να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους και να καταστήσουμε ασφαλή μια τέτοιου είδους αλιευτική τέχνη;

Στη διαδικασία της υποβρύχιας αλιείας σημαντικό ρόλο παίζει η διατήρηση σχετικής ηρεμίας και η μη έκκριση αδρεναλίνης, καθώς έτσι κινητοποιούνται φυσιολογικοί μηχανισμοί που επισπεύδουν την κατανάλωση του οξυγόνου στους ιστούς του σώματος. Μια πολύ συνηθισμένη και δυσάρεστη κατάσταση είναι η υποξία, η οποία οφείλεται στην έλλειψη οξυγόνου (Ο2) λόγω υπερεκτίμησης της δυνατότητας για άπνοια του δύτη. Το επόμενο βήμα της υποξίας είναι η λιποθυμία του δύτη, που μπορεί να καταλήξει εύκολα σε πνιγμό, ειδικά στην περίπτωση που ο δύτης είναι μόνος του.

Γιατί συμβαίνει όμως αυτό;

Ο εγκέφαλος δεν έχει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται την πτώση του επιπέδου του οξυγόνου (Ο2), αλλά τα ανεβασμένα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στον οργανισμό, που είναι παράγωγο της διαδικασίας της αναπνοής.

Ψαροντούφεκο

Σύμφωνα λοιπόν με το παραπάνω, όταν ο εγκέφαλος δίνει την εντολή να αναπνεύσουμε σημαίνει ότι τα επίπεδα του CO2 στο αίμα μας είναι υψηλά και κατά συνέπεια του O2 χαμηλά. Ο ψαροντουφεκάς όμως που θέλει να παρατείνει τον χρόνο άπνοιάς του, άρα και παραμονής στο «καρτέρι»  εφαρμόζει τη μέθοδο του υπεραερισμού. Με τη μέθοδο αυτή παίρνει γρήγορες και κοφτές ανάσες, οι οποίες μειώνουν σε πέραν του φυσιολογικού τα επίπεδα του CO2 στο αίμα, και έτσι ο εγκέφαλος δεν νιώθει την ανάγκη να αναπνεύσει στον χρόνο που φυσιολογικά θα έπρεπε να το κάνει.

Το πόση διάρκεια θα κάνει κάποιος υπεραερισμό δεν μπορεί να καθοριστεί, γιατί τα όρια του κάθε οργανισμού διαφέρουν, και εκεί που κάποιος νιώθει καλά, ο άλλος χάνει τις αισθήσεις του. Συνήθως 3-4 κοφτές ανάσες είναι μέσα στα όρια. Από κει και πέρα, όμως, τα πράγματα αλλάζουν και μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνα μονοπάτια, όπως την άγνωστη σε πολύ κόσμο «Λιποθυμία των Ρηχών Νερών».

Τι συμβαίνει όμως και προκαλείται η «Λιποθυμία των Ρηχών Νερών»;

Κατά τη διάρκεια της κατάδυσης η μερική πίεση του Ο2 είναι αυξημένη λόγω της υδροστατικής πίεσης που ασκεί το νερό στον οργανισμό. Η πίεση αυτή αυξάνεται κατά 1 atm κάθε 10 μ. βάθος. Μαζί με τη μερική πίεση του Ο2 αυξάνεται για τον ίδιο λόγο και του CΟ2. Εδώ όμως είναι το πρόβλημα, λόγω του υπεραερισμού στον οποίο ο ψαροντουφεκάς υπέβαλε τους πνεύμονές του, ότι η αύξηση των επιπέδων του CΟ2 δεν γίνεται αντιληπτή αρχικά από τον εγκέφαλο.

Κάποια στιγμή στη συνέχεια ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται την έλλειψη Ο2 και εμφανίζεται η έντονη ανάγκη για αναπνοή, η οποία γίνεται αντιληπτή συνήθως με τους διαφραγματικούς σπασμούς, μια διαδικασία κατά την οποία το διάφραγμα προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όσο Ο2 του έχει απομείνει ώστε να διατηρήσει οξυγονωμένους τους ιστούς, και τότε ο δύτης αρχίζει την άμεση ανάδυσή του. Εκεί ακριβώς δημιουργείται το μεγάλο πρόβλημα.

John Dalton and Atomic Theory

Σύμφωνα με τον νόμο του Dalton, κατά τη διάρκεια της κατάδυσης ο όγκος των πνευμόνων μειώνεται, λόγω της συμπίεσης του θώρακα, με αποτέλεσμα την αυξημένη μερική πίεση Ο2 , CΟ2 στους πνεύμονες. Στους πνεύμονες ένας αυξανόμενος ρυθμός αναπνοής μειώνει τη μερική πίεση του CΟ2. Καθώς ο όγκος των πνευμόνων μειώνεται στο μισό, η μερική πίεση του CΟ2 αυξάνεται προοδευτικά. Παράλληλα, αυξάνεται η συγκέντρωση του CΟ2 στο αίμα και τους ιστούς. Στη συνέχεια, στα αγγεία του εγκεφάλου δημιουργείται αγγειοδιαστολή, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η χρήση του Ο2 από τον οργανισμό. Κατά τη διάρκεια της παραμονής σε βάθος η αυξημένη μερική πίεση του Ο2 παρέχει επάρκεια για μεταφορά από τους πνεύμονες στο αίμα, η οποία γίνεται με γρηγορότερο ρυθμό απ’ ό,τι αν ο δύτης ήταν στην επιφάνεια.

Ανεβαίνοντας όμως προς την επιφάνεια, οι πνεύμονες επανέρχονται στο φυσιολογικό τους μέγεθος, η μερική πίεση του Ο2 και του CΟ2 μειώνεται, και η μείωση αυτή του Ο2 έπειτα από παρατεταμένη παραμονή κάτω από την επιφάνεια του νερού μπορεί να επιφέρει δύο καταστάσεις, στις οποίες πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή.

Στην πρώτη περίπτωση, το Ο2 που έχει απομείνει στον οργανισμό δεν επαρκεί ώστε να διατηρήσει τον εγκέφαλο σε πλήρη λειτουργία και έτσι ο δύτης χάνει τις αισθήσεις του πριν προλάβει να βγει στη επιφάνεια. Στη δεύτερη περίπτωση που ο δύτης προλάβει τελικά να αναδυθεί, τότε,  αναπνέοντας σε πανικό βαθιά και εκρηκτικά, θα λάβει αυξημένη ποσότητα Ο2 σε σχέση με αυτήν που έχει συνηθίσει ο εγκέφαλός του τα τελευταία δευτερόλεπτα και το αποτέλεσμα θα είναι να δημιουργήσει στιγμιαία υπεροξυγόνωση και να χάσει και σε αυτή την περίπτωση τις αισθήσεις του.

Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, λόγω του ότι ο δύτης φοράει ζώνη με βαρίδια και επιπρόσθετα με την εκπνοή του αέρα που υπάρχει ήδη στους πνεύμονές του από την τελευταία αναπνοή, η πλευστότητα του σώματός του γίνεται αρνητική, με αποτέλεσμα τη βύθισή του και τον πνιγμό.

Πώς μπορούμε όμως να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους (βλ. υποξία) και να καταστήσουμε ασφαλή μια τέτοιου είδους αλιευτική τέχνη; Φυσικά ακολουθώντας κάποιους βασικούς κανόνες και μη παραβιάζοντας τα όρια του οργανισμού μας.

speargun

Οδηγίες εκ του Λιμενικού Σώματος και της στατιστικής ανάλυσης των ατυχημάτων και των περιστατικών έρευνας και διάσωσης:

  • Οι ασχολούμενοι με την αναφερόμενη δραστηριότητα πρέπει να φέρουν την προβλεπόμενη σημαδούρα και σημαία, η οποία υποδηλώνει την ύπαρξη υποβρύχιου αλιέα στην εγγύς θαλάσσια περιοχή. Ο σημαντήρας πρέπει να είναι ορατός με κανονικές συνθήκες από απόσταση τριακοσίων (300) τουλάχιστον μέτρων.
  • Εφόσον η υποβρύχια ερασιτεχνική αλιεία γίνεται με τη συνοδεία πλωτού μέσου, η σημαία του σημαντήρα πρέπει να τοποθετείται σε εμφανές σημείο πάνω στο πλωτό μέσο.
  • Η διενέργεια αλιείας με ψαροντούφεκο επιτρέπεται σε ακτίνα το πολύ πενήντα (50) μέτρων από τον σημαντήρα ή το πλωτό μέσο.
  • Δεν επιτρέπεται η δραστηριότητα αυτή σε απόσταση μικρότερη των διακοσίων (200) μέτρων από:
  1. τα λιμενικά έργα
  2. τις θαλάσσιες περιοχές
  3. τα αγκυροβολημένα πλοία
  4. τα δίχτυα με εμφανή σήμανση
  5. τις ναυτιλιακές σημάνσεις, σκάφη ή άλλα πλωτά μέσα αλιείας
  6. τις θαλάσσιες ζώνες διέλευσης σκαφών καθώς και εισόδους – εξόδους λιμανιών ή αγκυροβολίων.

Στα άτομα που αλιεύουν με ψαροντούφεκο συστήνεται να τηρούν τα παρακάτω:

  • Να υπάρχει διαρκής οπτική επαφή και επιτήρηση μεταξύ των υποβρύχιων αλιέων.
  • Να βουτούν ανά δύο τουλάχιστον άτομα, αποφεύγοντας τις μεμονωμένες καταδύσεις.
  • Η παρακολούθηση κάποιας εκπαίδευσης που αφορά τις τεχνικές ελεύθερης κατάδυσης.
  • Να διακόπτεται η υποβρύχια αλιεία με την πρώτη αίσθηση αδιαθεσίας και το άτομο να βγαίνει αμέσως από τη θάλασσα.
  • Να αποφεύγεται η διενέργεια υποβρύχιας αλιείας όταν οι καιρικές συνθήκες δεν είναι καλές σε περιοχές με κακή υποθαλάσσια ορατότητα καθώς και όταν η φυσική κατάσταση του υποβρύχιου αλιέα δεν είναι ικανοποιητική για την άσκηση αυτής της δραστηριότητας.

Διαβάστε περισσότερα: 

× Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας

Αρχίστε να λαμβάνετε ενημερώσεις σχετικά με την υγεία, τη διατροφή, την ομορφιά και την φυσική κατάσταση.