Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς των εκπαιδευμένων ανθρώπων στις Α’ Βοήθειες είναι να βρεθούν κατηγορούμενοι στην προσπάθειά τους να σώσουν μια ανθρώπινη ζωή.

Γράφει ο Χαράλαμπος Παπαμαρκάκης, εκπαιδευτής Πρώτων Βοηθειών και Τραυματολογίας

Ας τελειώνουμε και με αυτό το μύθο…

Πόσες φορές άραγε έχουμε βρεθεί όλοι μας μάρτυρες – πρώτοι ανταποκριτές σε μία κατάσταση που χρίζει παροχής Πρώτων Βοηθειών και το πρώτο πράγμα που σκεφτήκαμε ήταν «Τώρα να βοηθήσω; Και αν μπλέξω;» Σίγουρα συνέβη σε όλους μας και αν όχι σε όλους, σίγουρα στην συντριπτική πλειοψηφία εξ’ ημών.

Σε κάποιους, μετά τον πρώτο δισταγμό υπερνίκησε το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης, με αποτέλεσμα να παρέχουν την απαιτούμενη βοήθεια στον πάσχοντα σύμφωνα πάντα με το επίπεδο εκπαίδευσης του καθενός στον τομέα της παροχής Πρώτων Βοηθειών. Σε άλλους όμως, υπερνίκησε το αδικαιολόγητο αίσθημα της «ευθυνοφοβίας», το οποίο πηγάζει από την ελλιπέστατη ενημέρωση που έχουμε πάνω στο αντικείμενο της παροχής Πρώτων Βοηθειών και του νομικού πλαισίου που το διέπει, με αποτέλεσμα να χάνονται ακόμη και ανθρώπινες ζωές θυσιαζόμενες στον βωμό μία λανθασμένης επικρατούσας αντίληψης.

Το νομικό πλαίσιο στις Α’ Βοήθειες

Πάμε λοιπόν να καταρρίψουμε αυτόν τον μύθο ώστε να μην χαθούν άδικα άλλες ζωές, ειδικά όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε σοβαρότατες καταστάσεις όπως αυτή μίας πιθανής καρδιακής ανακοπής που θα πρέπει να γίνει χρήση της Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) αλλά και του Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή (ΑΕΑ).

Η Ελληνική νομοθεσία έχει οριοθετήσει με συγκεκριμένο πλαίσιο όπως αυτό της παροχής βοήθειας σε συνάνθρωπο θύμα καρδιακής ανακοπής που έχει ανάγκη διάσωσης, θεσπίζοντας τους κανόνες χρήσης αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή σε δημόσιους χώρους με το ΦΕΚ 219/τΒ/22.2.2007.

Στο παραπάνω ΦΕΚ δημοσιεύτηκε η Υ.Α/οικ155576 με τίτλο «Κανόνες οργάνωσης συστήματος καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΑ)», της οποίας στόχος είναι, πέραν της υποχρεωτικής εκπαίδευσης όλων των επαγγελματιών υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, πληρώματα ασθενοφόρων, παραϊατρικό προσωπικό) στη βασική υποστήριξη της ζωής και στην αυτόματη εξωτερική απινίδωση (ΑΕΑ), η ενθάρρυνση εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού, των μη ιατρών με έμφαση σε ομάδες επαγγελματικά εμπλεκόμενες στην αντιμετώπιση των επειγόντων περιστατικών (Σώματα Ασφαλείας, Πυροσβεστικό Σώμα, Ναυαγοσώστες, Ιδιωτική Ασφάλεια κ.α.).

Σε συνέχεια στην παραπάνω υπουργική απόφαση,  «ως ανανήπτης-διασώστης στη βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) και την χρήση Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή (ΑΕΑ) ορίζεται ο επαγγελματίας υγείας και μη (πολίτης) εφόσον έχει ολοκληρώσει επιτυχώς το πιστοποιημένο σεμινάριο ανανηπτών – Βασικής Υποστήριξης της Ζωής.»

Φυσικά όμως εδώ έρχεται και πλανάται ένα άλλο ερώτημα, μόνο ο εκπαιδευμένος πολίτης έχει την νομική κάλυψη να παρέχει Πρώτες Βοήθειες;

Το ερώτημα αυτό έρχεται λοιπόν και μας το απαντά ή ίδια Υ.Α. στην παράγραφο 3, όπου ορίζει ότι: Οποιοδήποτε άτομο που προσφέρει άμεση βοήθεια σε ένδειξη καλής θέλησης στο θύμα Καρδιακής Ανακοπής με ή χωρίς την χρήση ΑΕΑ, ακόμη και αν δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, δεν θεωρείται ένοχο.

Τι γίνεται όμως αν τελικά επιλέξω να μην εμπλακώ στο περιστατικό; Η παροχή Πρώτων Βοηθειών και ειδικά όταν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για την απώλεια ανθρώπινης ζωής είναι υποχρεωτική ή όχι;

Αν ερευνήσουμε εις βάθος το νομικό πλαίσιο, θα διαπιστώσουμε ότι στο ελληνικό δίκαιο η παροχή βοήθειας σε άνθρωπο που κινδυνεύει δεν είναι εθελοντική. Αντίθετα είναι υποχρεωτική.

Στο άρθρο 307 του Ποινικού Κώδικα αναφέρεται ρητά ότι όποιος με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας, τιμωρείται με φυλάκιση ενός έτους.

Κοινώς η αδιαφορία διώκεται ποινικά. Εάν η ασφάλειά μας ως παρευρισκόμενοι σε μια σκηνή καρδιακής ανακοπής δεν πλήττεται τότε είμαστε υποχρεωμένοι να παρέχουμε Πρώτες Βοήθειες μέχρι το βαθμό βέβαια που είμαστε εκπαιδευμένοι και χωρίς να προβούμε σε ιατρικές πράξεις.

Συνεχίζοντας την περιήγησή μας στον ποινικό κώδικα, θα σταθούμε στο άρθρο 288 στο οποίο αναφέρεται στην Παρεμπόδιση αποτροπής κοινού κινδύνου και παράλειψη οφειλόμενης βοήθειας.

Αναφέρεται λοιπόν ρητά ότι:

α. όποιος με πρόθεση ματαιώνει ή δυσχεραίνει την ενέργεια που είναι αναγκαία για να αποτραπεί ή να κατασταλεί ένας κίνδυνος που υπάρχει ή που επίκειται για τη ζωή ή την υγεία ανθρώπου τιμωρείται με φυλάκιση αν δεν συντρέχει περίπτωση αυστηρότερης τιμωρίας σύμφωνα με άλλη διάταξη.

β. Όποιος σε περίπτωση δυστυχήματος ή κοινού κινδύνου ή κοινής ανάγκης δεν προσφέρει τη βοήθεια που του ζητήθηκε και που μπορούσε να προσφέρει, χωρίς ο ίδιος να διατρέξει ουσιώδη κίνδυνο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 6 μηνών.

Τέλος αξίζει να αναφερθούμε και στο άρθρο 306 του Ποινικού Κώδικα το οποίο αφορά την Έκθεση σε επικίνδυνη κατάσταση και σύμφωνα με αυτό, όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο, καθώς και όποιος αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει, ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος υπαίτια τραυμάτισε, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.

Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα:

• βαριά σωματική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών,
• θάνατο, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.

Σε συνέχεια όμως όλων των παραπάνω που βάζουν σε μία σειρά το νομικό πλαίσιο, θα πρέπει να σταθούμε και σε ένα άλλο καίριο ερώτημα:

Αν παρέχω Α’ Βοήθειες και ο άνθρωπος τελικά δεν σωθεί ή σώθηκε αλλά έχω προξενήσει περαιτέρω βλάβες πχ. σπασμένα πλευρά ή αναπηρία τότε δεν υπάρχει περίπτωση να μπλέξω;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι απλή. Από τη στιγμή που ο νόμος με το άρθρο 307 του Ποινικού Κώδικα, υποχρεώνει τον απλό πολίτη είτε εκπαιδευμένο είτε όχι να παρέχει τις Πρώτες Βοήθειες, τότε αυτομάτως δεν έχουμε μία έκνομη και αξιόποινη πράξη αλλά και ούτε μία αποδεδειγμένη πρόκληση σωματικής βλάβης από άδικη πράξη.

Αν ο πάροχος Πρώτων Βοηθειών παραμείνει πιστός στην ορθή τήρηση του αλγόριθμου της Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) και χρήση του Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή (ΑΕΑ) τότε για οποιαδήποτε πιθανή προξενηθείσα σωματική βλάβη, υπάρχει η νομική κάλυψη από το άρθρο 25 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα σύμφωνα με το οποίο, ΔΕΝ είναι άδικη η πράξη που τελεί κάποιος, για να αποτρέψει παρόντα και αναπότρεπτο με άλλα μέσα κίνδυνο, ο οποίος απειλεί το πρόσωπο ή την περιουσία του ίδιου ή κάποιου άλλου χωρίς δική του υπαιτιότητα, αν η βλάβη που προκλήθηκε στον άλλο είναι σημαντικά κατώτερη κατά το είδος και τη σπουδαιότητα από τη βλάβη που απειλήθηκε.

Κατανοώντας λοιπόν όλα τα παραπάνω, ας σκεφτούμε τελικά τι είναι καλύτερο, να κάνουμε ότι μπορούμε σε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης ώστε να διαφυλάξουμε την ανθρώπινη ζωή, ή να συνεχίσουμε να κρυβόμαστε πίσω από μύθους  που λειτουργούν μόνο για την αποτροπή των ερινυών που γεννώνται από την «ευθυνοφοβία» μας;