Η παραμονή στο σπίτι για παιδιά με ΔΕΠΥ την περίοδο του κορονοϊού: Τρόποι για να γίνει πιο εύκολη η καραντίνα – Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς.

Γράφει η Γιούλη Γκότση, ειδική παιδαγωγός

Η απρόσμενη και πρωτόγνωρη συγκυρία του Κορονοϊού δοκιμάζει τις ψυχικές αντοχές των ανθρώπων παγκοσμίως.

Τα παιδιά βιώνουν τη νέα συνθήκη έχοντας ανάμεικτα συναισθήματα. Τη χαρά και την ανεμελιά των πρώτων ημερών της καραντίνας, διαδέχονται η πλήξη, η ευερεθιστότητα και η απελπισία εξαιτίας του εγκλεισμού, σε συνδυασμό με την ανασφάλεια και την πλήρη αποδιοργάνωση.

Πόσο πιο δύσκολη είναι όμως η παρούσα συνθήκη για παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και πώς οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν την καραντίνα των παιδιών στο σπίτι αλλά και να συμβάλλουν στην ομαλή τους επιστροφή στα θρανία;

Η σημασία της κίνησης και της μουσικής

Έρευνες που αφορούν στη ΔΕΠΥ, όπως αυτή που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (Michigan State University – MSU) και στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ (University of Vermont), τονίζουν τη σημασία της άσκησης και κυρίως των αερόβιων δραστηριοτήτων πριν από περιστάσεις που απαιτούν συγκέντρωση (Smith, 2014). Η απομόνωση των ημερών ωστόσο, είναι πιθανό να εντείνει τη δυσκολία συγκέντρωσης αλλά και τις εναλλαγές διάθεσης, την έλλειψη κινήτρου, τις συναισθηματικές εξάρσεις και το αίσθημα ανίας.

Ελλείψει ευκαιριών για άθληση και εξορμήσεων στη φύση, οι γονείς αρχικά, επιδεικνύοντας κατανόηση,  είναι χρήσιμο να συζητήσουν με τα παιδιά τους σχετικά με την ανάγκη τους να εκτονώσουν την ενέργειά τους μέσα από το κινητικό παιχνίδι και στη συνέχεια να αναζητήσουν από κοινού υλοποιήσιμες λύσεις στο χώρο του σπιτιού.

Τονίζοντας το ζήτημα της ασφάλειας, προς αποφυγήν ατυχημάτων, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά ώστε να προσαρμόσουν τις ιδέες τους στο περιβάλλον στο οποίο θα δραστηριοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Μια καλή ιδέα είναι, σε συμφωνία με το παιδί  να διαμορφώσουν στο σπίτι ή στο δωμάτιο συγκεκριμένους χώρους «εκτόνωσης» και «χαλάρωσης».

Η μουσική είναι δυνατό να αποδειχθεί σημαντικό εργαλείο συμβάλλοντας στο να εισάγει ομαλά το παιδί στην εκάστοτε δραστηριότητα και να «ρυθμίζει» κατάλληλα τη συμπεριφορά του.

Έτσι, επιλέγουμε έντονη ρυθμική μουσική σε στιγμές εκτόνωσης όπως ο χορός και το κινητικό παιχνίδι με κανόνες και μελωδική ορχηστρική μουσική σε στιγμές ηρεμίας όπως όταν επιλέγει να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης, μια κατασκευή ή ένα παζλ.

Πέραν τούτου, η μουσική λειτουργεί θεραπευτικά ενισχύοντας την προσοχή και τη μνήμη, την έκφραση συναισθημάτων και την επικοινωνία (Canandian Association for Music Therapy, 2016).

 Τα παιδιά ως ενεργά μέλη της οικογένειας

Η συμμετοχή του παιδιού σε μικροδουλιές του σπιτιού, η βοήθεια στην προετοιμασία των γευμάτων, η φροντίδα προσωπικής υγιεινής και η τακτοποίηση του προσωπικού του χώρου, είναι απαραίτητα ώστε να διατηρούν μια σταθερή ρουτίνα, να διοχετεύουν την ενέργειά τους δημιουργικά, να παραμένουν δραστήρια, και να αισθάνονται ασφαλή και χρήσιμα.

Παράλληλα δίνουν την ευκαιρία αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας με τους γονείς που συμβάλει στη βελτίωση της αυτοεικόνας τους αλλά και στην εξασφάλιση ενός υγιούς πλαισίου βιωματικής μάθησης.

Η συνέχιση της μαθησιακής δραστηριότητας στο σπίτι

Η διαχείριση της ΔΕΠΥ βασίζεται στη δόμηση ενός οργανωμένου περιβάλλοντος δράσης και ενός προγράμματος με έμφαση στο διαμερισμό ενός έργου. Για το λόγο αυτό η επαφή με τη μελέτη ή εναλλακτικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, είναι απαραίτητο να περιλαμβάνονται στο ημερήσιο πρόγραμμα σε καθημερινή βάση.

Είναι σημαντικό ο μαθητής να θέτει ένα μικρό ρεαλιστικό ημερήσιο στόχο και να επιτρέπει στον εαυτό του να προσπαθεί να τον υλοποιήσει τμηματικά μέσα στην ημέρα αφιερώνοντας από λίγο χρόνο τη φορά.

Η επιτυχία και η βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών σύμφωνα με τον Brown (όπως αναφέρει το εθνικό συμβούλιο ερευνών ΗΠΑ, 2006) βασίζεται στη μεταγνώση, δηλαδή στο να μπορεί ο μαθητής να διακρίνει τα δυνατά και αδύναμα σημεία του, τις απαιτήσεις των μαθησιακών έργων που μελετά αλλά και να σχεδιάζει παρακολουθώντας την πορεία της μάθησης του προβαίνοντας σε αυτοδιόρθωση.

Βάσει των παραπάνω, η παρούσα συγκυρία της παραμονής στο σπίτι θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία ώστε οι μαθητές με ΔΕΠΥ να αναπτύξουν μεταγνωστικές δεξιότητες προκειμένου σταδιακά να μάθουν να διαχειρίζονται ανεξάρτητα την εργασία τους.

Είναι σκόπιμο οι γονείς να υποστηρίξουν τα παιδιά εστιάζοντας περισσότερο σε αυτή την κατεύθυνση και λιγότερο σε τακτικές αποστήθισης μεγάλου όγκου πληροφοριών.

Για το σκοπό αυτό μπορούν να αξιοποιήσουν ηλεκτρονικά κατάλληλο μαθησιακό υλικό από το σχολείο που φοιτά το παιδί ή από εκπαιδευτικές ιστοσελίδες αλλά και δωρεάν on line εκπαιδευτικά παιχνίδια που δημιουργούν διαδραστικά περιβάλλοντα μάθησης.

Η χρήση οπτικοακουστικών μέσων έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα βοηθητική στην αύξηση της εστίασης πολλών μαθητών με ΔΕΠΥ.

Η πίεση, από πλευράς των γονέων σε αυτή τη δύσκολη περίσταση που συνοδεύεται με ποικίλες συναισθηματικές δυσκολίες, δεν είναι αποδοτική.

Το αίσθημα ασφάλειας, αποδοχής κατανόησης και η υποστήριξη μεταξύ των μελών της οικογένειας είναι ζωτικής σημασίας.

Υπό αυτό το πρίσμα, ένα τόσο τραγικό γεγονός όπως η πανδημία από τον Sars-CoV-2, θα μπορούσε να έχει ορισμένες θετικές προεκτάσεις. Εξετάζοντας το ζήτημα της νοημοσύνης, ο Wechsler υποστήριξε ότι προκειμένου να προσαρμοστεί κάποιος στο περιβάλλον του είναι σημαντικό, να εξετάζεται όχι η «ποσότητα» της νοημοσύνης του αλλά το κατά πόσον τη χρησιμοποιεί κατάλληλα για το σκοπό αυτό.

Σε ένα κόσμο απρόβλεπτο, γεμάτο προκλήσεις που διαρκώς μεταβάλλεται μήπως τελικά το μεγαλύτερο στοίχημά μας για τα παιδιά είναι η «προσαρμοστικότητα»; Ίσως λοιπόν αυτό… να είναι ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα για όλους αυτή την ώρα.