Οι πέτρες στη χολή απασχολούν περίπου το 10% του πληθυσμού, ενώ μετά τα 50 μπορεί να φτάσει και στο 25-30%. Πότε όμως πρέπει να χειρουργηθούν;

Γράφει ο Χρίστος Κουνούδης, γενικός χειρουργός, Ιατρικό Περιστερίου

Μια από τις πιο συχνές παθήσεις που χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση στις μέρες μας είναι η χολολιθίαση. Πολύ συχνά ακούμε κάποιον γνωστό να έχει «πρόβλημα με τη χολή του» ή ότι «έχει χολή και πρέπει να χειρουργηθεί» ή, ακόμη χειρότερα, ότι «χειρουργήθηκε επειγόντως για χολή». Η χολολιθίαση, η δημιουργία δηλαδή πετρών ή λάσπης μέσα στη χοληδόχο κύστη, εμφανίζεται στο 10% περίπου του πληθυσμού, ενώ μετά τα 50 μπορεί να φτάσει και στο 25-30%.
Η συχνή εμφάνιση της νόσου και κυρίως οι σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να δημιουργήσει εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα επιβάλλουν τη σωστή και άμεση ενημέρωσή μας.

Χολή και πέτρες

Η χοληδόχος κύστη είναι ένας μικρός μυϊκός σάκος (περίπου στο μέγεθος ενός ξεφούσκωτου μπαλονιού) στην κάτω επιφάνεια του ήπατος, στο δεξί άνω μέρος της κοιλιάς. Χρησιμεύει στην αποθήκευση της χολής και στη διοχέτευσή της στο λεπτό έντερο κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Η χολή είναι ένα υγρό που παράγεται από το συκώτι και διαλύει τα λίπη, ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από το έντερο. Οι χολόλιθοι (οι πέτρες της χολής) δημιουργούνται μέσα στη χοληδόχο κύστη από κάποια συστατικά της χολής που στερεοποιούνται. Όταν γίνεται χολοκυστεκτομή και αφαιρείται η χοληδόχος κύστη μαζί με τις πέτρες που περιέχει, η χολή συνεχίζει να παράγεται κανονικά από το συκώτι.

Προβλήματα που προκαλούν οι χολόλιθοι

Οι πέτρες της χολής μπορεί να υπάρχουν για καιρό χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα, συνήθως όμως προκαλούν μία από τις πιο κάτω καταστάσεις:

• Οξεία χολοκυστίτις: Σοβαρή φλεγμονή της χοληδόχου κύστης με συνεχή πόνο και πυρετό. Χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση με ενδοφλέβια αντιβίωση και χολοκυστεκτομή.
• Κολικός χοληφόρων: Περιοδικά εμφανιζόμενος έντονος πόνος με τάση για έμετο, που συνήθως υποχωρεί με φάρμακα. Είναι ένα «καμπανάκι» για διάγνωση και αντιμετώπιση της χολολιθίασης.
• Χρόνια χολοκυστίτις: Χρόνια φλεγμονή της χοληδόχου κύστης με ήπια επεισόδια πόνου. Η αντιμετώπιση είναι και εδώ η χολοκυστεκτομή.
• Ίκτερος: Αν μια μικρή πέτρα μετακινηθεί από τη χοληδόχο κύστη και σφηνωθεί, αποφράξει τον χοληδόχο πόρο (το σωληνάκι που τη μεταφέρει στο έντερο), τότε παρουσιάζεται ίκτερος, κιτρίνισμα δηλαδή του δέρματος. Η χολή, καθώς δεν μπορεί να περάσει στο έντερο, περνάει στο αίμα και έτσι «βάφει» το δέρμα. Επίσης, χρωματίζει σκουρόχρωμα τα ούρα και αποχρωματίζει το κόπρανα, που γίνονται άσπρα.
• Παγκρεατίτιδα: Το πάγκρεας παράγει ένζυμα που βοηθούν στην πέψη των τροφών και τα οποία χύνονται στο έντερο μαζί με τη χολή. Μια πέτρα μπορεί να μετακινηθεί και να σφηνώσει σε τέτοιο σημείο που, εκτός από τη χολή, να αποφράξει και τον παγκρεατικό πόρο (το σωληνάκι που μεταφέρει τα ένζυμα του παγκρέατος). Η παγκρεατίτιδα είναι επώδυνη και σοβαρή κατάσταση.
• Χολαγγειίτιδα: Όταν η αποφραγμένη χολή μολύνεται, δημιουργείται μια σπάνια και σοβαρή κατάσταση που εμφανίζεται με πόνο, ίκτερο και πυρετό και η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως.

Χειρουργική αντιμετώπιση της χολολιθίασης: Πότε και πώς;

Η χολολιθίαση αντιμετωπίζεται σήμερα, κατά κανόνα, με τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, η οποία είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία και μέσω τεσσάρων μικρών τομών στην κοιλιά, όπου εισάγονται ειδικά χειρουργικά εργαλεία, με τα οποία ο χειρουργός πραγματοποιεί την εγχείρηση με τον ίδιο περίπου τρόπο με την ανοιχτή επέμβαση. Σε σπάνιες περιπτώσεις η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί και πρέπει να μετατραπεί σε ανοιχτή επέμβαση.

Η χολοκυστεκτομή πρέπει να πραγματοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις που οι πέτρες έχουν προκαλέσει τις επιπλοκές και τα προβλήματα που αναφέραμε πιο πάνω: χολοκυστίτιδα, ίκτερο κ.λπ. Γενικά, η συμπτωματική χολολιθίαση πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπίζεται άμεσα χειρουργικά. Τα συμπτώματα πρέπει να εκλαμβάνονται ως «καμπανάκι» για άμεση αντιμετώπιση και δεν πρέπει να περιμένουμε την οξεία χολοκυστίτιδα για να πάρουμε την απόφαση. Η αντιμετώπιση της χολολιθίασης πρέπει να γίνεται πριν φτάσουμε στις σοβαρές και επικίνδυνες επιπλοκές.

Τα συμπτώματα που πρέπει να μας οδηγήσουν στον γιατρό δεν πρέπει να είναι μόνο τα σοβαρά και συχνά συμπτώματα της χολής, όπως πόνος στο επιγάστριο και στη δεξιά άνω κοιλία με συνοδό ναυτία ή έμετο. Λιγότερο συχνά συμπτώματα είναι η δυσπεψία, οι καούρες, τα ρεψίματα, η δυσανεξία σε λιπαρά γεύματα και ο τυμπανισμός. Η απόλυτα ασυμπτωματική χολολιθίαση είναι εξαιρετικά σπάνια κατάσταση. Στην πλειονότητα των ασυμπτωματικών ασθενών τα συμπτώματα είτε είναι ήπια και άτυπα –βύθιο άλγος σε διάφορες περιοχές της κοιλιάς και δυσπεψία– είτε εκλαμβάνονται ως ενοχλήσεις από άλλα όργανα, κυρίως από το στομάχι.

Η εγρήγορση και η άμεση διερεύνηση ακόμη και των άτυπων ή ύποπτων κοιλιακών ενοχλήσεων με υπέρηχο θα μας αναδείξουν τις πέτρες και θα αντιμετωπίσουμε έγκαιρα το πρόβλημα.