Πόσο όμορφη είναι η θέα ενός χιονισμένου βουνού. Πόσο όμορφη είναι η εμπειρία της κατάκτησης μιας χιονισμένης κορυφής και πόσο όμορφο συναίσθημα ελευθερίας φέρνει η κατάβαση μιας παγωμένης πλαγιάς με σκι ή snowboard!

Όλα τα παραπάνω προσδίδουν ένα αίσθημα ελευθερίας. Μία αίσθηση πως ο άνθρωπος είναι σε θέση να δαμάσει τη φύση και εκεί είναι που αρχίζουν τα πράγματα να γίνονται επικίνδυνα όπως δηλώνει στο health4U.gr ο Διευθυντής εκπαίδευσης της Ελληνικής Oμάδας Διάσωσης Μαγνησίας, Χαράλαμπος Παπαμαρκάκης.

Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ – Μαραγκουδάκη

Ορειβασία και χειμερινό βουνό: Κίνδυνοι που ελλοχεύουν

Οι καταστάσεις που μπορεί να γίνουν επικίνδυνες για την υγεία ή ακόμη και τη ζωή του ορειβάτη μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

• στους υποκειμενικούς κινδύνους εσωτερικού παράγοντα, στους οποίους εντάσσονται καταστάσεις που προκύπτουν από ανθρώπινα λάθη, όπως υπερβολικός ενθουσιασμός και υπέρμετρη σιγουριά για τον εαυτό μας, και
• στους αντικειμενικούς κινδύνους εξωτερικού παράγοντα, όπου οι κίνδυνοι προκύπτουν από τα φυσικά φαινόμενα και τη γεωμορφολογία του βουνού, σε συνδυασμό βέβαια και με την αβλεψία του ορειβάτη.

Πάμε όμως να αναλύσουμε κάποιους κινδύνους και από τις δύο παραπάνω κατηγορίες αλλά και να δούμε πώς μπορούμε να προστατευτούμε από αυτούς.

Ορειβασία και κίνδυνοι εσωτερικού παράγοντα

• Η εξάντληση του ορειβάτη

Θα πρέπει να επιλέγουμε διαδρομές που να εντάσσονται στα όρια της φυσικής μας κατάστασης. Επίσης θα πρέπει καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειάς μας να κρατάμε αποθέματα δυνάμεων. Είναι πιθανόν να τις χρειαστούμε σε περίπτωση κινδύνου.

• Η άγνοια βασικών αρχών της ορειβασίας

Άγνοια σε σχέση με το περπάτημα και τη συμπεριφορά στο βουνό, τη διατροφή σε αυτές τις συνθήκες, τις προμήθειες σε νερό, την επάρκεια τροφίμων, την κατάλληλη ενδυμασία, τους τρόπους προφύλαξης από τις πιθανές διακυμάνσεις του καιρού.

• Η επιπολαιότητα και η έλλειψη ετοιμότητας

Πρέπει να ζυγίζουμε τα πράγματα πολύ, πριν πάρουμε την όποια απόφαση για εμάς ή την ομάδα μας, και να αναπτύξουμε τις ικανότητες της κρίσης και της προνοητικότητας. Η σχολαστικότητα και η προσοχή πρέπει να είναι οι δύο βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους θα πρέπει να κινηθούμε. Επίσης, πρέπει να είμαστε εκπαιδευμένοι και έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να αντιμετωπίσουμε πιθανές δύσκολες καταστάσεις.

• Υπερβολική έκθεση στον ήλιο και ηλιακά εγκαύματα

Η έκθεση επί πολλή ώρα στον ήλιο δημιουργεί ζαλάδες, εμβοές στα αυτιά, αδιαθεσία, τάση για έμετο, λιποθυμία. Η προσπάθειά μας επικεντρώνεται στη μεταφορά του πάσχοντος σε σκιερό μέρος. Τον ξαπλώνουμε και ανασηκώνουμε το πάνω μέρος του σώματος. Χαλαρώνουμε τα σφιχτά του ρούχα. Του βάζουμε δροσερές κομπρέσες και φροντίζουμε για άμεση ενυδάτωση, δίνοντάς του να πιει κρύα ποτά (όχι αλκοόλ).

• Η υποθερμία

Τα ακατάλληλα ή βρεγμένα ρούχα, η ανεπαρκής τροφή, η κούραση ή ένας τραυματισμός μπορούν να οδηγήσουν στην επικίνδυνη, ακόμη και για τη ζωή, κατάσταση της υποθερμίας. Τα συνήθη συμπτώματα είναι συσπάσεις στο σύνολο των μυών του σώματος, γενικό αίσθημα κρύου, υπνηλία, ελάττωση του σφυγμού, αργή αναπνοή, λιποθυμία. Η βοήθεια που θα πρέπει να δώσουμε στην περίπτωση της υποθερμίας, και ειδικά όταν είναι στα πρώιμα στάδια εκδήλωσης, είναι ζεστό ρόφημα, σταφίδες ή κάτι άλλο που θα παρέχει αυξημένη ενέργεια στον οργανισμό, άμεση μεταφορά σε πιο ζεστό περιβάλλον. Τέλος, να μην αφήσουμε αυτόν που έχει υποθερμία να αποκοιμηθεί.

• Η νόσος του βουνού

Η απότομη μετάβαση από μικρό σε μεγάλο υψόμετρο (συνήθως πάνω από τα 2.500 μ.), η έλλειψη οξυγόνου ή η κούραση δημιουργούν συμπτώματα όπως δύσπνοια, κεφαλαλγία, εμέτους, ταχυπαλμία και γενική κακουχία του σώματος. Χρειάζεται καλή προετοιμασία και σταδιακή μετάβαση σε μεγάλα υψόμετρα.

Ορειβασία και κίνδυνοι εξωτερικού παράγοντα

• Χιονοστιβάδες
• Αποπροσανατολισμός
• Καιρικά φαινόμενα
• Κατολισθήσεις – Πτώσεις βράχων

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της χιονοστιβάδας;

Σε ορεινές περιοχές, οι χιονοστιβάδες αποτελούν τον πλέον αντικειμενικό κίνδυνο για τη ζωή και τις περιουσίες των ανθρώπων. Η καταστροφική τους ικανότητα προέρχεται από τη δυνατότητά τους να παρασύρουν τεράστιες μάζες χιονιού για μεγάλες αποστάσεις. Μπορούν να ενεργοποιηθούν είτε λόγω φυσικών αιτιών είτε ανθρώπινης δραστηριότητας (αποψίλωση των δασών, χειμερινά σπορ κ.ά.) Ακόμη και οι μικρές χιονοστιβάδες αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή.

Τα θύματα που παρασύρονται από χιονοστιβάδα συμβουλεύονται να προσπαθούν να κάνουν σκι προς το πλάι της χιονοστιβάδας μέχρι να πέσουν κάτω και στη συνέχεια να αφαιρέσουν τον εξοπλισμό τους και να προσπαθήσουν να κάνουν κινήσεις κολύμβησης. Όταν «πιαστείτε» από χιονοστιβάδα, αυτή σας παρασέρνει. Την ίδια στιγμή αρχίζει ο πανικός και χάνετε τον προσανατολισμό σας. Τα υλικά που μεταφέρονται από τη χιονοστιβάδα μπορεί να σας χτυπήσουν. Αναπνέετε όλο και πιο δύσκολα λόγω του σπρέι χιονιού. Μπορείτε να νιώσετε την πίεση του χιονιού γύρω από το σώμα σας κατά την κάθοδο. Η κίνηση μέσα στη χιονοστιβάδα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Το σώμα σας αρχίζει να χάνει θερμότητα.

Με ποιον τρόπο θα προστατευτούμε;

Όταν η κίνηση της χιονοστιβάδας σταματήσει, θα πρέπει να κάνετε κάποια προσπάθεια να διατηρήσετε κάποιον χώρο μπροστά από το στόμα σας για να αναπνέετε. Στη συνέχεια να προσπαθήσετε να βγάλετε το χέρι ή το πόδι σας ή κάποιο αντικείμενο στην επιφάνεια. Εάν μπορείτε να κινηθείτε μετά την ακινητοποίηση της χιονοστιβάδας, προσπαθήστε να μεγαλώσετε τον χώρο όπου αναπνέετε, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις κινήσεις σας για να μειώσετε την κατανάλωση οξυγόνου. Καθώς περνάει η ώρα, τα συμπτώματα της έλλειψης οξυγόνου και της υποθερμίας γίνονται ολοένα και πιο αισθητά. Είναι ζωτικής σημασίας, εάν κάποιος επιβιώσει της χιονοστιβάδας, να εμπλακεί αμέσως στην έρευνα και διάσωση παρά να περιμένει την άφιξη βοήθειας.

Ποιος είναι ο φόβος αποπροσανατολισμού;

Είναι πολύ εύκολο να χάσεις το μονοπάτι και να αποπροσανατολιστείς στο βουνό. Ειδικά όταν είναι χειμώνας και όλα είναι καλυμμένα από χιόνι. Υπάρχουν μερικά σημεία που μπορούμε να προσέξουμε ώστε να αποφύγουμε να χαθούμε:

• Προγραμματίστε. Πείτε σε κάποιον το σχέδιό σας. Πού θα πάτε και για πόσο, έτσι ώστε, αν δεν επιστρέψετε στην ώρα σας, να καλέσουν βοήθεια. Να έχετε χάρτη και πυξίδα.
• Το smartphone σας μπορεί να είναι φανταστικό στο να αποθηκεύει τη διαδρομή σας και το πού κινείστε ακόμη και χωρίς δίκτυο, αλλά λειτουργεί με μπαταρία, η οποία συνήθως «πεθαίνει» εκεί που τη χρειάζεστε. Ένας χάρτης και μια πυξίδα δεν έχουν καθόλου βάρος και θα σας βοηθήσουν να γυρίσετε πίσω ακόμη και μέσα στην ομίχλη.
• Χρησιμοποιείτε GPS ή όποια άλλη συσκευή μπορεί να ανιχνεύσει την τοποθεσία σας σε περίπτωση που χαθείτε. Και μην ξεχνάτε να γεμίζετε τις μπαταρίες τους.
• Απομνημονεύστε σημάδια από τη διαδρομή ή δημιουργήστε σημάδια (κούκους σήμανσης), έτσι ώστε να θυμάστε από πού περάσατε. Θα αποφύγετε έτσι να γυρνάτε κυκλικά γύρω από το ίδιο πεδίο. Αν χάσετε τον δρόμο σας θα βρείτε/θυμηθείτε πιο εύκολα πώς να γυρίσετε πίσω.
• Ποτέ μην ανεβαίνετε μόνοι στο βουνό, πάντα με έναν τουλάχιστον σύντροφο.

Όλα τα παραπάνω δύνανται να αποφευχθούν αν είμαστε οπλισμένοι με σωστή εκπαίδευση στα αντικείμενα που συνάδουν με την ασφάλεια στις συνθήκες των βουνών αλλά και σεβασμό στη δύναμη της φύσης.