Γιατί οι ψυχίατροι τον 19ο αιώνα λέγονταν alienists – Πως προήλθε η ονομασία – Τι μέθοδοι χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία των ψυχικά νοσούντων
Ο Ψυχίατρος “The Alienist” έχει καθηλώσει το ελληνικό κοινό ήδη από τη πρώτη σεζόν. Πρόκειται για μια σειρά μυστηρίου, που συνεχίζεται για δεύτερη σεζόν και βρίσκεται μέσα στις top σειρές του Netflix.
Η σειρά είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα του Caleb Carr, το οποίο έχει γράψει το 1994 αλλά διαδραματίζεται το 1896 στη Νέα Υόρκη, όπου τα άτομα που έπασχαν από διανοητικές διαταραχές αντιμετωπίζονταν απάνθρωπα καθώς θεωρούνταν αποξενωμένα από τη πραγματική τους φύση, δηλαδή ”aliens”.
Λίγα λόγια για την υπόθεση
O ψυχίατρος Λάζλο Κράιζλερ, ύστερα από εντολή του αρχηγού της αστυνομίας της Νέας Υόρκης και μετέπειτα προέδρου των ΗΠΑ, Θέοντορ Ρούσβελτ, προσπαθεί να εξιχνιάσει μια υπόθεση κατά συρροή δολοφονιών μικρών άστεγων αγοριών που εκδίδονται. Μαζί του είναι ο σκιτσογράφος-δημοσιογράφος Τζον Μουρ που εργάζεται στους Τάιμς της Νέας Υόρκης και η Σάρα Χόουαρντ όπου σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία προσπαθεί να γίνει ντετέκτιβ. Στη δεύτερη σεζόν οι τρεις τους καλούνται να λύσουν νέα εγκλήματα που αφορούν απαγωγές μωρών.
Η σειρά μας κρατάει σε αγωνία μέχρι τέλους χωρίς όμως να κουράζει. Η ανάλυση της ψυχολογίας των δολοφόνων από τον Κράιζλερ μαζί με τη βοήθεια του δημοσιογράφου και της ντετέκτιβ δένει εκπληκτικά, ενώ ταυτόχρονα πρόκειται για μια εξαντλητική διαδικασία που ενέχει κινδύνους για όλους.
Η σειρά έχει προταθεί για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης μίνι σειράς και ερμηνείας του Ντάνιελ Μπριλ. Έχει βραβευτεί με Emmy για τα εφέ του επεισοδίου “The Boy On The Bridge”.
Πως προήλθε ο όρος alienist;
Ο όρος alienist μπορεί να ακούγεται σαν να ισχύει για κάποιον που μελετά τους εξωγήινους (aliens), αλλά τον 19ο αιώνα, ήταν στην πραγματικότητα ο όρος για να περιγράψει τους ψυχίατρους και ψυχοθεραπευτές.
Η Σούζαν Καν, PhD, καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, η οποία ειδικεύεται στην ιστορία της ψυχικής ασθένειας, λέει ότι η λέξη alienist προήλθε πιθανώς από τη γαλλική λέξη aliene, που σήμαινε «τρελός», επομένως το ουσιαστικό alieniste αναφερόταν σε κάποιον που αντιμετώπιζε τον «τρελό».
Φυσικά το 1994 όπου ο συγγραφέας, Caleb Carr δημοσίευσε το μυθιστόρημά του, ο όρος alienist δε χρησιμοποιούνταν, αλλά συγχρονιζόταν με τη χρονική περίοδο του βιβλίου.
Η δρ Καν τονίζει πως, «η αναφορά σε ένα άτομο που παλεύει με κάποια διαταραχή και αποκαλείται ως ’’alien’’ έχει ένα βαρύ και αρνητικό υποβόσκων μήνυμα, δηλαδή, ότι οι ψυχικά άρρωστοι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί τόσο από τη σφαίρα της κανονικότητας που είναι εξωγήινοι» και συνεχίζει λέγοντας πως «ο όρος μπορεί να μην έχει δημιουργήσει απαραίτητα περισσότερο στίγμα κατά της ψυχικής ασθένειας, καθώς, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα η ψυχική ασθένεια σχεδόν πάντα συνδέεται με ντροπή. Πιστεύω ότι όποιος ήταν ψυχικά ασθενής ήταν στιγματισμένος και αυτό δυστυχώς παραμένει, οπότε δεν ξέρω αν το όνομα της σειράς ’’alienist’’ έχει κάποια επίδραση, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο».
Πως λειτουργούσαν τα άσυλα
Η ψυχιατρική εμφανίστηκε ως ειδικότητα της ιατρικής στις αρχές του 1800 και τον πρώτο αιώνα της ύπαρξής της είχε ως αντικείμενο κυρίως τη θεραπεία σοβαρά διαταραγμένων ατόμων που νοσηλεύονταν σε άσυλα και νοσοκομεία. Σύμφωνα με το The History of Mental Health Treatment, το επάγγελμα του ψυχίατρου από το 1830 έως το 1900 θεωρούνταν πολύ σημαντικό με μεγάλη επίδραση, πληρωνόταν πολύ καλά για την εποχή και διέθετε κύρος.
Όμως, οι ψυχικά ασθενείς γίνονταν πειραματόζωα και αντί να θεραπεύονταν βασανίζονταν. Από το 1670 φαίνεται πως υπήρχαν ιδιωτικές εγκαταστάσεις ψυχικής υγείας και ονομάζονταν ’’madhouses’’, ωστόσο τον επόμενο αιώνα έγιναν κάποιες προσπάθειες επιθεώρησής τους για την τότε ’’ομαλή’’ λειτουργία τους. Ο υπερπληθυσμός και η κακή υγιεινή ήταν σοβαρά ζητήματα του ασύλου, τα οποία οδήγησαν σε κινήσεις για τη βελτίωση της ποιότητας και της ευαισθητοποίησης.
Οι θεραπείες των ατόμων τον 19ο αιώνα
Εκείνη την εποχή, η ιατρική κοινότητα αντιμετώπιζε συχνά ψυχικές ασθένειες με διάφορες μεθόδους. Μερικές από τις τότε θεραπείες ήταν η λοβοτομή, ο ζουρλομανδύας, η διαθερμία, η απομόνωση, η χρήση ινσουλίνης κ.α. Επίσης, οι ψυχίατροι πίστευαν πως οι ψυχικές ασθένειες θα μπορούσαν να εξατμιστούν γι΄ αυτό κι έβαζαν τους ασθενείς τους σε σάουνα. Μία άλλη βάναυση τακτική ήταν το παγωμένο νερό. Στη βικτοριανή εποχή, μια γυναίκα θα μπορούσε να θεωρηθεί ανισόρροπη λόγω ποικίλων αιτιών, όπως:
- Θυμός που σχετίζεται με την εμμηνόρροια
- Θλίψη που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη
- Συμπτώματα κατάθλιψης μετά τον τοκετό
- Ανυπακοή
- Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
- Ανησυχία
Ωστόσο, η βικτοριανή γυναίκα θα μπορούσε να μπει σε ίδρυμα λόγω αυτών των καταστάσεων, τις οποίες οι γιατροί ονόμαζαν συχνά «υστερία». Τις γυναίκες τις φρόντιζε ένας γιατρός όπου λάμβανε όλες τις αποφάσεις και η ανυπακοή θα είχε σοβαρές συνέπειες. Αξίζει να σημειωθεί πως το 2016, ένας κατάλογος της χρονικής περιόδου 1864 – 1889 με συμπτώματα για την είσοδο σε άσυλο έγινε viral στο διαδίκτυο. Ανάμεσα σε αυτά είναι η τεμπελιά και ο αυνανισμός.
Η επιρροή του Σίγκμουντ Φρόιντ
Στις αρχές της δεκαετίας του 1900, οι ειδικοί άρχισαν να προσπαθούν να καταλάβουν τι μπορεί να κάνει ένα άτομο να συμπεριφέρεται με ακανόνιστο τρόπο, και τι είδους σκέψεις και απόψεις μπορεί να συνδέονται με αυτό που οι άνθρωποι θα θεωρούσαν «τρέλα». Ο Σίγκμουντ Φρόιντ ήταν μια σημαντική επιρροή, καθώς ανέπτυξε μια σειρά από θεωρίες που προσπάθησαν να εξηγήσουν την ασυνήθιστη συμπεριφορά, και επινόησε θεραπείες που θα βοηθούσαν ανθρώπους που φυλακίζονταν σε άσυλα χωρίς καμία βοήθεια.
Πλέον οι τρόποι με τους οποίους οι σύγχρονοι πολιτισμοί κατανοούν και αντιμετωπίζουν ψυχικές ασθένειες έχουν υποστεί ριζική μεταμόρφωση.
Σημειώνεται, πως ακόμη ένα βιβλίο που προσφέρει μία ενδιαφέρουσα οπτική για την περίθαλψη ατόμων με ψυχικές διαταραχές, είναι το ’’One Flew Over the Cuckoo’s Nest’’ του Κεν Κέσι, όπου το 1975 ο Τζακ Νίκολσον πρωταγωνίστησε στην ομώνυμη ταινία.
Με πληροφορίες από: